De Nederlandse grensgebieden hebben de afgelopen jaren een sterke ontwikkeling doorgemaakt. Toch blijft er een groot potentieel onbenut. Naast de kansen die de grensstreken bieden op het gebied van onder andere wonen en werken, bestaan er tegelijkertijd vele knelpunten in de verschillende nationale wetgevingen. Het programma Regio’s aan de Grens moet hier verandering in brengen door een bijdrage te leveren aan de algemene welvaart in deze gebieden. Dit laat minister Bruins Slot van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) in een brief weten aan de Tweede Kamer.
Grens als kans, niet als obstakel
Net zoals elke regio hebben de regio’s nabij de buurlanden België en Duitsland te maken met allerlei maatschappelijke uitdagingen. Dit varieert van zaken op het gebied van veiligheid, de arbeidsmarkt en de woningmarkt tot klimaat en bereikbaarheid. Voor grensregio’s komt hier vaak nog een extra dimensie bij; de tegenstrijdige wet- en regelgeving aan weerszijden van de grens.
Veel van de bovenstaande kwesties houden immers niet op bij de grens en vragen om een grensoverschrijdende aanpak. Hoewel de wil vanuit de decentrale overheden er vaak wel is, belemmeren de verschillende regels een soepel verloop van internationale samenwerking op voor grensregio’s belangrijke thema’s. Net als de voorgaande kabinetten, is ook het huidige kabinet van mening dat er een gerichte aanpak moet komen om de grensregio’s een extra stimulans te geven. Met het onlangs aangekondigde programma Regio’s aan de Grens wil de regering de komende jaren bijdragen aan goed wonen, werken en leven in de randen van Nederland.
Het programma Regio’s aan de Grens
Het programma Regio’s aan de Grens voorziet in een aantal specifieke actiepunten, die gedurende deze kabinetsperiode zullen worden uitgewerkt. Hiermee wordt voortgebouwd op het reeds afgeronde Actieplan Bevolkingsdaling en het programma Grensoverschrijdende Samenwerking. In hoofdlijnen is het nieuwe programma opgebouwd uit vier onderdelen, ook wel ‘sporen’ genoemd:
Gebiedsgerichte inzet regio’s aan de grens
In het eerste deel ligt de focus op het in kaart brengen van de regio’s waar de maatschappelijke uitdagingen het grootst zijn en welke kansen hier liggen om een ommekeer in de huidige situatie te bewerkstelligen. Gezien er op veel beleidsterreinen werk te verzetten is (werk, onderwijs, zorg en gezondheid), kan het in sommige gevallen de draagkracht van de regio overtreffen. Het uiteindelijke doel is dan ook om, in samenwerking met de regio’s, een gezamenlijke gebiedsgerichte ontwikkelingsstrategie te ontwikkelen. Te denken valt aan het verbeteren van grensoverschrijdend vervoer, waarmee de arbeids- en woningmarkt aan beide kanten van de grens beter toegankelijk wordt voor grensbewoners.
Passend rijksbeleid en versterken integrale Rijksinzet
Het tweede deel ziet op de uitwerking van nationale wet- en regelgeving op de grensgebieden en in hoeverre dit obstakels opwerpt voor grensoverschrijdende samenwerking. Veel beleidsopgaven hebben in grensregio’s bijna vanzelfsprekend te maken met een grensoverschrijdende component, iets wat meegenomen moet worden bij toekomstig beleid. Hoewel hiermee niet alle problemen binnen de grensoverschrijdende samenwerking weg genomen kunnen worden, biedt het wel een mogelijkheid om de bestaande knelpunten te beheersen en beter gebruik te maken van internationale kansen.
Doorontwikkelen governance en samenwerking
Naast het zichtbaar maken van de uitdagingen en kansen en de invloed van nationale wetgeving onder de loep nemen, is het ook van belang om bestaande afspraken met buurlanden tegen het licht te houden en te versterken. Tot op heden bestaan er verschillende samenwerkingsovereenkomsten, waaronder met de Duitse deelstaat Nedersaksen en Vlaanderen. Deze samenwerking moet in de nabije toekomst verder aangehaald worden om gezamenlijk op te trekken bij allerlei maatschappelijke uitdagingen.
Actieve ondersteuning met kennis en innovatie
Tot slot richt het vierde spoor zich op het optimale gebruik van beschikbare gegevens over de stand van zaken in de grensregio’s. Hierbij valt te denken aan informatie over de brede welvaart in de grensstreken evenals statistieken over zaken als de woningmarkt, gezondheid en mobiliteit. Door middel van deze gegevens is het makkelijker om gericht beleid te formuleren voor een welvarend grensgebied.
Regiodeals
Het Regio’s aan de Grens programma sluit nauw aan bij de door de minister in april aangekondigde Regio Deals. Een Regio Deal is een samenwerking tussen Rijk en regio om de positie van de regio te versterken. In totaal wordt ruim 900 miljoen euro uitgetrokken voor de ontwikkeling van nieuwe deals. Nog voor de zomer zal minister Bruins Slot een brief naar de Kamer sturen, waarin wordt uitgelegd hoe regio’s een deal kunnen sluiten met het Rijk. Begin 2023 moeten de eerste Deals dan van start gaan. In het verleden zijn dergelijke Deals gesloten met onder andere Zuidoost Drenthe, Oost-Groningen, Parkstad Limburg en Zeeuws-Vlaanderen.
Hoe nu verder?
De komende periode zal de minister het voorgestelde plan voor Regio’s aan de Grens nader uitwerken. In de huidige coalitieperiode dient in elk geval werk gemaakt te worden van het opzetten van nieuwe Regio Deals. Daarnaast moet de uitvoering van de grensoverschrijdende samenwerkingsagenda’s met de Duitse partners worden opgepakt en steun voor grensregio’s worden verleend door middel van een kennis- en onderzoeksprogramma. “Juist deze tijd laat zien hoe belangrijk het is om als Europese buurlanden in het belang van onze inwoners samen op te trekken”, aldus Bruins Slot.
Bron:
Kamerbrief over programma Regio’s aan de Grens, Rijksoverheid
Meer informatie
Grensoverschrijdende samenwerking, Kenniscentrum Europa Decentraal