Abonneer u dan op de Europese Ster en mis niks van de belangrijkste Europese ontwikkelingen voor gemeenten, provincies en waterschappen.
De Raad van Ministers wil meer transparantie creëren in het wetgevende proces, door de Europese Commissie te vragen om een expertgroep van de lidstaten te raadplegen voordat gedelegeerde maatregelen worden…
Lees meerDe Raad van Ministers wil meer transparantie creëren in het wetgevende proces, door de Europese Commissie te vragen om een expertgroep van de lidstaten te raadplegen voordat gedelegeerde maatregelen worden aangenomen.
Delegatie is in het leven geroepen om de Raad en het Europees Parlement te ontlasten, en de uitwerking van de niet-essentiële details van de EU-wetgeving aan de Europese Commissie over te laten. Het hele proces van besluitvorming over uitvoeringsmaatregelen heet comitologie.
De Raad wil dat de Europese Commissie een expertgroep raadpleegt, waarbij deze expertgroep de mogelijkheid krijgt om de aanpassingen in de gedelegeerde maatregelen van de Commissie te becommentariëren. Mocht de Commissie de commentaren naast zich neerleggen, dan kan dat alleen met opgaaf van reden.
Daarnaast wil de Raad dat zij en het Parlement ook waarnemers kunnen sturen naar de vergaderingen. De Raad benadrukt dat ze hiermee de Commissie willen ondersteunen, en niet willen controleren.
Sinds het Parlement, de Raad en de Commissie in 2011 de nieuwe Comitologieverordening van het Lissabon verdrag hebben geaccepteerd, was het de bedoeling dat de procedure soepeler verliep en het toezicht effectiever werd uitgevoerd. Lidstaten en Europarlementariërs zijn echter niet tevreden over de huidige gang van zaken, wat van tijd tot tijd leidt tot vertraging tijdens de onderhandelingen.
Roxanne Koenis, Huis van de Nederlandse Provincies
Artikel Delegated acts: Council wants to revise procedure, Europolitics
Uitleg Delegatie en uitvoering (comitologie), Ministerie van Buitenlandse Zaken
Onlangs hebben decentrale overheden een verzoek ontvangen om gegevens aan te leveren voor de verplichte jaarlijkse staatssteunrapportage van de Europese Commissie. Vooralsnog heeft Europa decentraal nog maar van een beperkt…
Lees meerOnlangs hebben decentrale overheden een verzoek ontvangen om gegevens aan te leveren voor de verplichte jaarlijkse staatssteunrapportage van de Europese Commissie. Vooralsnog heeft Europa decentraal nog maar van een beperkt aantal decentrale overheden de benodigde gegevens ontvangen. Daarom verzoeken wij alle gemeenten, provincies en waterschappen die dit nog niet hebben gedaan, uiterlijk 18 maart de gegevens over hun steunmaatregelen uit 2014 aan te leveren.
Hieronder vindt u meer informatie over de jaarlijkse staatssteunrapportage.
De jaarlijkse staatssteunrapportage verloopt via het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK).Het kenniscentrum Europa decentraal ondersteunt het ministerie van BZK bij de uitvoering van deze taak. De rapportage is voor de Europese Commissie een manier om haar toezichthoudende rol op het gebied van staatssteun uit te voeren.
Zoals hierboven reeds vermeld, is de deadline voor het aanleveren van de gegevens bij Europa decentraal woensdag 18 maart 2015.
Alle decentrale overheden in Nederland hebben via een brief van het ministerie van BZK nadere informatie over de rapportageprocedure ontvangen. Daarnaast hebben alle decentrale overheden die bij de Europese Commissie staatssteun hebben gemeld of kennisgegeven of staatssteun hebben verleend op basis van de Omnibus Decentraal Regeling een e-mail ontvangen van Europa decentraal met een verzoek tot aanlevering van gegevens over de betrokken steunmaatregelen.
Het verzoek heeft betrekking op de volgende, in 2014 lopende steunmaatregelen:
– steunmaatregelen die zijn aangemeld of kennisgegeven bij de Directoraten-Generaal Concurrentie of Landbouw van de Europese Commissie;
– steun die is verleend door gemeenten aan woningbouwcorporaties door middel van het hanteren van verlaagde grondkosten bij het verwerven van grond door de woningbouwcorporaties;
– steunmaatregelen onder de Omnibus Decentraal Regeling;
– steunmaatregelen onder de Nationale Monumentenregeling.
De rapportage over staatssteunmaatregelen van waterschappen wordt gecoördineerd door het ministerie van Infrastructuur en Milieu (IenM), Hoofddirectie Bestuurlijke en Juridische zaken. De besturen van de waterschappen ontvangen hierover een brief van het ministerie van IenM.
De Europese Commissie verwerkt de gerapporteerde informatie van de lidstaten in het zogeheten Scoreboard voor Staatssteun. Middels dit Scoreboard krijgt de Europese Commissie een beeld van de ontwikkelingen op staatssteungebied in de lidstaten. Dit overzicht wordt twee keer per jaar uitgegeven.
Indien u vragen heeft over de rapportage kunt u contact opnemen met de juridische adviseurs van Europa decentraal.
Merit van Veen – 070-3381094
Lukas Ament – 070-3381098
Lukas Ament, Europa decentraal
Staatssteun, Europa decentraal
Staatssteun en woningbouwcorporaties, Europa decentraal
Procedures staatssteun, Europa decentraal
Staatssteunrapportage, Europa decentraal
Scoreboard state aid 2014, Europese Commissie
Nieuwsbericht, Scorebord staatssteun 2014: kleine afname staatssteunuitgaven, Europa decentraal
De Wet Markt en Overheid, die in juli in werking is getreden, heeft nog niet veel effect gehad. Tot deze conclusie komt de Autoriteit Consument & Markt (ACM). De gedragsregels…
Lees meerDe Wet Markt en Overheid, die in juli in werking is getreden, heeft nog niet veel effect gehad. Tot deze conclusie komt de Autoriteit Consument & Markt (ACM). De gedragsregels die in de Wet Markt en Overheid zijn opgenomen komen voort uit de Europese mededingingswet. De ongelijke concurrentie tussen (decentrale) overheden en ondernemingen is in de afvalsector afgenomen, maar in andere sectoren hetzelfde gebleven.
Het Europese mededingingsrecht bevat het kartelverbod en het misbruikverbod voor (decentrale) overheden. Deze regels zijn voor overheden opgenomen in de Nederlandse Wet Markt en Overheid. Wanneer decentrale overheden zich als onderneming op de markt begeven is de Wet Markt en van toepassing, die op 1 juli 2014 in werking getreden. De wet is ontstaan omdat er nog geen duidelijke regels waren voor decentrale overheden die zich op de lokale markt begeven. De wet bevat gedragsregels waar overheden zich aan moeten houden indien zij economische activiteiten verrichten, zodat oneerlijke concurrentie wordt voorkomen. De wet beoogt een gelijk speelveld te creëren tussen overheden en ondernemingen. Volgens de ACM is de wet tot nu toe nog weinig effectief.
ACM is een onafhankelijke toezichthouder die zich sterk maakt voor consumenten en bedrijven. Ondernemingen kunnen op grond van de Wet Markt en Overheid beklag doen bij de ACM over (decentrale) overheden die concurrentievervalsende commerciële activiteiten ondernemen. De ACM is vervolgens bevoegd om onderzoek te doen en bijvoorbeeld een last onder dwangsom op te leggen aan de desbetreffende overheid.
Ondanks het feit dat oneerlijke concurrentie in de afvalsector is afgenomen, zijn in andere sectoren de concurrentieverhoudingen hetzelfde gebleven. De ACM heeft drie sectoren bekeken, waarvan de sportvoorzieningen en exploitatie van parkeergarages nog steeds oneerlijke concurrentie vertonen.
Deze conclusie is mogelijk te wijden aan het feit dat gemeenten de activiteit bij sportvoorzieningen en parkeergarages onder activiteiten van algemeen belang scharen, waarvoor de Wet Markt en Overheid niet geldt. Anita Vegter, bestuurslid van ACM: ‘Ik constateer dat veel gemeenten bewust gekozen hebben om sommige activiteiten niet onder de wet te laten vallen. Dat mag, maar beperkt wel het effect van de wet.’
Dit jaar wordt de Wet Markt en Overheid geëvalueerd door het ministerie van Economische Zaken. De studie die de ACM heeft gedaan in de drie sectoren sportvoorzieningen, afval en parkeergarages, is onderdeel van deze evaluatie.
Jonneke Huijser en Madeleine Broersen, Europa decentraal
Nieuwsbericht, ACM
Gedragsregels Markt en Overheid, Europa decentraal
Oneerlijke concurrentie door de overheid, ACM
In de ministerraad van 27 februari is besloten om een investeringsplatform in Nederland te realiseren. HNP-voorzitter Wim van de Donk heeft namens de provincies bij de ministers bepleit dit platform…
Lees meerIn de ministerraad van 27 februari is besloten om een investeringsplatform in Nederland te realiseren. HNP-voorzitter Wim van de Donk heeft namens de provincies bij de ministers bepleit dit platform te realiseren om zo tot een gezamenlijke aanpak van het Juncker plan te komen.
Op 26 februari heeft HNP-voorzitter Wim van de Donk een brief gestuurd aan minister Dijsselbloem en minister Kamp. In de brief verwoordde Van De Donk de wens van de twaalf provincies om tot een gezamenlijk en gecoördineerde aanpak te komen met betrekking tot het Europees Fonds voor Strategische Investeringen (EFSI), ook wel Juncker plan genoemd. Het platform dat de provincies bepleiten is geen formeel instituut, maar een open platform waar potentiële financiers en projectinitiatieven elkaar kunnen ontmoeten.
Minister Dijsselbloem is gevraagd om dit platform op korte termijn te realiseren. De minister gaat met de betrokken stakeholders (o.a. de provincies, EIB etc.) een opzet maken van dit platform.
Het platform wordt drie functies toegedicht:
1. Projectideeën worden getoetst aan de aanwezige kennis in het platform (waaronder de EIB).
2. Het platform brengt Nederlandse investeerders in contact met de getoetste projectideeën en zorgt er op deze manier voor dat de projectideeën van financiering kunnen worden voorzien.
3. Het platform geeft richting aan het soort projecten dat ingediend gaat worden. Het Rijk sprak eerder van ‘innovatie’. Provincies voegen daar de thema’s ‘energie’ en ‘infrastructuur’ aan toe.
Op 10 maart hebben de ministers van financiën groen licht gegeven voor het EFSI. De onderhandelingen met het Europees Parlement gaan nu van start. Het EFSI zal worden opgezet binnen de Europese Investeringsbank, door middel van een overeenkomst tussen de Commissie en de EIB. Uit het fonds zal steun worden verleend aan verschillende terreinen, waaronder vervoer, energie en breedbandinfrastructuur, onderwijs, gezondheidszorg, onderzoek en risicofinanciering voor kleine en middelgrote ondernemingen.
Roxanne Koenis, Huis van de Nederlandse Provincies
Brief HNP-voorzitter Wim van de Donk aan minister Dijsselbloem en minister Kamp
Persbericht ‘Raad bepaalt standpunt voor onderhandelingen over Europees Fonds voor strategische investeringen’, Raad van de EU
Op 25 februari lanceerde het Architectuur Lokaal (NL) en Project Compass CIC (UK) een nieuw online Europees aanbestedingsplatform voor Architectuur. The Fulcrum, zoals de online portal genoemd wordt, is bedoeld…
Lees meerOp 25 februari lanceerde het Architectuur Lokaal (NL) en Project Compass CIC (UK) een nieuw online Europees aanbestedingsplatform voor Architectuur. The Fulcrum, zoals de online portal genoemd wordt, is bedoeld om de transparantie van het aanbesteden van architectendiensten op Europees niveau te vergroten. Decentrale overheden kunnen gebruik maken van dit platform wanneer zij een architectendienst aanbesteden.
Architectuur Lokaal is een onafhankelijke organisatie die bijdraagt aan een betekenisvolle bouwcultuur in Nederland door het verbeteren van opdrachtgeverschap. De organisatie heeft specifiek aandacht voor provinciale en lokale bestuurders, en probeert de verbindingen tussen opdrachtgevers, opdrachtnemers en andere betrokken partijen te leggen.
Architectuur Lokaal is de afgelopen 18 jaar intensief bezig geweest met het ontwikkelen van een systeem via haar Steunpunt Architectuuropdrachten en ontwerpwedstrijden. Het systeem ondersteunt publieke opdrachtgevers en marktpartijen in de architectuursector en verspreidt best practices. Twee jaar geleden zijn de mogelijkheden verkend om dit systeem in het Verenigd Koninkrijk te introduceren. De gesprekken die daaruit voortkwamen hebben geresulteerd in het gezamenlijke platform The Fulcrum, gebaseerd op het systeem van Architectuur Lokaal.
The Fulcrum is bedoeld om het proces van aanbesteden in de architectuursector te innoveren. Het bevordert grensoverschrijdende markttransparantie, moedigt professioneel gedrag (van opdrachtgevers en –nemers) aan bij aanbestedingen, kondigt versimpeling van het aanbestedingsproces aan, verhoogt de toegang tot de internationale markt middels standaardisatie en vrijwillige certificering en verlaagt toetredingsdrempels voor het MKB en startend ondernemingen. Het is een onafhankelijk Europees portaal waar aanbesteders en opdrachtnemers op architectengebied elkaar makkelijk kunnen vinden.
Het platform is zodanig ontwikkeld dat andere Europese landen zich hierbij aan kunnen sluiten. Hoe meer Europese landen gebruik gaan maken van The Fulcrum, hoe effectiever het platform wordt.
Nieuwsbericht, Architectuur Lokaal
Jonneke Huijser en Madeleine Broersen, Europa decentraal
Aanbestedingen, Europa decentraal
Website, Project Compass CIC
Website, Architectuur Lokaal
Bij het winnen van energie en grondstoffen uit water kunnen waterschappen te maken krijgen met Europese regelgeving. Meer hierover valt te lezen in een handreiking van de Unie van Waterschappen…
Lees meerBij het winnen van energie en grondstoffen uit water kunnen waterschappen te maken krijgen met Europese regelgeving. Meer hierover valt te lezen in een handreiking van de Unie van Waterschappen (UvW) en de Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer, STOWA. Tijdens een bijeenkomst in het Waterschapshuis op 5 maart werden de aanbestedings-, staatssteun- en mededingingsregels nader toegelicht.
Om goed in kaart te brengen tegen welke juridische belemmeringen waterschappen aan kunnen lopen bij het winnen van energie en grondstoffen uit afvalwater, lieten de UvW en de STOWA een onderzoek uitvoeren. Dit werd vorig jaar uitgevoerd door adviesbureau Berenschot. De belangrijkste conclusie is dat de levering van grondstoffen en energie past binnen de wettelijke taken van de waterschappen.
Op basis van het onderzoek is een handreiking voor waterschappen samengesteld. Deze handreiking vormde het uitgangspunt voor een serie workshops in het Waterschapshuis in Amersfoort op 5 maart. De onderwerpen van de workshops betroffen het Wettelijk kader van de waterschappen, Fiscale aspecten, Energierecht, Afvalstoffenrecht en Samenwerking en rechtsvormen. Eén van de workshops ging nader in op aanbesteden, staatssteun en mededingingsrecht. Deze werd verzorgd door advocaat Matanja Pinto van advocatenkantoor Kennedy van de Laan en senior consultant Il Shik Sloover van Berenschot, tevens projectleider van de handreiking.
Moraal van het verhaal bij deze workshop is dat maatwerk nodig is voor elke specifieke casus. De handreiking kan geraadpleegd worden om na te gaan met welke punten specifiek rekening dient te worden gehouden. Ook biedt de publicatie praktische handvatten. Uiteraard kunnen waterschappen daarnaast met vragen over de toepassing van Europese regels terecht bij kenniscentrum Europa decentraal.
Wat aanbestedingsrecht betreft is het voor waterschappen van belang na te gaan welke aanbestedingsprocedure van toepassing is. Matanja Pinto gaat allereerst in op de drempelwaarden die gelden voor leveringen, diensten en werken. Een overheidsopdracht waarvan de geraamde waarde evenveel of meer bedraagt dan het drempelbedrag moet verplicht Europees worden aanbesteed overeenkomstig de Europese aanbestedingsrichtlijnen.
Pinto geeft vervolgens diverse voorbeelden waaronder een aanbestedingsprocedure voor de bouw van een nieuwe warmte-krachtkoppeling (WKK). De bouw hiervan kan worden bestemd als ‘werk’ zoals bedoeld in de Aanbestedingswet. De bijbehorende aanbestedingsdrempel voor werken is € 5.186.000.
Blijft de opdracht onder de drempel, dan hoeft deze niet door middel van een Europese aanbestedingsprocedure te worden aanbesteed, tenzij sprake is van een duidelijk grensoverschrijdend karakter. Wel moet worden voldaan aan de Gids Proportionaliteit, die criteria stelt aan het aantal uit te vragen offertes, transparantie van de procedure, proportionaliteit van de eisen, etc.
Wanneer een waterschap een selectief, niet-marktconform voordeel verleent aan ondernemingen, waarmee de Europese handel negatief wordt beïnvloed, kan er sprake zijn van staatssteun. In het geval dat waterschappen subsidies aan ondernemingen verstrekken met als doel de innovatie te bevorderen dan kan dit het geval zijn.
Ook wanneer een waterschap een grondtransactie sluit die onder de marktprijs tot stand is gekomen is er sprake van een derving van inkomsten door de overheid en dus mogelijk staatssteun. Zo kan in de eerdergenoemde WKK casus staatssteun van toepassing zijn wanneer er bijvoorbeeld een niet marktconforme hoge prijs wordt betaald voor het onderhoud, of een te lage prijs voor de afnemer van elektriciteit. Hierbij dient te worden opgemerkt dat er alleen sprake kan zijn van staatssteun wanneer het een economische activiteit betreft en niet een publieke taak zoals in een andere geschetste casus naar voren kwam. De staatssteunregels kunnen ook op een waterschap zelf van toepassing zijn.
Overigens betekent de aanwezigheid van staatssteun niet per definitie dat het ongeoorloofd is. Er bestaan vele vrijstellingen voor waterschappen waar ze de staatssteun onder kunnen scharen. Hierbij valt te denken aan de Catalogus groenblauwe diensten, De MKB landbouwvrijstelling, de AGVV, DAEB en richtsnoeren milieubescherming. In de AGVV (deel 7) bijvoorbeeld, zijn er bepalingen opgenomen over hernieuwbare energie en steun t.b.v. hoogrenderende WKK.
Decentrale overheden kunnen met het Europese en nationale mededingingsrecht te maken krijgen als zij zich op de markt begeven. Voorbeelden van economische activiteiten van waterschappen zijn het exploiteren van (verrijkte) overheidsdata, het verwerken van afvalstoffen (met name slib) van bedrijven (die niet op de riolering zitten aangesloten en zelf hun water zuiveren), en het verkopen van energie aan de markt.
Waterschappen die actief zijn als onderneming moeten zich naast de Europese mededingingsregels over bijvoorbeeld kartelvorming, houden aan de gedragsregels Markt en Overheid, die zijn opgenomen in de Mededingingswet. De Wet Markt en Overheid bevat vier gedragsregels die het gelijke speelveld tussen overheden en ondernemingen beogen te creëren, namelijk integrale kostendoorberekening, een bevoordelingverbod van overheidsbedrijven, het gebruik van gegevens die zijn verkregen in het kader van een publieke taak en functiescheiding. Overheden krijgen niet bij al hun economische activiteiten te maken met de Wet Markt en Overheid. De Wet is bijvoorbeeld niet van toepassing op economische activiteiten die plaatsvinden in het algemeen belang.
Paul Zondag en Emilie Perton, Europa decentraal
Met dank aan Frédérique Minderhoud, waterschap Rivierenland
‘Juridische handreiking Duurzame Energie en Grondstoffenhandreiking’, Unie van Waterschappen
Website de Energie en Grondstoffenfabriek, UvW
Presentaties uit workshop juridische handreiking, de Energie fabriek
Nader informatie over staatssteun, aanbesteden en mededinging, Europa decentraal
Factsheet waterschappen en staatssteun, Europa decentraal
Praktijkvraag ‘Moet subsidie aan een waterschap worden gekwalificeerd als staatssteun?’, Europa decentraal
Lijst van Economische Activiteiten, Autoriteit Consument & Markt.
Vragen over Europese regelgeving? Neem contact op met de helpdesk van Europa decentraal.
Wat heeft Noord-Brabant gedaan met de Europese titel ‘meest ondernemende regio’ in 2014? Op 9 en 10 maart bracht de jury van de European Entrepreneurial Region (EER) Award een bezoek…
Lees meerWat heeft Noord-Brabant gedaan met de Europese titel 'meest ondernemende regio' in 2014? Op 9 en 10 maart bracht de jury van de European Entrepreneurial Region (EER) Award een bezoek aan Noord-Brabant om dit te bekijken.
De titel werd de provincie door het Comité van de Regio’s toegekend vanwege het goed ontwikkelde vestigingsklimaat, het beleid om vooral het MKB tot ontwikkeling te brengen en de aansluiting bij Europese programma’s. De delegatie bestond uit onder andere vertegenwoordigers van de Europese Commissie, het Europese Comité van de Regio’s en de EER regio’s Catalonië en Vlaanderen.
De provincie Noord-Brabant heeft de Award volgens juryvoorzitter Markku Markkula, President van het Europese Comité van de Regio’s, optimaal gebruikt. “Ons bezoek aan Pivot Park en de High Tech Campus, alsmede alle ondernemers die wij gesproken hebben, laten ons zien waarom Noord-Brabant zo succesvol is op het gebied van innovatie, ondernemerschap en samenwerking. Een van de doelen van het Europese Comité van de Regio’s is om regio’s te helpen en zulke ‘regionale ecosystemen’ te ontwikkelen.” Hij refereerde hierbij naar het Triple helix model, waar overheid, onderwijs en ondernemers de krachten bundelen om zo kennis en innovatie te doen floreren.
Commissaris van de Koning, Wim van de Donk sprak de delegatie toe: “De EER Award heeft geholpen om alle actoren bij de ontwikkeling en uitvoering van onze ondernemerschapsstrategie te betrekken. Netwerken zijn gesmeed en versterkt, nationaal en internationaal. Internationale samenwerking is in mijn optiek een voorwaarde voor succesvolle innovatie. Het netwerk van EER regio’s, waaronder bijvoorbeeld Vlaanderen en Zuid-Denemarken, is dan ook zeer waardevol. Zo is met Vlaanderen een mooie samenwerking aangegaan rond ondernemerschap in de creatieve en culturele sector. Tot slot helpt een Award als deze bij het aantrekken van nieuwe bedrijven uit binnen- en buitenland.
Markkula vervolgde: “We moeten kijken naar EU-initiatieven, zoals structurele investeringsfondsen, Horizon 2020 en het recent gelanceerde Juncker Investment Plan, waaraan ook Wim van de Donk bijdraagt als lid van het Europese Comité van de Regio’s. Wij feliciteren Noord-Brabant van harte met een waardevol EER jaar.”
De Commissaris van de Koning sprak vervolgens : “Voor Noord-Brabant eindigt het EER jaar, maar wij blijven uiteraard stevig aan ons ondernemerschap werken en blijven betrokken bij het EER netwerk. De Award gaat dit jaar naar andere regio’s. Wij wensen hen veel succes en inspiratie!”
Lieke van Alphen, Huis van de Nederlandse Provincies
Persbericht Brabant sluit European Entrepreneurial Region 2014 succesvol af, Provincie Noord-Brabant
Antwoord in het kort Ja, het is de gemeente toegestaan de overlast veroorzakende stadsduiven te vangen en te doden. Deze duiven komen niet in aanmerking voor de bescherming die op…
Lees meerIn onze gemeente kampen wij met een groot duivenprobleem. Wij hebben vastgesteld dat de duivenpopulatie de afgelopen jaren is verdrievoudigd. Ten einde de overlast te verminderen, voelen wij ons helaas genoodzaakt een aantal duiven te vangen en uiteindelijk ook om te brengen. Staat de Europese Vogelrichtlijn, die in Nederland is geïmplementeerd in de Flora- en faunawet, hieraan mogelijk in de weg of is dit toegestaan?
Ja, het is de gemeente toegestaan de overlast veroorzakende stadsduiven te vangen en te doden. Deze duiven komen niet in aanmerking voor de bescherming die op grond van de Europese Vogelrichtlijn en de Flora- en faunawet aan bepaalde diersoorten wordt geboden.
Het overkoepelende doel van de Europese Vogelrichtlijn is om alle natuurlijk in het wild levende vogelsoorten (en hun eieren, nesten en leefgebieden) op het Europese grondgebied te beschermen (art. 1 Vogelrichtlijn). Zoals in de vraag van de gemeente reeds wordt aangehaald, heeft Nederland de Europese Vogelrichtlijn uitgewerkt in de Flora- en faunawet.
Ten einde het doel van artikel 1 van de Vogelrichtlijn te bereiken, bepaalt deze richtlijn in artikel 5 dat de nodige maatregelen moeten worden genomen om de bescherming van ‘alle natuurlijk in het wild levende vogelsoorten’ te waarborgen. In deze maatregelen moet onder andere een verbod zijn opgenomen om opzettelijk deze vogels te doden of te vangen (artikel 5, lid 1 sub a Vogelrichtlijn).
Op het verbod uit artikel 5, lid 1, sub a Vogelrichtlijn kunnen echter uitzonderingen worden gemaakt. Zo mag op grond van artikel 9, lid 1, sub c van de Vogelrichtlijn van dit verbod worden afgeweken ‘teneinde het vangen, het houden of elke andere wijze van verstandig gebruik van bepaalde vogels in kleine hoeveelheden selectief en onder strikt gecontroleerde omstandigheden toe te staan’. Bij het jagen op de overlast veroorzakende duiven kan sprake kan zijn van een ‘verstandig gebruik’ zoals toegestaan door artikel 9, lid 1, sub c, van de richtlijn. Indien wordt afgeweken van het verbod uit artikel 5, lid 1, sub a uit de Vogelrichtlijn, moet wel worden vastgelegd op welke vogelsoorten de afwijking betrekking heeft.
Zoals hierboven uiteengezet, heeft Nederland de Vogelrichtlijn geïmplementeerd in de Flora- en faunawet. Deze wet bepaalt dat alle van nature op het grondgebied van de EU voorkomende soorten vogels, met uitzondering van gedomesticeerde dieren die bij algemene maatregel van bestuur (AMVB) als zodanig zijn aangewezen, als beschermde inheemse diersoort worden aangemerkt (artikel 4, lid 1 Flora- en faunawet). Ook bepaalt de Flora- en faunawet dat het verboden is zulke beschermde inheemse diersoorten te doden, te verwonden, te vangen, te bemachtigen of met het oog daarop op te sporen (artikel 9). Verder is het verboden om middelen voorhanden te hebben die zijn bedoeld voor het doden of vangen van dieren (artikel 15 Flora- en faunawet).
In het Besluit aanwijzing dier- en plantensoorten Flora- en faunawet (een AMVB onder de wet) is bepaald dat de zogeheten rotsduif (Columba livia) een vogelsoort is waarvan de gedomesticeerde vogels van die soort niet worden aangemerkt als beschermde inheemse diersoort. Gedomesticeerde rotsduiven (stadsduiven zijn hier een verwilderde vorm van) genieten dus niet de bescherming uit artikel 9 van de Flora- en faunawet. Verder is in het Besluit vrijstelling beschermde dier- en plantensoorten (ook een AMVB) te vinden dat het hierboven beschreven verbod uit artikel 15 Flora- en faunawet niet van toepassing is op het binnen de bebouwde kom vangen van de gedomesticeerde variant van de rotsduif met vangkooien (art. 16f).
In 2006 heeft de voorzieningenrechter van de Rechtbank Groningen bepaald dat stadsduiven moeten worden aangemerkt als gedomesticeerde dieren. De voorzieningenrechter redeneerde – kort gezegd – dat reeds kan worden aangenomen dat stadsduiven gedomesticeerde dieren en geen in het wild levende vogelsoort zijn omdat deze duiven moeten worden bijgevoederd. Ook uit de Nota van Toelichting op het Besluit aanwijzing dier- en plantensoorten Flora- en Faunawet volgt dat de stadsduif een gedomesticeerde vogel is.
Hoewel de Vogelrichtlijn is geïmplementeerd in Flora- en faunawet, moeten de relevante bepalingen van deze wet, ook na implementatie blijvend worden uitgelegd en toegepast in het licht van de bedoelingen van de Vogelrichtlijn. De Raad van State heeft in 2009 in een uitspraak geconcludeerd dat, ‘uit het feit dat ingevolge artikel 7, tweede lid, van de Vogelrichtlijn in samenhang met bijlage II/1 op de Columba livia (rotsduif) mag worden gejaagd, kan worden afgeleid dat ook op de gedomesticeerde variant (Columba livia forma domestica) mag worden gejaagd en dat Europeesrechtelijk geen beletsel bestaat voor nationaalrechtelijke regelgeving met betrekking tot de bejaging van de Columbia livia’.
De Europese en nationale wet- en regelgeving op het gebied van vogelbescherming staan er niet aan in de weg dat de gemeente de overlast veroorzakende stadsduiven dus vangt en uiteindelijk ook ombrengt.
Lukas Ament, Europa decentraal
Richtlijn 2009/147/EG van het Europees Parlement en de Raad van 30 november 2009 inzake het behoud van de vogelstand (Europese Vogelrichtlijn)
Flora- en faunawet
Besluit aanwijzing dier- en plantensoorten Flora- en Faunawet
Besluit vrijstelling beschermde dier- en plantensoorten
Uitspraak Rechtbank Groningen, 14 juli 2006
Uitspraak Raad van State, 28 januari 2009
Europees recht en beleid decentraal, Europa decentraal
Milieu en klimaat, Europa decentraal
Vogelrichtlijn, Vogelbescherming Nederland
Werkt u voor een decentrale overheid of het Rijk en hebt u een vraag over dit onderwerp? Neem dan contact op met de helpdesk van Europa decentraal:
Wekelijks op de hoogte gehouden worden van de belangrijkste Europese ontwikkelingen voor gemeenten, provincies en waterschappen? Neem dan een gratis abonnement op nieuwsbrief de Europese Ster.