Wat zijn de stappen die Europa de laatste jaren heeft gezet op het gebied van kunstmatige intelligentie (ook wel ‘Artificial Intelligence’ of AI)? AI is een populair agendapunt voor de Europese Commissie, omdat dit een steeds grotere rol speelt in de samenleving. Ook is het noodzakelijk om AI-technologie te reguleren. Veel decentrale overheden maken gebruik van AI; het biedt dan ook veel voordelen. In dit nieuwsbericht praten wij u bij over de belangrijkste ontwikkelingen op het gebied van AI in de Europese Unie (EU).
Wat is Artificial Intelligence?
AI is een verzameling technologieën die data, algoritmen en rekenkracht combineren. Deze technologieën worden verwerkt in systemen of machines, die daarmee in staat zijn om menselijke intelligentie na te bootsen. Machines kunnen door AI dus denken als een mens en specifieke taken uitvoeren. Daarnaast maken zulke machines gebruik van machine learning, wat ervoor zorgt dat de technologie in staat is om op basis van analyses en data zichzelf te ontwikkelen. Een voorbeeld van AI-gebruik bij decentrale overheden is wanneer er gebruik wordt gemaakt van chatbots om burgers sneller te begrijpen en verder te helpen, maar bijvoorbeeld ook parkeercontroles met langsrijdende camera-auto’s maken gebruik van AI-technologie.
Met behulp van AI-technologieën worden grote hoeveelheden gegevens verwerkt en herkend, waardoor AI efficiënt kan bijdragen aan oplossingen voor maatschappelijke problemen. Dit biedt ook voor decentrale overheden veel kansen. Door slim gebruik te maken van AI bij onder andere infrastructuur, afval en toezicht, kunnen steden bijvoorbeeld efficiënter en duurzamer ingericht worden. Ook binnen de waterschapsector liggen kansen, zoals bij rioolwaterzuiveringsinstallaties (RWZI’s). In deze praktijkvraag leest u meer over hoe een waterschap AI kan inzetten.
Belangrijkste ontwikkelingen binnen de EU
De Commissie signaleert dat er steeds meer gebruik wordt gemaakt van AI. Zij veronderstelt bovendien dat de EU een rol moet spelen in het ondersteunen van deze ontwikkeling, terwijl er wordt toegezien dat dit in lijn met de Europese waarden en fundamentele rechten gebeurt.
In 2018 publiceerde de Commissie een AI-strategie die de basis legde voor beleidscoördinatie rond AI. In april 2021 presenteerde de Commissie een herziening van dit gecoördineerde beleidsplan. De Commissie was hiervoor echter al van mening dat het, in het kader van veiligheid, aansprakelijkheid, fundamentele rechten en data-uitwisseling, noodzakelijk is om AI-wetgeving te ontwikkelen. Daarom presenteerde zij in 2020 een Witboek over AI. In het Witboek worden beleidsopties uiteengezet om zowel ontwikkeling van AI te stimuleren, als de risico’s van AI aan te pakken. Volgens het Comité van de Regio’s (CvdR) – het Europees adviesorgaan namens decentrale overheden – is het Witboek een stap in de goede richting. Het CvdR dringt echter aan op volledige erkenning van de grote rol die lokale en regionale overheden spelen bij de ontwikkeling en regulering van AI.
In april 2021 heeft de Commissie een regelgevingskader voorgesteld om AI-technologie te reguleren. De Commissie vond dat de bestaande Europese regelgeving de risico’s van AI onvoldoende adresseerden. In het gepresenteerde regelgevingskader is daarom een verordening gepubliceerd die vier verschillende niveaus van risico’s van AI definieert en adresseert:
- Onaanvaardbaar risico;
- Hoog risico;
- Beperkt risico;
- Minimaal risico.
Hoe meer risico AI-technologie met zich brengt, hoe strikter de regels die ervoor gelden. In ons nieuwbericht van mei 2021 kunt u meer lezen over de vier verschillende risiconiveaus van AI. Daarnaast stond in het regelgevingskader dat de lidstaten één of meer nationale bevoegde autoriteiten moeten aanwijzen om toezicht te houden op de naleving van de verordening. Ook zal er een European Artificial Intelligence Board in het leven worden geroepen, die verantwoordelijk is voor enkele adviestaken en het bijstaan van de Commissie bij specifieke vragen over AI.
Wat zijn de volgende stappen?
Het voorstel van de Commissie over het regelgevingskader wordt namens de lidstaten behandeld door het Europees Parlement en de Raad van Ministers. Dit gebeurt op grond van de gewone wetgevingsprocedure. Zodra de verordeningen zijn vastgesteld worden deze rechtstreeks toepasselijk in de hele EU. Tegelijkertijd zal de Commissie met de lidstaten blijven samenwerken om de acties uit het gecoördineerde AI-beleidsplan uit te voeren. Voor meer informatie over de totstandkoming van Europese wetgeving kunt u deze praktijkvraag raadplegen.
Dit najaar zal het CvdR namens decentrale overheden bijeen komen om het regelgevingskader te bespreken. Aan het einde van dit jaar volgt er een advies aan de Commissie over het regelgevingskader op lokaal en regionaal niveau. Kenniscentrum Europa decentraal houdt het in de gaten en zal binnenkort meer aandacht besteden aan dit advies van het CvdR.
Meer informatie
Artificial Intelligence, Kenniscentrum Europa Decentraal
Europese Commissie publiceert voorstel en actieplan voor de regulering van Artificial Intelligence, Kenniscentrum Europa Decentraal
Hoe kan het waterschap Artificial Intelligence inzetten?, Kenniscentrum Europa Decentraal
Voorstel voor een Europese Verordening voor Artificial Intelligence, Europese Commissie
Nieuw Gecoördineerd Plan voor Artificial Intelligence, Europese Commissie
Kunstmatige intelligentie in de EU: regio’s en steden willen vinger in de pap, Europees Comité van de Regio’s