Dwingende spoed
Rechtspraak.nl – nationale jurisprudentie over dwingende spoed
Decentrale overheden kunnen soms door dwingende spoed als gevolg van een onvoorziene omstandigheid, de termijnen voor de openbare, de niet-openbare aanbestedingsprocedure, of de onderhandelingsprocedure met voorafgaande bekendmaking niet in acht nemen. Decentrale overheden mogen dan gebruik maken van een onderhandelingsprocedure zonder voorafgaande bekendmaking (art. 32 lid 2 sub c richtlijn 2014/24 en art. 2.32 lid 1 sub c herziene Aanbestedingswet 2012).
Inhoudsopgave
Dwingende spoed betreft een gebeurtenis die een aanbestedende dienst niet heeft kunnen voorzien. De aanbestedende dienst mag geen verwijt kunnen worden gemaakt voor het ontstaan van de omstandigheid voor de dwingende spoed. Alleen het argument van tijdgebrek voor het uitvoeren van een reguliere Europese aanbestedingsprocedure, die immers meer tijd in beslag zal nemen dan bijvoorbeeld een onderhandelingsprocedure, is geen dwingende spoed.
Een voorbeeld is wanneer het wegdek in een gemeente door toedoen van derden ernstig is beschadigd en verzakt en de verkeerssituatie onveilig is geworden. Kan de gemeente in die situatie een beroep doen op dwingende spoed? Het antwoord op deze en andere vragen leest u onder praktijkvragen.
Dwingende spoed is een restrictieve bepaling. Dit betekent dat dwingende spoed slechts in absolute uitzonderingsgevallen mag worden ingeroepen. In de (Europese) jurisprudentie is dit verder uitgewerkt. Om een beroep te kunnen doen op dwingende spoed, moet aan de volgende, cumulatieve voorwaarden worden voldaan:
Deze voorwaarden moeten door de aanbestedende dienst zelf worden bewezen.
Een onderhandelingsprocedure zonder voorafgaande bekendmaking is een aanbestedingsprocedure, waarbij een voorgenomen overheidsopdracht niet vooraf wordt aangekondigd. Volgens art. 32 van richtlijn 2014/24 is deze procedure in een beperkt aantal gevallen toegestaan. Meer hierover leest u op de pagina aanbestedingsprocedures.
Werkt u voor een decentrale overheid of het Rijk en hebt u een vraag over dit onderwerp? Neem dan contact op met de helpdesk van Europa decentraal:
Voorzieningenrechter rechtbank ’s-Gravenhage, 2 juni 2009. Zaak KG ZA 09-650. In deze zaak werd een beroep op dwingende spoed goedgekeurd. De levering van kantoormeubilair werd door het CBS aanbesteed. Kembo schreef zich in met eigen spullen en spullen van onderaannemer Gispen. Kembo kreeg de opdracht, maar ging failliet. CBS sloot daarop een overeenkomst met Gispen, de afspraken die gemaakt waren met Kembo konden worden voortgezet. Het CBS beriep zich op spoedeisendheid.
HvJ EU, 28 maart 1996. Zaak C-318/94. Duitsland heeft een overheidsopdracht voor het uitbaggeren van de Beneden-Eems volgens een onderhandelingsprocedure gegund, zonder voorafgaande bekendmaking van een uitnodiging tot inschrijving. Dit vanwege een vertraging die was opgelopen bij de goedkeuring van de plannen. Duitsland beriep zich op de uitzondering van dwingende spoed.
De Commissie vroeg het Hof vast te stellen dat Duitsland het EG-recht hiermee heeft geschonden. Volgens het Hof was aan één van de voorwaarden van dwingende spoed niet voldaan, de vertraging kon niet worden aangemerkt als onvoorziene omstandigheid. De betreffende onderhandelingsprocedure mocht niet worden gevolgd.
HvJ-EU, 2 juni 2005. Zaak C-394/02. Het Hof herhaalt in deze zaak dat er voor het bestaan van een rechtvaardiging van een beroep op dwingende spoed, voldaan moet zijn aan de cumulatieve voorwaarden. Er moet sprake zijn van een onvoorziene gebeurtenis, van dwingende spoed die onverenigbaar is met de in acht te nemen termijnen en tussen de onvoorziene gebeurtenis en de dwingende spoed moet een causaal verband zijn.
HvJ-EU, 8 april 2008. Zaak C-337/05. Italië plaatste opdrachten voor de aankoop van helikopters direct bij Augusta. De Commissie vroeg het Hof vast te stellen dat Italië hiermee het EG-recht heeft geschonden. Italië beroept zich op de uitzondering in richtlijn 93/36, met betrekking tot bijzondere technische kenmerken. Volgens het Hof volgt uit de richtlijn dat deze uitzondering slechts toegepast kan worden in limitatief opgesomde gevallen.
HvJ-EU, 14 september 2004. Zaak C-385/02. Italië plaatste opdrachten voor de voltooiing van de bouw van een waterretentiebekken volgens de procedure van gunning via onderhandelingen. Hieraan ging geen bekendmaking van uitnodiging tot inschrijving vooraf. De Commissie vroeg het Hof vast te stellen dat hiermee in strijd werd gehandeld met richtlijn 93/37, inzake het plaatsen van overheidsopdrachten voor de uitvoering van werken.
Italië beroept zich op de uitzonderingen van technische of artistieke redenen en dwingende spoed. Volgens het Hof konden de gebeurtenissen door de aanbestedende dienst voorzien zijn en was de spoed aan de aanbestedende dienst zelf te wijten. Er was dus geen sprake van dwingende spoed.
HvJ-EU, 2 augustus 1993. Zaak C-107/92. Italië heeft geen aankondiging bekend gemaakt voor de opdracht voor de aanleg van een lawinewering. De Commissie vroeg het Hof vast te stellen dat Italië het EG-recht, met betrekking tot het plaatsen van overheidsopdrachten voor de uitvoering van werken, heeft geschonden. Italië beriep zich op dwingende spoed, vanwege onvoorziene omstandigheden.
Beschikking President van het Hof, 27 september 1988. Zaak C-194/88. Italië heeft de aanbesteding van werken in verband met een verbrandingsinstallatie niet bekendgemaakt. De Commissie verzocht het Hof vast te stellen dat Italië verplichtingen uit richtlijn 71/305 niet is nagekomen.
Volgens het Hof is er geen sprake van dwingende spoed. De uit te voeren werken zijn wel spoedeisen, maar dit is niet het gevolg van onvoorziene gebeurtenissen. Het was al langer bekend dat de verbrandingsinstallatie verbouwd moest worden. De richtlijn is gewoon van toepassing.
HvJ-EU, 10 maart 1987. Zaak 199/85. Italië deed een onderhandse aanbesteding van de bouw van een recycleerinstallatie voor stadsafval. De Commissie vroeg het Hof vast te stellen dat Italië het EG-recht, met betrekking tot het plaatsen van een overheidsopdracht voor de uitvoering van werken, heeft geschonden. Italië beriep zich onder andere op de uitzondering van dwingende spoed. De bouw zou buitengewoon urgent zijn.
Volgens het Hof moet deze uitzondering strikt worden uitgelegd om de doeltreffendheid van het EG-recht te verzekeren. Ook moet Italië bewijzen dat er sprake is van dwingende spoed. Hieraan heeft Italië niet voldaan.
HvJ-U, 17 november 1994. Zaak C-71/92. De Commissie verzoekt het Hof om vast te stellen dat Spanje verplichtingen niet is nagekomen met betrekking tot de coördinatie van de procedures voor het plaatsen van overheidsopdrachten voor de uitvoering van werken en leveringen door het handhaven van bepalingen inzake technische voorschriften, gunningcriteria en bepalingen die niet-openbare procedures toestaan.
Volgens het Hof moeten uitzonderingen in de aanbestedingsrichtlijnen restrictief worden uitgelegd. De bewijslast ligt bij de aanbestedende dienst, deze moet bewijzen dat aan alle voorwaarden van de uitzonderingsbepaling is voldaan.
HvJ-EG, 18 maart 1992. Zaak C-24/91. Spanje heeft de uitbreiding en verbouwing van een universiteit onderhands gegund. De Commissie vroeg het Hof vast te stellen dat Spanje het EG-recht, met betrekking tot het plaatsen van overheidsopdrachten voor de uitvoering van werken, heeft geschonden. Volgens Spanje moesten de werkzaamheden met spoed worden uitgevoerd.
Aanbestedingsrecht, Pijnacker Hordijk
Aanbestedingsrecht voor overheden, Essers
aanbestedingsrichtlijnen, art. 30 lid 2d
De auteursrechten op de inhoud van deze website behoren toe aan Europa decentraal, tenzij expliciet anders is vermeld. Aan de op de website opgenomen en via de links te ontsluiten informatie kunnen geen rechten worden ontleend.
Europa decentraal heeft aan het opstellen van de inhoud van de pagina’s de nodige zorg besteed. Desondanks is het mogelijk dat de site onvolledig is of onjuistheden bevat. Europa decentraal aanvaardt daarvoor geen enkele aansprakelijkheid.
Europa decentraal aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid voor schade, hoegenaamd ook, direct of indirect veroorzaakt door de inhoud van de site of de inhoud van de pagina’s die door externe links beschikbaar zijn gemaakt.