25 jaar Verdrag van Maastricht: tijd om vertrouwen terug te winnen
Europese leiders van nu, de leiders van toen en een groot aantal studenten uit diverse lidstaten kwamen op vrijdag 9 december 2016 bijeen ter ere van het 25 jarig bestaan van het Verdrag van Maastricht. Met dit Verdrag zetten de toen twaalf lidstaten van de Europese Gemeenschap een grote stap in het Europese eenwordingsproces. Tegenwoordig lijkt hier echter de glans vanaf. De EU moet vertrouwen herstellen, en dreigt de burgers te verliezen. Hoe vier je het jubileum van een aangeslagen EU?
Jean-Claude Juncker
De aanwezige leden van de Europese top op de conferentie getiteld EU & ME toonden begrip voor EU-critici en erkenden dat de Europese Unie met een probleem zit. Zij lieten tevens blijken dat er geen weg terug is. “Zij die menen dat de tijd is aangebroken om de Europese Unie maar weer uit elkaar te halen en nationale scheidslijnen te herstellen, zien het totaal verkeerd. Zonder de Europese Unie zullen de afzonderlijke lidstaten niet meer kunnen bestaan”, aldus voorzitter Juncker van de Europese Commissie.
Hoofdzaken
Maar hoe moet dan het vertrouwen terug worden gewonnen? In elk geval niet door de EU meer instrumenten te geven vond de overgrote meerderheid van de aanwezigen, zo bleek uit een peiling. Wel zou de Unie zich meer moeten richten op hoofdzaken. De EU is tegenwoordig namelijk voor veel mensen synoniem voor een ongrijpbare macht die het leven niet beter maakt maar slechter. Dit werd duidelijk door de stem voor Brexit afgelopen juni en ook elders in Europa zijn partijen die ‘het Europese project’ willen stoppen populair. De uitslag van verkiezingen in Frankrijk, Duitsland en Nederland kan de Europese Unie verder in een crisis storten.
EU voor iedereen
Commissaris van de Koning in Limburg, Theo Bovens, benadrukte in zijn openingsspeech dat de voornaamste taak van de EU is om een Europa voor iedereen te creëren. Burgemeester van Maastricht, Annemarie Penn-te Strake haalde het grootste resultaat van Europese samenwerking, namelijk vrede in Europa, aan maar voegde daar direct aan toe dat we niet achterover kunnen leunen en onze ogen sluiten voor de problemen die Europa vandaag de dag kent.
EP-voorzitter Schulz
Na het inspirerende ochtendprogramma was het de beurt aan Martin Schulz, de vertrekkend voorzitter van het Europees Parlement. Ook hij gaf zijn visie op het verleden, heden, en de toekomstige uitdagingen. Volgens Schulz zijn er drie dingen nodig in Europa:
- we moeten niet langer Brussel alle schuld in de schoenen schuiven;
- we moeten erkennen dat Europa democratisch is, als Europa al ondemocratisch zou zijn dan is dit alleen zichtbaar in de Europese Raad;
- we moeten de EU voorzien van de nodige middelen om de problemen van vandaag aan te kunnen pakken.
Het publiek liet zijn waardering voor de toespraak van Schulz blijken door hem een groot applaus te geven toen hij het podium verliet.
Vooruitblik
“Het antwoord tegen de vijanden van Europa is om ruimdenkend te blijven,” zo stelde Herman van Rompuy, voormalig voorzitter van de Europese Raad, in zijn keynote speech. Voorzitter van de Eurogroep, Jeroen Dijsselbloem, becommentarieerde het monetaire stelde van de EMU. “Monetaire instabiliteit komt tegen hoge kosten.” Stabiliteit, veiligheid, en kansen combineren met de vrijheden van Europa is de opdracht waar we nu voor staan aldus Dijsselbloem.
Jongeren en studenten
Een groot aantal jongeren en studenten uit diverse lidstaten waren duidelijk betrokken bij de conferentie. Hun toekomstige dromen voor een verenigd Europe werden uitgebeeld door middel van een artistieke voorstelling. Dit vormde een sterke boodschap van de toekomstige generatie. Het jonge publiek kreeg tevens de kans om hun mening te geven en vragen te stellen aan de politiek leiders van vandaag en vroeger.
Panel sessies
In de twee panel sessies van de dag werd gediscussieerd over het verleden, heden en de toekomst van Europa. Klaas Knot, president van De Nederlandsche Bank, vindt dat politieke obstakels de grootste horde zijn voor nodige hervormingen. Mathieu Segers, professor aan de Universiteit Maastricht en lid van de Wetenschappelijke Raad voor Regeringsbeleid (WRR), waarschuwt dat we niet moeten vergeten dat armoedebestrijding een belangrijk doel was van de Europese samenwerking, dat moeten we in deze tijd niet uit het oog verliezen. Over het algemeen was er overeenstemming over het nut van grondige hervormingen, maar dat zou in tijden van euroscepsis weleens contraproductief uit kunnen pakken. Professor Segers gaf aan dat de EU ver is verwijderd van een federatie, reden te meer dat de lidstaten in de Raad hun gezamenlijke verantwoordelijkheid nemen voor de EU. Dit werd door Schulz eveneens bepleit.
Verdrag van Maastricht
Dit verdrag leidde in 2002 tot de invoering van de euro en gaf een forse impuls aan de tegenwoordig zo onder druk staande Europese integratie. Maastricht stond vanaf het moment van ondertekening voor één gezamenlijke munt, nieuwe samenwerkingsterreinen, meer democratische controle. De Duitse bondskanselier Helmut Kohl had het over een ‘onomkeerbare weg’ die was ingeslagen. De Franse president Mitterrand sprak over de geboorte van ‘een heel grote macht’ die ‘minstens even sterk als de Verenigde Staten en Japan zou worden’.
Voordelen EU
Bijna alle aanwezigen waren het eens dat er genoeg te verbeteren is in de EU, maar zij meenden tevens dat de voordelen die vloeien uit de Europese samenwerking veruit de nadelen overstijgen. Europa is dan misschien zijn glans verloren, de ambities om de dromen die kwamen met het Verdrag van Maastricht waar te maken, blijven bestaan.
Door:
Ilse Buijs, Huis van de Nederlandse provincies
Bronnen:
Nieuwsberichten, Europe Calling
Nieuwsartikel, NRC handelsblad