Abonneer u dan op de Europese Ster en mis niks van de belangrijkste Europese ontwikkelingen voor gemeenten, provincies en waterschappen.
Altijd benieuwd geweest naar voorbeelden van circulair aanbesteden uit de aanbestedingspraktijk? De Europese Commissie heeft een nieuwe brochure ‘Circulair aanbesteden’ uitgebracht. Een aantal initiatieven van Nederlandse decentrale overheden worden in…
Lees meerAltijd benieuwd geweest naar voorbeelden van circulair aanbesteden uit de aanbestedingspraktijk? De Europese Commissie heeft een nieuwe brochure ‘Circulair aanbesteden’ uitgebracht. Een aantal initiatieven van Nederlandse decentrale overheden worden in deze gids als ‘best practice’ genoemd. Dit bevestigt dat Nederland één van de koplopers is op het gebied van de circulaire economie.
De circulaire economie is een economisch systeem dat bedoeld is om herbruikbaarheid van producten en grondstoffen te maximaliseren. Circulair aanbesteden maakt onderdeel uit van ‘Green Public Procumerent (GPP)’ en is een proces waarbij aanbestedende diensten werken, goederen en diensten inkopen die bijdragen aan een gesloten energie- en materiaalketen. De nieuwe brochure bouwt daarmee voort op de richting die is vastgesteld in het EU-actieplan voor circulaire economie.
De brochure helpt aanbestedende diensten, zoals gemeenten, provincies en waterschappen, op weg om circulariteit in het aanbestedingsproces op te nemen. De brochure geeft praktische aanwijzingen om het aanbestedingsproces circulair in te richten volgens het principe van hergebruik van grondstoffen en het reduceren van afval. Daarnaast worden ook voorbeelden van goede praktijken gegeven, waarmee de Commissie laat zien op welke wijze circulaire principes in Europese aanbestedingen worden toegepast.
De Commissie spoort aanbestedende diensten aan om voorafgaand aan een aanbestedingsprocedure in kaart te brengen waar circulaire principes een rol kunnen spelen. Bijvoorbeeld door eisen te stellen aan een ecologisch ontwerp van producten, afvalpreventie, verpakkingsmateriaal, hergebruik en renovatie. Dit kan volgens de Commissie worden bewerkstelligd door gebruik te maken van eco-labels.
In de brochure noemt de Europese Commissie een aantal Nederlandse initiatieven als ‘best practice’. Zo wordt de gemeente Venlo genoemd. Deze gemeente eiste van inschrijvers voor een aanbesteding van kantoormeubilair dat er gebruik gemaakt moest worden van milieuvriendelijk materiaal dat makkelijk kan worden afgebroken en hergebruikt. Ook de gemeente Wageningen wordt gezien als ‘best practice’. De gemeente deed voorafgaand aan een aanbestedingsprocedure een onderzoek om de meest circulaire meubels die de markt kan bieden in te kunnen kopen. Ook verwijst de Commissie naar de Wegwijzer Circulair Inkopen van MVO Nederland.
Pauline A’Campo en Fenna Eerenberg, Europa decentraal
Public Procurement for a Circular Economy: Good practice and Guidance, Europese Commissie
Circulaire Economie, Europa decentraal
Duurzaam aanbesteden, Europa decentraal
Nieuwe criteria voor ‘groen’ aanbesteden van meubilair, nieuwsbericht Europa decentraal
Van januari tot en met december 2018 worden door heel Europa activiteiten georganiseerd om mensen te betrekken bij cultureel erfgoed. Voor dit jaar van Europees cultureel erfgoed wordt in totaal…
Lees meerVan januari tot en met december 2018 worden door heel Europa activiteiten georganiseerd om mensen te betrekken bij cultureel erfgoed. Voor dit jaar van Europees cultureel erfgoed wordt in totaal € 8 miljoen gereserveerd. Via het Creative Europe programma vindt cofinanciering op EU-niveau plaats. De eerste oproep tot het indienen van projectvoorstellen is geopend.
Binnen het Creative Europe programma is inmiddels een call uitgeschreven, deze vindt u hier. Deze call is in drie categorieën verdeeld. Categorie 1 en 2 betreffen reguliere samenwerkingsprojecten. Deze call is breder en open voor elke discipline, dus niet enkel erfgoed. Meer informatie over de doelstelling en criteria leest u hier. Het totaalbudget voor deze call is 40 miljoen euro voor beide categorieën, waarvoor een indicatie bedrag van 15,2 miljoen euro is gereserveerd voor categorie 1 projecten. Op 18 december 2017 organiseert de Nederlandse Creative Europe Desk een technische workshop voor aanvragende organisaties. Deze workshop is niet geschikt als u zich nog in de oriëntatiefase bevindt, maar is bedoeld voor organisaties die daadwerkelijk een aanvraag gaan doen.
Categorie 3 is voor samenwerkingsprojecten gerelateerd aan het Europees Erfgoedjaar. De call voor het Erfgoedjaar is echt bedoeld om projecten zichtbaarheid te geven gedurende heel 2018. De deadline is dan ook eerder en moeten projecten gelinkt zijn aan het Europees erfgoed. Het totaalbudget voor deze call is 5 miljoen euro. Meer informatie over doelstellingen en criteria vindt u hier.
De deadline voor indienen van projectvoorstellen is 22 november 2017 voor categorie 3, en 18 januari 2018 voor categorie 1 en 2.
Daarnaast reserveert de Commissie geld voor zo’n tien vlaggenschip initiatieven op Europees niveau. Deze zijn onderverdeeld in vier onderwerpen; betrokkenheid, duurzaamheid, bescherming en innovatie. De vlaggenschippen gaan bijvoorbeeld over het betrekken van jongeren en scholen bij cultureel erfgoed, de combinatie tussen toerisme en erfgoed, het tegengaan van illegale handel in culturele goederen en onderwijs of training voor de verbetering van traditionele of nieuwe beroepen. In december 2017 komt de Europese Commissie naar verwachting met factsheets met daarop meer informatie over ieder vlaggenschip.
Op nationaal, regionaal en lokaal niveau worden conferenties, evenementen en andere bijeenkomsten georganiseerd om zo de dialoog te bevorderen en het bewustzijn te vergroten. Ook worden er informatie-, voorlichtings- en bewustmakingscampagnes opgezet om waarden zoals diversiteit uit te dragen.
Het doel van het Europees jaar van cultureel erfgoed is de mensen aan te sporen het cultureel erfgoed van Europa als een gedeelde rijkdom te ervaren en te waarderen, bewuster om te gaan met hun gemeenschappelijke geschiedenis en waarden en zich meer onderdeel te voelen van een gemeenschappelijke Europese culturele ruimte.
Ilse Buijs, Huis van de Nederlandse Provincies
Call voor projectvoorstellen – Creatief Europa programma, Europese Commissie
Subsidieregeling samenwerkingprojecten, Creative Europe desk NL
2018 wordt Europees jaar van cultureel erfgoed, nieuwsbericht Huis van de Nederlandse Provincies
Europees jaar van cultureel erfgoed, Europese Commissie
Het Europees budget draagt te weinig bij aan het realiseren van de overkoepelende EU-doelen voor slimme, inclusieve en duurzame groei. Dit staat in een rapport over de toekomst van het…
Lees meerHet Europees budget draagt te weinig bij aan het realiseren van de overkoepelende EU-doelen voor slimme, inclusieve en duurzame groei. Dit staat in een rapport over de toekomst van het meerjarig financieel kader (MFK) dat is uitgevoerd in opdracht van het Europees Parlement. Een herziening van het MFK met fundamentele veranderingen is daarom noodzakelijk.
De uitgaven vanuit het huidige budget corresponderen niet met de uitdagingen en problemen waarmee Europa op dit moment geconfronteerd wordt. Landbouwsubsidies dragen bijvoorbeeld onvoldoende bij aan de transitie naar meer klimaatvriendelijke en duurzame productie. Het rapport pleit dan ook voor een verlaging van het budget voor landbouw. De Europese cohesiefondsen moeten volgens de studie enkel beschikbaar zijn voor de minder welvarende lidstaten en moeten gekoppeld worden aan specifieke klimaatdoelen en het vergroten van werkgelegenheid. Het toekomstig MFK moet zich meer focussen op onderwerpen met Europese toegevoegde waarde.
Eén van de beleidsvelden met duidelijk toegevoegde waarde is onderzoek en innovatie (O&I). Het rapport pleit voor een grotere rol en budget voor O&I in het toekomstige MFK. Onderzoek en innovatie dat bijdraagt aan oplossingen voor maatschappelijke problemen, zoals klimaatverandering, moet extra gestimuleerd worden.
In het rapport wordt aangedrongen op een stevige inhoudelijke en structurele hervorming van de meerjarige EU-begroting. Naast een verhoging van het budget voor O&I, moeten uitgaven voor grensoverschrijdende energie en transport infrastructuur vergroot worden als onderdeel van de Europese ambities voor een koolstofarmere economie. Verder moet er meer financiering komen voor het tackelen van de immigratiecrisis.
Het rapport is opgesteld in opdracht van het Europees Parlement. De Europese Commissie heeft vergelijkbare ideeën voor de toekomst van het MFK gepresenteerd in haar reflectiepaper over de toekomst van EU financiën. Het voorstel van de Commissie voor het MFK na 2020 wordt verwacht in mei 2018, het Europees Parlement buigt zich vervolgens hierover. In het MFK wordt voor een periode van minimaal vijf jaar bepaald hoeveel geld de EU jaarlijks beschikbaar stelt voor de verschillende beleidsterreinen.
Ilse Buijs, Huis van de Nederlandse Provincies
Rapport “The next MFF, its structure and the own resources”, Europees Parlement
Ook bij het plaatsen van aanbestedingen is de bescherming van persoonsgegevens een belangrijk onderwerp. TenderNed heeft met haar oktoberrelease van 26 oktober jl. een drietal verbeteringen voor het gebruik van…
Lees meerOok bij het plaatsen van aanbestedingen is de bescherming van persoonsgegevens een belangrijk onderwerp. TenderNed heeft met haar oktoberrelease van 26 oktober jl. een drietal verbeteringen voor het gebruik van het platform doorgevoerd. Door de aanpassingen worden aanbestedende diensten onder meer gewaarschuwd voor de omgang met privacygevoelige of commercieel vertrouwelijke informatie in aanbestedingsdocumenten.
Onlangs heeft de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) bij de VNG aandacht gevraagd voor de bescherming van persoonsgegevens van kinderen bij aanbestedingen voor leerlingenvervoer door gemeenten. Enkele gemeenten hadden op TenderNed persoonsgegevens van kinderen met een zorgaanvraag gepubliceerd. Diverse vragen rijzen bij deze gang van zaken. Is het publiceren van deze persoonsgegevens nodig voor de aanbesteding? En kan er worden volstaan met niet-herleidbare gegevens?
De toezichthouder benadrukt dat het verwerken, en dus ook het publiceren, van persoonsgegevens noodzakelijk moet zijn voor het doel waarvoor ze worden gebruikt. Meer informatie over hoe u een verwerking rechtmatig inricht, kunt u hier vinden.
Aanbestedende diensten dragen de verantwoordelijkheid voor de informatie, data en documenten die zij op TenderNed publiceren of beschikbaar stellen aan belangstellenden in het kader van een aanbesteding. Wanneer persoonsgegevens gepubliceerd worden, moet rekening gehouden worden met de eisen van de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp). Per 25 mei 2018 wordt de Wbp ingetrokken en is de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) van toepassing. U kunt daar hier meer over vinden.
Aanbestedende diensten dienen altijd een afweging te maken of het noodzakelijk is om bepaalde informatie (zoals tot de persoon herleidbare gegevens) op te nemen in de aanbestedingsdocumenten.
Te denken valt aan gegevens van burgers of van eigen medewerkers. Om aanbestedende diensten extra bewust te maken van de risico’s van het openbaar maken van privacygevoelige of commercieel vertrouwelijke informatie toont TenderNed voortaan voor publicatie een extra waarschuwing. De melding wordt getoond op de pagina waar de TAN-code ingevoerd moet worden om een aankondiging, rectificatie of nieuwe aanbestedingsdocumenten te publiceren.
Daarnaast wordt de naam van de gebruiker die namens een aanbestedende dienst documenten uploadt, niet langer getoond op het aankondigingenplatform. De naamsvermelding van de gebruiker die voorheen zichtbaar was in het tabblad Documenten zal niet meer te zien zijn voor overige gebruikers.
Tot slot vervalt voor aanbestedende dienst de koppeling tussen de eisen in de bibliotheek en het juridisch kader. Reden hiervoor is dat de koppeling eerder restricties dan voordelen opleverde. Door deze wijziging kan een aanbestedende dienst elke eis selecteren, zonder beperkingen van het gekozen juridisch kader.
Femke Salverda en Marieke Merkus, Europa decentraal
Verbeteringen TenderNed 26 oktober 2017, TenderNed
Aanbestedingen, Europa decentraal
Privacy, Europa decentraal
Gevoelige informatie in een aanbesteding, PIANOo
AP vraagt aandacht voor privacy bij aanbesteding leerlingenvervoer, nieuwsbericht Autoriteit Persoonsgegevens
De Commissie heeft diverse hervormingen gedaan om Europese besluitvorming meer te baseren op prioriteiten en feiten, en tegelijk transparanter en doeltreffender te maken. In de recent gepubliceerde communicatie ‘Completing the…
Lees meerDe Commissie heeft diverse hervormingen gedaan om Europese besluitvorming meer te baseren op prioriteiten en feiten, en tegelijk transparanter en doeltreffender te maken. In de recent gepubliceerde communicatie ‘Completing the Better Regulation Agenda: Better solutions for better results’ kijkt de Commissie terug op de doelstellingen omtrent better regulation, de voltooide hervormingen en de toekomstplannen.
Better regulation, ook wel betere regelgeving, houdt in dat zowel bestaande als nieuwe Europese wet- en regelgeving zo vorm wordt gegeven, dat wetgevingsdoelen worden bereikt tegen minimale kosten. In de politieke beleidslijnen die huidige Commissievoorzitter Juncker in 2014 formuleerde was better regulation een van de doelstellingen. Deze politieke doelstelling is in beleid omgezet aan de hand van de Betere Regelgeving Agenda (BRA) gepresenteerd in mei 2015.
De BRA blijkt een goede basis voor vlotte besluitvorming, zo stelt de Commissie in de Communicatie. Er zijn drie pijlers ontwikkeld door de Commissie, namelijk het gebruik van impact assessments bij nieuwe Europese wetgevingsvoorstellen en meer betrokkenheid van belanghebbenden bij evaluatie van Europese wetgeving, zoals het REFIT platform. Daarnaast kijkt de Commissie terug op enkele belangrijke ontwikkelingen zoals het vergroten van de transparantie en legitimiteit van de EU en het voltooien van de Regulatory Scrutiny Board.
Transparantie, legitimiteit en verantwoordelijkheid spelen een grotere rol in het werk van de Commissie. Onder meer het lanceren van de ‘contribute to law-making’ website draagt hieraan bij. Via deze website kan men in verschillende fases van het Europees wetgevingsproces input leveren. Meer informatie over de mogelijkheden tot feedback geven aan de Commissie leest u in de Praktijkvraag: Feedback geven aan de Europese Commissie: hoe werkt het?.
Een van de initiatieven die verder de transparantie van het Europees wetgevingsproces heeft vergroot, is het instellen van het transparantieregister. Ontmoetingen tussen Europese ambtenaren en belangenvertegenwoordigers zijn hierdoor alleen toegestaan als de belangenvertegenwoordigers in het register zijn opgenomen.
Binnen het Interinstitutioneel Akkoord over beter wetgeven heeft de Commissie toezeggingen gedaan om mogelijkheden naar het verminderen van regeldruk te onderzoeken. Op basis van deze analyses heeft de Commissie besloten om voortaan bij haar evaluaties en impact assessments nog systematischer in te gaan op de kosten en baten van Europese wetgevingsvoorstellen. De effecten hiervan kunnen hierdoor vooraf gekwantificeerd worden. Indien mogelijk poogt de Commissie bij elk wetgevingsvoorstel ook een streefcijfer van ingeschatte vermindering van de regeldruk vast te stellen.
Een van de aandachtspunten van de Commissie is dat het wenselijk is dat nationale overheden duidelijk maken wat de nationale toevoegingen zijn bij de implementatie van Europese wetgeving. Wanneer nationale overheden strikter zijn dan de Europese norm, wordt dat vaak aangeschreven aan de EU, terwijl de nationale overheden in dat geval zelf kiezen voor de strengere invulling van het beleid.
David Schutrups en Fenna Eerenberg, Europa decentraal
Completing the Better Regulation Agenda: Better solutions for better results, Europese Commissie
Better Regulation, Europa decentraal
Better Regulation, themapagina Europa decentraal
Europees recht en beleid decentraal, Europa decentraal
Wat houdt REFIT en het REFIT-platform in? Praktijkvraag Europa decentraal
Europese Commissie zet volgende stap in betere regelgeving agenda, nieuwsbericht Europa decentraal
Publicatie akkoord EU-instellingen over beter wetgeven, nieuwsbericht Europa decentraal
REFIT-Platform van start!, nieuwsbericht Europa decentraal
Agenda voor betere regelgeving: meer transparantie en toetsing voor betere EU-wetgeving, persbericht Europese Commissie
Betere regelgeving: waarom en hoe, Europese Commissie
Om de interne markt te versterken en investeringen in de EU te blijven stimuleren, heeft de Europese Commissie op 3 oktober jl. een niet-bindend aanbestedingspakket voor een meer efficiënte en duurzame…
Lees meerOm de interne markt te versterken en investeringen in de EU te blijven stimuleren, heeft de Europese Commissie op 3 oktober jl. een niet-bindend aanbestedingspakket voor een meer efficiënte en duurzame aanpak van overheidsopdrachten gelanceerd. Europa decentraal heeft een factsheet geschreven waarin nader wordt ingegaan op de verschillende onderdelen van het aanbestedingspakket.
De Commissie heeft het aanbestedingspakket opgesteld om het praktische verloop van overheidsopdrachten te verbeteren en investeringen binnen de EU te steunen. De Commissie wil overheden met dit pakket handvatten aanreiken om meer waarde voor de publieke middelen te verkrijgen, waardoor zij kunnen bijdragen aan een inclusieve en concurrerende groei. Het voorgestelde initiatief van de Commissie bestaat uit vier onderdelen:
Europa decentraal ging al eerder kort in op bovenstaande onderdelen in dit nieuwsbericht.
Ook decentrale overheden kunnen gebruik maken van het aanbestedingspakket van de Commissie en de mogelijke uitwerking daarvan door de lidstaten. Daarmee kunnen zij innovatie bevorderen en duurzaamheidsdoelstellingen realiseren. Dit factsheet is bedoeld om (decentrale) overheden te informeren over de initiatieven van de Commissie. Het factsheet verschaft inzicht in de wijze waarop (decentrale) overheden aanbestedingen strategisch kunnen inzetten.
Marieke Merkus en Chris Koedooder, Europa decentraal
Effectieve en innovatieve benutting van overheidsopdrachten, Factsheet Europa decentraal
Aanbestedingen, Europa decentraal
Duurzaam aanbesteden, Europa decentraal
Innovatief aanbesteden, Europa decentraal
Mededeling: Succesvolle overheidsopdrachten in en voor Europa, Europese Commissie
Voorafgaande beoordeling van grootschalige overheidsopdrachten, Europese Commissie
Richtsnoeren voor de professionalisering van overheidsinkopers, Europese Commissie
Raadpleging van belanghebbenden met betrekking tot richtsnoeren inzake overheidsopdrachten voor innovatie, Europese Commissie
Ter versterking van het team, is het HNP op zoek naar een enthousiaste en creatieve Communication Officer (fulltime). Je hebt nog tot aanstaande woensdag 8 november de tijd om te…
Lees meerTer versterking van het team, is het HNP op zoek naar een enthousiaste en creatieve Communication Officer (fulltime). Je hebt nog tot aanstaande woensdag 8 november de tijd om te solliciteren.
Je bent als communicatiemedewerker verantwoordelijk voor de verzameling, analyse en verspreiding van nieuws en informatie over Europees beleid dat relevant is voor de provincies. Je schrijft wekelijks artikelen voor de digitale nieuwsbrief ‘De Europese Ster’. In nauwe samenwerking met Kenniscentrum Europa Decentraal in Den Haag ben je verantwoordelijk voor de eindredactie. Daarnaast speelt de communicatiemedewerker een actieve rol bij het opstellen en uitvoeren van het interne en externe communicatiebeleid van het HNP. Denk hierbij aan de communicatie rondom HNP-bijeenkomsten, het ontvangen van bezoekersgroepen, het beheer van de HNP-website en social media en verslaglegging van interne vergaderingen. Je adviseert en zet je in voor de gezamenlijke Europese prioritaire dossiers en de te formuleren lobbydoelen.
Meer informatie over de functie vindt je hier.
Voor nadere informatie kun je contact opnemen met Rob van Eijkeren, HNP-coördinator, via +31(0) 6-53162937. Als je wilt solliciteren, stuur dan je CV en motivatiebrief vóór 8 november 2017 aan vaneijkeren@nl-prov.eu. De selectiegesprekken vinden plaats op maandag 20 november 2017.
Per januari/februari is Europa decentraal op zoek naar een stagiair ‘Nieuwsvoorziening Europees recht en beleid’ én naar een stagiair ‘Ondersteuning Europese wet- en regelgeving’. De stageplek januari/februari 2018 voor een…
Lees meerPer januari/februari is Europa decentraal op zoek naar een stagiair ‘Nieuwsvoorziening Europees recht en beleid’ én naar een stagiair ‘Ondersteuning Europese wet- en regelgeving’. De stageplek januari/februari 2018 voor een periode van minimaal 5 maanden en 4 dagen in de week beschikbaar. Een eventueel langere stageperiode is bespreekbaar.
Als stagiair nieuwsvoorziening ondersteun je het kenniscentrum bij het uitbrengen van de wekelijkse nieuwsbrief. Je bent actief op zoek naar nieuws en schrijft zelf (nieuws)artikelen over voor decentrale overheden relevant Europees recht en beleid. Ook ondersteun je bij communicatiewerkzaamheden, waaronder bijvoorbeeld de organisatie van informatiebijeenkomsten of ondersteuning bij webonderhoud kan vallen. Geïnteresseerd? Bekijk dan hier de vacature. Reageren op deze stagevacature kan tot en met 19 november 2017.
Als stagiair ondersteun je de juridisch adviseurs van het kenniscentrum bij inhoudelijke taken op het gebied van Europese wet- en regelgeving en beleid. Je ondersteunt bij het schrijven van teksten voor de diverse website dossiers en bent bekend met de Europese wetgevings- en beleidsprocessen. Ook heb je affiniteit met informatiemanagement en ben je in staat om uit grote hoeveelheden informatie juist die informatie te vinden, die van belang is voor onze doelgroep (namelijk decentrale overheden). Geïnteresseerd? Bekijk dan hier de vacature. Reageren op deze stagevacature kan tot en met 19 november 2017.
Antwoord in het kort: Het vrijwillig aannemen van de Britse nationaliteit door een meerderjarige leidt in beginsel tot verlies van de Nederlandse nationaliteit. Hier zijn echter uitzonderingen op mogelijk. Voor…
Lees meerOnze gemeente krijgt vragen van burgers met betrekking tot de Brexit. Nederlandse burgers met een Britse achtergrond, die aanspraak maken op de Britse nationaliteit vrezen dat zij zonder de Britse nationaliteit na de Brexit niet langer vrij kunnen reizen en verblijven in het VK. Kan uit voorzorg de Britse nationaliteit worden aangenomen, zonder dat men de Nederlandse nationaliteit (en daarmee het Unieburgerschap) verliest?
Het vrijwillig aannemen van de Britse nationaliteit door een meerderjarige leidt in beginsel tot verlies van de Nederlandse nationaliteit. Hier zijn echter uitzonderingen op mogelijk. Voor een minderjarige die Brit wordt, geldt bijvoorbeeld dat hij de Nederlandse nationaliteit niet verliest zolang één van de ouders het Nederlanderschap bezit. Het Unieburgerschap is in de Europese verdragen gekoppeld aan het bezit van de nationaliteit van een EU-lidstaat. Omdat het VK na de uittreding uit de EU een zogeheten ‘derde land’ (oftewel een niet-lidstaat) wordt, zullen Britse burgers daarmee ook het Unieburgerschap verliezen.
De Brexit-onderhandelingen tussen het VK en de EU zijn nog gaande. Er wordt momenteel onder meer onderhandeld over de rechten van burgers na de Brexit. De uitkomsten daarvan zijn nog onbekend. Over een mogelijke transitieperiode, waarin eventueel delen van het EU-recht (waaronder het vrij verkeer van personen) voorlopig gehandhaafd blijven in het VK, wordt nog niet onderhandeld. De Europese Raad constateerde onlangs dat er onvoldoende vooruitgang is in de onderhandelingen om nu al te spreken over het kader voor de toekomstige betrekkingen en mogelijke overgangsregelingen.
Iedere EU-lidstaat bepaalt zelf onder welke voorwaarden iemand de nationaliteit van dat land kan verkrijgen of verliezen. De verkrijging en het verlies van de Nederlandse nationaliteit is geregeld in de Rijkswet op het Nederlanderschap. Volgens deze wet gaat het Nederlanderschap voor een meerderjarige verloren door het vrijwillig verkrijgen van een andere nationaliteit (artikel 15 lid 1 aanhef en sub a Rijkswet op het Nederlanderschap). Dat betekent dus dat ook het vrijwillig aannemen van de Britse nationaliteit in beginsel leidt tot het verliezen van de Nederlandse nationaliteit. Zodra het VK de EU heeft verlaten, betekent dit waarschijnlijk dat met het verliezen van de Nederlandse nationaliteit ook automatisch het Unieburgerschap verloren gaat.
Een meerderjarige verliest in beginsel dus het Nederlanderschap door het vrijwillig verkrijgen van de Britse nationaliteit. Daarop zijn echter drie uitzonderingen mogelijk, namelijk:
Dit blijkt uit artikel 15 lid 2 Rijkswet op het Nederlanderschap en een verzameling van veelgestelde vragen over het verlies van de Nederlandse nationaliteit die is opgesteld door het ministerie van Veiligheid en Justitie.
Voor een minderjarige die de Britse nationaliteit krijgt, geldt onder meer dat hij de Nederlandse nationaliteit niet verliest zolang een van de ouders het Nederlanderschap bezit (artikel 16 lid 2 aanhef en sub a Rijkswet op het Nederlanderschap). Hierbij moet worden opgemerkt dat het kabinet-Rutte III in het regeerakkoord heeft aangegeven dat voorstellen ter modernisering van het nationaliteitsrecht worden voorbereid. Het betreft een verruiming van de mogelijkheid van het bezit van meerdere nationaliteiten. Verder heeft het kabinet in het kader van de Brexit-onderhandelingen speciale aandacht voor de positie van Nederlanders in het VK, aldus het regeerakkoord.
Het Unieburgerschap is geïntroduceerd binnen de EU door het Verdrag van Maastricht uit 1992. Tegenwoordig zijn de belangrijkste bepalingen over het Unieburgerschap te vinden in artikel 20 Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU). In artikel 20 wordt gesteld dat iedereen die de nationaliteit van een EU-lidstaat bezit, tevens burger van de Unie is. Het Unieburgerschap is dus gekoppeld aan het nationale burgerschap en komt niet in de plaats daarvan. Iedere lidstaat bepaalt, zoals hierboven ook wordt uitgelegd, zelf onder welke voorwaarden iemand de nationaliteit van dat land kan verkrijgen of verliezen.
Unieburgers genieten het recht zich vrij op het grondgebied van de lidstaten te verplaatsen en er vrij te verblijven. Verder hebben zij onder andere het actief en passief kiesrecht bij verkiezingen voor het Europees Parlement en bij gemeenteraadsverkiezingen in de lidstaat waar zij verblijven, het recht op bescherming van diplomatieke en consulaire instanties van andere lidstaten en het recht zich tot de Europese Ombudsman te wenden. Het Unieburgerschap is in de loop der jaren nader ingevuld door secundaire EU-wetgeving en in de rechtspraak van het Hof van Justitie EU.
Momenteel wordt onderhandeld over de uittreding van het VK uit de EU. Het uittredingsproces is neergelegd in artikel 50 Verdrag betreffende de Europese Unie (VEU) en bepaalt dat de vertrekkende lidstaat met de EU onderhandelt over de voorwaarden van het vertrek in een uittredingsovereenkomst. Binnen deze overeenkomst zal onder meer worden vastgelegd hoe de burgerrechten van Britse burgers binnen de EU kunnen worden geborgd en vice versa. De precieze uitkomst van de onderhandelingen is vooralsnog onbekend.
Zodra het VK de EU definitief verlaat, verliezen Britse burgers volgens de huidige regels hun Unieburgerschap en worden ze gezien als ‘derdelanders’ (personen met de nationaliteit van een land dat geen EU-lidstaat is). Er wordt momenteel onderhandeld over de rechten van burgers na de Brexit. De uitkomst van deze onderhandelingen is onbekend. Daarom kunnen er nog geen juridische garanties worden geboden aan betrokken burgers uit het VK en de andere EU-lidstaten. Zodra hierover meer duidelijkheid bestaat, zal vanuit kenniscentrum Europa decentraal nadere informatie volgen en zal deze Praktijkvraag worden aangepast.
Medewerkers van gemeenten, provincies, waterschappen, de koepelorganisaties Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), Interprovinciaal Overleg (IPO), Unie van Waterschappen (UvW) en ministeries kunnen met hun vragen over de Brexit terecht bij het Brexit-loket voor decentrale overheden.
Chris Koedooder en David Schutrups, Europa decentraal
Meest gestelde vragen over Verlies Nederlandse nationaliteit, ministerie van Justitie en Veiligheid
Brexit-loket voor decentrale overheden, Europa decentraal
Brexit-loketten voor andere doelgroepen, Europa decentraal
Brexit-nieuwsarchief, Europa decentraal
Europees burgerschap, Europa decentraal
Brexit-onderhandelingen, Europese Commissie
ECER-dossier Brexit, ministerie van BZ
ECER-dossier Burgerschap van de Unie, ministerie van BZ
Nederlandse nationaliteit, Rijksoverheid
Werkt u voor een decentrale overheid of het Rijk en hebt u een vraag over dit onderwerp? Neem dan contact op met de helpdesk van Europa decentraal:
Wekelijks op de hoogte gehouden worden van de belangrijkste Europese ontwikkelingen voor gemeenten, provincies en waterschappen? Neem dan een gratis abonnement op nieuwsbrief de Europese Ster.