De EU-instellingen hebben overeenkomst bereikt over drie nieuwe eigen middelen die worden ingevoerd: meer inkomsten uit het EU-emissiehandelssysteem (ETS), het mechanisme voor koolstofgrenscorrectie en belasting op restwinsten van multinationale ondernemingen. Er wordt verwacht dat deze middelen gezamenlijk gemiddeld 17 miljard euro per jaar opleveren voor de EU-begroting.
De reden voor de invoering van deze middelen is dat gedurende de COVID-19-pandemie de EU een stimuleringspakket van meer dan twee biljoen euro beschikbaar heeft gesteld om de lidstaten te ondersteunen bij de bestrijding van de crisis. Om dit te financieren zijn op grote schaal obligaties uitgegeven in het kader van NextGenerationEU. In 2021 heeft de Europese Commissie 91 miljard euro opgehaald met zowel kort- als langlopende obligaties. De drie nieuwe middelen zijn nodig om de uitstaande obligaties uit te betalen, maar ook om het Sociaal Klimaatfonds te ondersteunen.
Het EU-emissiehandelssysteem
De eerste nieuwe inkomstenbron wordt gevormd door inkomsten uit het ETS. De laatste herziening van dit systeem is voorgesteld in 2021. Deze herziening is een onderdeel van Fit for 55: het pakket maatregelen van de EU om in 2030 de netto-uitstoot van broeikasgassen met minstens 55% te verminderen. Het ETS houdt in dat bedrijven per ton CO2 die ze uitstoten één emissierecht moeten inleveren. Als zij te veel uitstoten en rechten te kort komen, moeten zij deze aanschaffen, waardoor ze voor hun vervuiling betalen. Als ze zuinig zijn en rechten overhouden, kunnen ze deze verkopen, waardoor ze beloond worden voor die zuinigheid. In de aanpassing van 2021 is het aantal uit te geven rechten verlaagd. In de toekomst wordt de handel uitgebreid naar de maritieme sector, wordt deze in de luchtvaartsector opgeschaald en komt er een nieuw systeem voor wegvervoer en gebouwen. In het verleden gingen de inkomsten uit de betalingen voor de rechten vooral naar de lidstaten, maar de Commissie stelt nu voor dat een kwart van de inkomsten van dit systeem naar de EU-begroting gaat, wat gemiddeld op ongeveer 12 miljard euro per jaar tussen 2026 en 2030 neerkomt. Met de inkomsten worden de fondsen van NextGenerationEU terugbetaald.
Naast NextGenerationEU wordt met de nieuwe inkomsten uit het ETS ook het Sociaal Klimaatfonds gefinancierd. Dit fonds zal kwetsbare huishoudens en kleine bedrijven die worden geraakt door de invoering van het ETS ondersteunen, door directe inkomensondersteuning maar ook door hulp met investeringen in energiebesparende maatregelen. Verwacht wordt dat ongeveer een kwart van de inkomsten uit het vernieuwde en uitgebreide ETS voor wegvervoer en gebouwen gebruikt zal worden om het Sociaal Klimaatfonds te financieren.
Koolstofgrenscorrectie
De tweede nieuwe inkomstenbron is het mechanisme voor koolstofgrenscorrectie. Dit middel heeft tot doel om te voorkomen dat productie naar buiten de EU verplaatst wordt om de kosten van emissierechten te vermijden en zal een koolstofprijs vaststellen voor ingevoerde goederen die hetzelfde is als wat de producent zou betalen als deze goederen binnen de EU geproduceerd waren. Volgens het Commissievoorstel zal driekwart van de inkomsten hieruit in de EU-begroting vloeien, wat op ongeveer 1 miljard euro per jaar neerkomt vanaf 2026.
Belasting op restwinsten
Een derde nieuwe inkomstenbron wordt gevormd door restwinsten van grote multinationale ondernemingen. Voortvloeiend uit een initiatief van de OESO wordt het internationale belastingkader hervormd. Hierdoor gaat het recht om de restwinsten van multinationale ondernemingen te belasten over naar deelnemende landen waar deze actief zijn, terwijl in de oorspronkelijke situatie alleen het land waar het bedrijf gevestigd is dit recht had. Zo kan deze winst worden belast waar de economische activiteit daadwerkelijk plaatsvindt. In het plan van de Commissie zal 15% van de herverdeling die onder lidstaten plaatsvindt onderdeel worden van de eigen middelen van de EU. Dit zal naar verwachting leiden tot extra inkomsten tussen 2.5 en 4 miljard euro per jaar.
De middelen ondersteunen Fit for 55. Het ETS en de koolstofgrenscontrole leveren beide een bijdrage aan het verminderen van uitstoot, terwijl door de middelen die voortvloeien uit het ETS ook het sociaal klimaatfonds wordt ondersteund, dat ook een bijdrage levert aan de doelen van Fit for 55. De Commissie zal nu het pakket zo snel mogelijk uitvoeren met het Europees Parlement en de Raad, onder meer door het eigenmiddelenbesluit te wijzigen, binnen de in het interinstitutioneel akkoord vastgestelde termijnen. Daarna zal de Commissie uiterlijk eind 2023 een voorstel indienen voor een hierop volgend pakket nieuwe eigen middelen.
Bron
De Commissie stelt de volgende generatie eigen middelen van de EU voor, Europese Commissie
Meer informatie
CO2-reductie & emissiehandelssysteem, Kenniscentrum Europa Decentraal
Onderweg naar 55% minder uitstoot in 2030: Europese Commissie presenteert ‘Fit for 55’ – pakket, Kenniscentrum Europa Decentraal
