Abonneer u dan op de Europese Ster en mis niks van de belangrijkste Europese ontwikkelingen voor gemeenten, provincies en waterschappen.
Slechts 3,1% van alle EU burgers werkt aan de andere kant van de landsgrenzen. Dit terwijl er vaak grote verschillen zijn tussen de vraag naar werk en het aanbod van…
Lees meerSlechts 3,1% van alle EU burgers werkt aan de andere kant van de landsgrenzen. Dit terwijl er vaak grote verschillen zijn tussen de vraag naar werk en het aanbod van werk aan beide kanten van de grens. Werkgevers in de grensregio kunnen lang niet altijd hun vacatures invullen. Mede hierom heeft het Europees Parlement met overgrote meerderheid voor een wet gestemd die dit knelpunt moet ondervangen. Deze wetgeving moet de werkgelegenheid in de grensstreek bevorderen.
In de praktijk blijkt het vaak nog lastig om in het buitenland aan het werk te gaan. Veelal is extra scholing nodig, ook al is er aan beroepservaring geen gebrek. Over de grens verschilt vaak niet alleen de taal, maar ook de specifieke regels op de werkvloer. Zo zijn bijvoorbeeld de veiligheidseisen in het buitenland anders dan in Nederland.
Het Europees Parlement heeft op 25 februari 2016 met overgrote meerderheid wetgeving aangenomen ten aanzien van EURES (hieronder meer over EURES). Deze wetgeving beoogt een nieuwe, slimmere, doch gebruiksvriendelijke databank te realiseren waar actuele en relevante informatie over vacatures te vinden is. Deze databank moet CVs automatisch met passende banen gaan sorteren. De bal ligt nu bij de Europese Raad van de Europese Unie die nog goedkeuring moeten verlenen.
EURES (European Employment Services) is een samenwerkingsnetwerk dat het vrije verkeer van werknemers in de Europese Economische Ruimte en Zwitserland eenvoudiger wil maken. Arbeidsbureaus, vakbonden en werkgeversorganisaties van de lidstaten maken als partners deel uit van het netwerk, dat gecoördineerd wordt door de Europese Commissie. De belangrijkste doelen zijn:
Decentrale overheden kunnen te maken krijgen met een toenemende grensoverschrijdende arbeidsmobiliteit. Werknemers die wonen in een andere EU-lidstaat dan waar zij werken of die voor hun werk zijn verhuisd naar een ander Europees land, en hebben veelal te maken met uiteenlopende nationale gebruiken en wetgeving. Het is de uitdaging voor decentrale overheden om een toenemende beroepsmobiliteit te faciliteren, terwijl deze hindernissen worden weggenomen. Betere arbeidsmobiliteit kan er namelijk voor zorgen dat er meer werkervaring wordt opgedaan, het aantal uitkeringen kan dalen en de welvaart in de regio kan toenemen.
Paul Zondag en Femke Salverda, Europa decentraal
Persbericht, Europees Parlement (EP)
Werkgelegenheid en sociaal beleid, Europa decentraal
Grensoverschrijdende arbeid, Europa decentraal
EURES
Commissie van Werkgelegenheid, Europees Parlement
De Europese Commissie heeft op 23 februari een brochure gepubliceerd om lokale overheden en projectontwikkelaars te helpen met het combineren van het Europese Fonds voor Strategische Investeringen (EFSI) met de…
Lees meerDe Europese Commissie heeft op 23 februari een brochure gepubliceerd om lokale overheden en projectontwikkelaars te helpen met het combineren van het Europese Fonds voor Strategische Investeringen (EFSI) met de Europese structuur- en investeringsfondsen (ESI-fondsen). Met het combineren van de twee instrumenten hoopt de Commissie dat er een versterkend effect zal optreden.
In de brochure staat hoe de fondsen op verschillende manieren gecombineerd kunnen worden, afhankelijk van de investering. Het combineren van de ESI-fondsen en het EFSI is met name interessant voor landen of sectoren waar de ESI-fondsen grote kansen bieden en waar het EFSI nog niet optimaal benut is, zoals in Nederland.
Het risicoprofiel en criteria van EFSI en de ESI-fondsen verschillen. De ESI-fondsen kunnen projecten financieren via subsidies en financieringsinstrumenten. Deze projecten worden op gedecentraliseerde wijze door de Management-Autoriteiten in de lidstaten uitgevoerd. Het EFSI verstrekt risicofinancieringsinstrumenten via de Europese Investeringsbank (EIB) in de vorm van leningen.
Een lening van het EFSI vormt geen staatssteun en is niet onderworpen aan de staatssteunregels. Bij het uitgeven van een ESI-fonds (in combinatie met ESFI) is de staatssteunregelgeving mogelijk van toepassing. U kunt hier meer over staatssteun lezen.
Roxanne Koenis, Huis van de Nederlandse Provincies
Persbericht ‘Investeringsplan voor Europa: nieuwe richtsnoeren over de combinatie van de Europese structuur- en investeringsfondsen met het EFSI’, Europese Commissie
Informatieblad De combinatie van de Europese structuur- en investeringsfondsen (ESI-fondsen) en het Europees Fonds voor strategische investeringen (EFSI), Europese Commissie
Brochure ‘European Structural and Investment Funds and European Fund for Strategic Investments complementarities’, Europese Commissie
Selectieprocedure voor EFSI-projecten, EIB
Informatie over ESI-fondsen, Europese Commissie
Financiering van algemeen toegankelijke infrastructuur wordt in beginsel beschouwd als een publieke taak. Staatssteun kan hierdoor uitgesloten worden. Echter, de scheidslijn tussen wat wel of niet onder een publieke taak…
Lees meerFinanciering van algemeen toegankelijke infrastructuur wordt in beginsel beschouwd als een publieke taak. Staatssteun kan hierdoor uitgesloten worden. Echter, de scheidslijn tussen wat wel of niet onder een publieke taak valt, kan soms dun zijn. Dit blijkt ook uit een geschil dat bij onze zuiderburen speelt ten aanzien van infrastructuur rondom een shoppingcenter. De Europese Commissie heeft zich hier ook over gebogen en haar besluit wordt in dit bericht nader toegelicht.
Het aanleggen en onderhouden van algemeen openbaar toegankelijke infrastructuur is een typische overheidstaak. Echter, wanneer vervoersinfrastructuur beheerd wordt door een onderneming die losstaat van de overheid, dienen eventuele overheidssubsidies te worden getoetst op de aanwezigheid van staatssteun. Zo heeft de Europese Commissie in eerdere besluiten vastgesteld dat staatssteun voor vervoersinfrastructuur alleen toegestaan is wanneer de infrastructuur op niet-discriminerende basis toegankelijk is voor alle potentiële eindgebruikers.
In 2012 diende de stad Leuven een klacht in bij de Europese Commissie omdat zij meende dat het Vlaamse Gewest staatssteun heeft verleend aan het Uplace project voor de mobiliteitswerken. Leuven stelt dat bepaalde (mede door Vlaanderen gefinancierde) infrastructuur enkel Uplace ten goede komt. Hierdoor zou er een selectief economisch voordeel worden verleend.
Uplace is een groot project aan de noordkant van Brussel. Op een groot terrein is men voornemens een groot complex te bouwen met ruim 300 winkels, een fitness, een bioscoop, een binnenspeeltuin, pleinen, recreatieruimtes, kantoren en zelfs een groot internationaal hotel.
Kennelijk is er enige weerstand tegen het project omdat het in meerdere opzichten als omstreden wordt beschouwd. Dit geldt tevens voor de aanleg van goede verbindings- en toegangswegen die de nabijgelegen gemeente Leuven een doorn in het oog is.
De Europese Commissie komt tot de conclusie dat er in dit geval geen sprake is van staatssteun. Uplace draagt immers alle kosten die specifiek aan dit project kunnen worden toegeschreven. De andere werken in de omgeving van Uplace lijken van algemene aard te zijn en kunnen daarom Uplace geen specifiek voordeel verschaffen. Bovendien zou deze infrastructuur ook worden aangelegd als het Uplace-project niet zou bestaan, aldus de Commissie.
Er komt mogelijk een vervolg; de gemeente Leuven heeft namelijk in een eerder stadium al aangegeven dat ze alle rechtsmiddelen willen uitputten om de realisatie van Uplace te beletten. Het ligt dan ook in de lijn der verwachting dat dit besluit van de Commissie wordt aangevochten bij het Hof van Justitie van de Europese Unie.
Het is vrij uitzonderlijk dat decentrale overheden een onderling geschil, voor wat betreft staatssteun, voorleggen aan de Commissie. Met dit besluit biedt de Commissie een toetsingskader waarmee kan worden bepaald of er al dan niet sprake is van selectiviteit bij de aanleg of financiering van infrastructuur.
Paul Zondag, Europa decentraal
Dossier staatssteun, Europa decentraal
Vervoer en staatssteun, Europa decentraal
Openbare infrastructuur, Europa decentraal
Praktijkvraag, Europa decentraal
Website, Uplace
Artikel “Connecting Public and Private Infrastructure”, State Aid Hub
De vertegenwoordigers van 26 van de 30 deelnemende regio’s aan het Europese innovatienetwerk Vanguard Initiative hebben op 24 februari met de Vicevoorzitter van de Europese Commissie Jyrki Katainen gesproken over…
Lees meerDe vertegenwoordigers van 26 van de 30 deelnemende regio’s aan het Europese innovatienetwerk Vanguard Initiative hebben op 24 februari met de Vicevoorzitter van de Europese Commissie Jyrki Katainen gesproken over interregionale samenwerking op het gebied van innovatie en industrie. Op 25 februari volgde een MatchMaking Event in Brussel tussen bedrijven, kennisinstellingen en intermediairs uit de deelnemende regio’s.
Vicevoorzitter Katainen prees het Vanguard Initiative voor het creëren van interregionale partnerschappen, het stimuleren van bottom-up investeringsdynamieken en de positieve impact die hun initiatieven hebben op Europese economische groei en banencreatie.
De provincie Noord-Brabant coördineert tot en met juni 2016 namens Zuid-Nederland het voorzitterschap van het Vanguard Initiative. HNP-voorzitter en Brabantse Commissaris van de Koning Wim van de Donk treedt in deze periode op als voorzitter.
Tijdens de jaarlijkse politieke bijeenkomst van het Vanguard Initiative op 24 februari zei Van de Donk: “Het doel van ‘ the Vanguard Initiative for New Growth through Smart Specialisation’ is het verwijderen van barrières en het stimuleren van samenwerking en co-investeringen in Europa. Binnen het Vanguard Initiative werken 30 regio’s samen om de slimme specialisatie agenda te promoten, het concurrentievermogen te versterken, de Europese industrie verder te internationaliseren en nieuwe banen te creëren. Samen staan we namelijk sterker.”
Tijdens het MatchMaking Event op 25 februari kwamen meer dan 400 bedrijven, kennisinstellingen en intermediairs in Brussel samen om mogelijk samenwerkingen te verkennen. Het merendeel van de aanwezigen waren bedrijven die zochten naar nieuwe afzetmarkten voor nieuwe technologieën.
Deelnemers gingen in gesprek over de aanwezige demonstratieprojecten. Deze projecten richten zich onder meer op 3D-printen, efficiënte en duurzame productieprocessen, biobased economy en nanotechnologie. De Brabantse gedeputeerde Bert Pauli was namens Zuid-Nederland gastheer tijdens dit evenement.
De regio’s Zuid-Nederland, Randstad en Oost-Nederland zijn drie van de 30 Europese regio’s die deelnemen aan het Europese innovatienetwerk Vanguard Initiative. Andere regio’s komen uit Duitsland, België, Polen, Zweden, Finland, Denemarken, Verenigd Koninkrijk, Spanje, Portugal, Italië, Frankrijk en Oostenrijk.
Roanne Koenis, Huis van de Nederlandse Provincies
Persbericht ‘Vanguard Initiative: Political Leaders gather for high level discussion with Vice President Katainen on delivering growth and jobs across Europe’, Vanguard Initiative
Persbericht ‘Vanguard Initiative: businesses, innovation intermediaries and knowledge institutes jointly explore business opportunities for Europe’s industry of tomorrow’, Vanguard Initiative
Artikel ‘Noord-Brabant voorzitter van Europees innovatienetwerk Vanguard Initiative’, Europese Ster
Website Vanguard Initiative
De Europese Commissie probeert op meerdere fronten innovatie te stimuleren. Bijvoorbeeld door initiatieven omtrent innovatie en duurzaamheid aan te moedigen: door de toekenning van een subsidie of door het organiseren…
Lees meerDe Europese Commissie probeert op meerdere fronten innovatie te stimuleren. Bijvoorbeeld door initiatieven omtrent innovatie en duurzaamheid aan te moedigen: door de toekenning van een subsidie of door het organiseren van de jaarlijkse Energy Week. Daarnaast wil de Commissie innovatie een nieuwe impuls geven door een European Innovation Council op te richten.
Een Nederlands netwerk van ambitieuze bouwers, toeleveranciers, woningcorporaties, gemeentes, financiers en netbeheerders heeft meegedaan aan een tender van Horizon 2020. Dit heeft geresulteerd in een investering van € 3,6 miljoen van de Europese Commissie. Het doel van het netwerk is om de markt te stimuleren innovatieve producten te ontwikkelen en hiermee de marktcondities optimaliseren voor de transitie naar energie neutrale huisvesting. Het Nederlandse netwerk wil met deze Europese subsidies op een energie neutrale manier renovaties en nieuwbouwprojecten in Frankrijk en Groot-Brittannië realiseren.
Een belangrijk onderdeel van de jaarlijkse Energy Days van de Europese Unie is de EU Sustainable Energy Week. Tijdens dit evenement, dat van 13 tot 17 juni 2016 plaatsvindt, wordt veilige, groene en efficiënte energie onder de aandacht gebracht. 500 presentaties, workshops, tentoonstellingen, concerten, quizzen, vertoningen en andere activiteiten wil de EU duizenden bezoekers uit heel Europa en daarbuiten aanspreken.
De Europese Commissie wil een nieuwe impuls aan innovatie geven door een European Innovation Council op te richten. De Eurocommissaris voor Onderzoek en Innovatie Carlos Moedas heeft tijdens de jaarlijkse conferentie van Science|Business op 16 februari een Call for Ideas geopend. Moedas: “Europa heeft excellente wetenschap, maar ons ontbreekt het aan vernieuwende, markt-creërende innovatie. We hebben dat nodig om onze beste ideeën in nieuwe banen, bedrijven en kansen te veranderen.”
Geïnteresseerden kunnen hun ideeën voor de nieuwe European Innovation Council insturen tot 29 april 2016. De Call for Ideas bestaat uit drie vragen en geeft de mogelijkheid voor het sturen van een position paper.
Femke Salverda en Paul Zondag, Europa decentraal
Webpagina ‘Call for Ideas for a European Innovation Council’, Europese Commissie
Duurzaamheid, Europa decentraal
Onderzoek & Ontwikkeling & Innovatie, staatssteun, Europa decentraal
Nieuwsbericht “Betere EU-regelgeving over onderzoek en innovatie”, Europa decentraal
Sustainable energy week, Europese Unie
Het ‘Culture for Cities and Regions Initiative’ wil steden en regio’s ondersteunen bij het maken van goede investeringen in cultuur, door onder meer kennis uit te wisselen over culturele projecten….
Lees meerHet ‘Culture for Cities and Regions Initiative’ wil steden en regio’s ondersteunen bij het maken van goede investeringen in cultuur, door onder meer kennis uit te wisselen over culturele projecten. Geïnteresseerde steden en regio’s kunnen zich opgeven voor de laatste vijf studiebezoeken tussen april en juni 2016. Deadline voor aanmelden is 21 maart.
De studiebezoeken promoten interactieve en directe uitwisselingen van kennis en impact. Elk bezoek heeft een thema, bijvoorbeeld creatief ondernemerschap, smart specialisation of omgaan met cultureel erfgoed.
U kunt zich aanmelden via het online formulier. De studiebezoeken duren maximaal drie dagen, en bestaan uit een mix van praktijkbezoeken, interviews met lokale stakeholders, workshops en feedbackvergaderingen. Per studiebezoek mogen tien regio’s en/of steden meedoen. Elke stad of regio mag twee afgezanten sturen. Het initiatief betaalt de accommodatie- en reiskosten.
In de Call for participants in study visits staat alle informatie over de studiebezoeken. Aanmeldingen worden geselecteerd op de volgende criteria:
– Motivatie (hoe kan dit studiebezoek bijdragen aan het verwezenlijken van de eigen projecten?);
– Wisselwerking tussen de deelnemers (past de gevraagde kennis bij het thema?)
– Toewijding aan het project (wordt er voldoende tijd en voorbereiding in het bezoek gestoken?);
– Evenwicht van de delegatie (Is het politiek, ambtelijk, is er een groter mandaat dan cultuur?)
De bezoeken worden georganiseerd door de ontvangende steden en/of regio’s, in samenwerking met EUROCITIES en experts die samenwerken met het initiatief.
Roxanne Koenis, Huis van de Nederlandse Provincies
Call for participants in study visits, Culture for Cities and Regions Initiative
Aanmeldformulier studiebezoeken, Culture for Cities and Regions Initiative
Website Culture for Cities and Regions Initiative
Heeft u het afgelopen jaar een succesvol project uitgevoerd dat is gefinancierd met de EU-structuurfondsen? Dan komt het project in aanmerking voor de RegioStars Awards. Het doel van de deze…
Lees meerHeeft u het afgelopen jaar een succesvol project uitgevoerd dat is gefinancierd met de EU-structuurfondsen? Dan komt het project in aanmerking voor de RegioStars Awards. Het doel van de deze prijzen is om goede voorbeelden op het gebied van regionale ontwikkeling te identificeren en in de kijker te zetten. Deadline is 15 april 2016.
De jury van de RegioStars Awards zoekt naar originele en innovatieve projecten die inspirerend zijn voor andere regio’s en projectmanagers.
Er zijn vijf verschillende categorieën waarvoor u projecten kan indienen:
– Slimme groei: nieuwe kansen in de globale economie;
– Duurzame groei: circulaire economie;
– Inclusieve groei: samenleven – het bouwen van inclusieve en niet-gesegregeerde samenlevingen;
– Stedelijke sterren: innovatieve oplossingen voor duurzame stedelijke ontwikkeling;
– Effectief management: het verschil maken door ander management.
U kunt uw aanvraag indienen in het Engels, Frans of Duits via het onlineformulier op het RegioStars platform. Aanvragen moeten ingediend worden met medeweten van de verantwoordelijke Management-Autoriteit. Deadline voor indienen van de aanvraag is 15 april 2016.
Tijdens de Europese Week voor Regio’s en Steden (Open Days) op dinsdag 11 oktober 2016 is de uitreiking. Voor elke winnaar wordt een video gemaakt die vervolgens wordt gepromoot op sociale media. Het project wordt ook opgenomen in de online database van best practices op de inforegio website.
Roxanne Koenis, Huis van de Nederlandse Provincies
RegioStars Awards website
Antwoord in het kort Decentrale overheden zijn geen onderhandelingspartner in de onderhandelingen over TTIP. Namens de lidstaten van de Europese Unie (EU) worden de onderhandelingen gevoerd door de Europese Commissie…
Lees meerDe Europese Unie onderhandelt namens alle lidstaten over TTIP. Voor ons als gemeente is het verdrag lastig te overzien, maar we zouden graag betrokken willen worden in de onderhandelingen en input willen leveren. Hebben wij als decentrale overheden, of als lidstaat, ook inspraak bij de totstandkoming van TTIP?
Decentrale overheden zijn geen onderhandelingspartner in de onderhandelingen over TTIP. Namens de lidstaten van de Europese Unie (EU) worden de onderhandelingen gevoerd door de Europese Commissie (Commissie). Wanneer er een akkoord bereikt is, is er instemming nodig van zowel de Raad van Ministers als het Europees Parlement. Daarnaast is het nog onduidelijk of TTIP als een zogenaamd ‘gemengd akkoord’ zal worden bestempeld. Indien dit het geval is, dienen de lidstaten ook inhoudelijke goedkeuring geven.
Verder hebben de koepelorganisaties (IPO, VNG en UvW) op regelmatige basis bestuurlijk overleg met de minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking en technisch ambtelijk overleg met het ministerie van Buitenlandse Zaken.
TTIP staat voor Transatlantic Trade and Investment Partnership. Dit is de Engelse afkorting voor de Trans-Atlantische handels- en investeringsovereenkomst. Het is een handels- en investeringsovereenkomst tussen de EU en de Verenigde Staten (VS). De EU en de VS onderhandelen sinds 2013 over TTIP. Deze overeenkomst heeft als doel de handel tussen de VS en de EU eenvoudiger en goedkoper moet maken. Dit kan onder andere worden bereikt door de toegang tot elkaars markten te verbeteren. Van 22 tot en met 26 februari 2016 vond de 12e onderhandelingsronde plaats, waar onder andere de onderwerpen industriële goederen, agrarische producten en voedsel, aanbesteden en investeringsbescherming op de agenda stonden.
In 2013 hebben de lidstaten het onderhandelingsmandaat voor TTIP aan de Europese Commissie overgedragen. De lidstaten stellen in dit mandaat enkele doelen waarnaar de overeenkomst moet streven. Denk hierbij bijvoorbeeld aan doelen met betrekking tot openbare aanbestedingen: er moet volgens de lidstaten in dat opzicht gestreefd worden naar betere wederzijdse toegang tot de markten voor overheidsopdrachten op nationaal, regionaal en lokaal niveau.
Nadat de onderhandelaars van de Commissie een akkoord hebben bereikt, is er instemming nodig van zowel de Raad van Ministers als het Europees Parlement. In de Raad van Ministers zitten alle regeringsleiders van de EU-lidstaten en zij kunnen zich laten bijstaan door andere bewindspersonen, zoals de minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking. Zowel het Europees Parlement als de Raad kan geen inhoudelijke aanpassingen op het akkoord voorstellen, zij kunnen slechts voor of tegen de ratificatie van het verdrag stemmen.
Indien er sprake is van een gemengd akkoord dan is ook instemming van de lidstaten vereist.
Enkele nationale parlementen van de Europese lidstaten hebben in juni 2014, onder leiding van de Tweede Kamer, een verzoek bij de Europese Commissie gedaan om TTIP als gemend akkoord te kwalificeren. De parlementen zijn van mening dat het verdrag zo uitgebreid is, dat het betrekking heeft op de onderwerpen waar de bevoegdheid deel bij de Commissie ligt en deels bij de lidstaten. Bij TTIP heeft dit betrekking op terreinen als dienstverlening, transport en investor protection.
De Europese Commissie is van mening dat pas aan het einde van de onderhandelingen kan worden bepaald of het gehele akkoord, of delen hiervan, als een gemengd akkoord moeten worden bestempeld.
Decentrale overheden zijn dus geen partij in de onderhandelingen over het TTIP-verdrag. De Rijksoverheid raadpleegt zoveel mogelijk groepen die een belang hebben bij TTIP, waaronder de decentrale overheden. De koepelorganisaties hebben op regelmatige basis bestuurlijk overleg met de minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking en technisch ambtelijk overleg met het ministerie van Buitenlandse Zaken.
Daarnaast worden er vanuit de Commissie publieke consultaties georganiseerd, waar ook decentrale overheden hun mening kunnen geven.
Ook decentrale overheden kunnen gevolgen ondervinden van TTIP. Zij zijn immers ook actief op de handelsmarkt of komen met deze markt in aanraking. Daarmee krijgen zij ook te maken met markttoegangs- en belemmeringskwesties. Daarnaast kunnen ze, meer dan nu het geval zal zijn, te maken krijgen met Amerikaanse bedrijven die zich inschrijven voor overheidsopdrachten in Nederland. De kans is namelijk groot dat TTIP het makkelijker zal maken voor Amerikaanse ondernemingen om mee te dingen naar overheidsopdrachten.
Europa decentraal zal binnenkort een FAQ-document publiceren. In samenwerking met het ministerie van Buitenlandse Zaken en de koepelorganisaties heeft het kenniscentrum de meest gestelde vragen met betrekking tot TTIP verzameld en deze beantwoord. Daarnaast kunt u ook alle informatie over TTIP gebundeld op onze themapagina vinden.
Femke Salverda, Europa decentraal
Website Europese Commissie
Europees voorstel ISDS, Europese Commissie
Themapagina TTIP, Europa decentraal
Mandaat onderhandelingen, Europese Commissie
Brief van parlementen aan de Europese Commissie
Onderhandelingen TTIP, Europa decentraal
ISDS, Europa decentraal
Werkt u voor een decentrale overheid of het Rijk en hebt u een vraag over dit onderwerp? Neem dan contact op met de helpdesk van Europa decentraal:
Wekelijks op de hoogte gehouden worden van de belangrijkste Europese ontwikkelingen voor gemeenten, provincies en waterschappen? Neem dan een gratis abonnement op nieuwsbrief de Europese Ster.