Het algemeen belang besluit praktijk
Voorbeelden van economische activiteiten die plaatsvinden in het algemeen belang zijn:
-De exploitatie van een veerpont op een fietsroute ter stimulering van recreatiemogelijkheden in een gebied.
-De exploitatie van een fietsenstalling om het gebruik van openbaar vervoer te stimuleren.
-De leefbaarheid van een kleine kern kan vergen dat er een goed uitgeruste bibliotheek met een verhuur van cd’s en dvd’s aanwezig is.
Welke stappen moeten doorlopen worden voor een algemeen belangvaststelling?
Stap één is om te bepalen welk specifiek algemeen belang aan de orde is. Daarbij moet ook worden vastgesteld of de desbetreffende economische activiteiten dat algemeen belang dienen. Dit moet dan ook onderbouwd worden met cijfers. Alleen aangeven dat een activiteit anders te duur wordt is niet voldoende. Vervolgens moet duidelijk zijn welke gevolgen de algemeen belangvaststelling heeft voor derden, in het bijzonder private ondernemers. Ten slotte moet nog worden afgewogen of het met de activiteiten te dienen algemeen belang opweegt tegen de nadelige gevolgen voor belanghebbenden. Zie voor meer informatie en toelichting de handreiking Markt en Overheid.
Vijf elementen
Een algemeen belangvaststelling dient ten minste de volgende elementen te bevatten:
-De organisatie-eenheid van de overheid waarvan bepaalde economische activiteiten plaatsvinden in het algemeen belang (in het geval van bevoordeling van een overheidsbedrijf: de bevoordelende organisatie-eenheid en de naam van dat overheidsbedrijf;
-De aard en de duur van de desbetreffende economische activiteiten respectievelijk de aard en de duur van de bevoordeling en de aard van de economische activiteiten van het desbetreffende overheidsbedrijf waarop die bevoordeling betrekking heeft;
-Het grondgebied waarbinnen de economische activiteiten van de overheid respectievelijk van het
overheidsbedrijf worden verricht;
-De motivering waarom de desbetreffende economische activiteiten in het algemeen belang plaatsvinden, met inbegrip van
a) een aanduiding van het algemeen belang dat met de economische activiteiten respectievelijk de
bevoordeling wordt behartigd,
b) de gevolgen van de algemene belangvaststelling voor derden en
c) de afweging van het desbetreffende algemene belang tegen de hiervoor bedoelde belangen van derden.
Concreet besluit
Met het oog op de toetsbaarheid van dienen algemeen belangvaststellingen plaats te vinden in de vorm van een concreet besluit. Dat concrete besluit dient dan niet verknoopt te zijn met een besluit dat het karakter van een algemeen verbindend voorschrift heeft en om die reden ook niet vatbaar is voor bezwaar en beroep. In het laatste geval is wel indirect beroep bij de bestuursrechter mogelijk. Als het algemeen verbindend voorschrift namelijk leidt tot een concreet uitvoeringsbesluit, kan de betrokkene in bezwaar en beroep de rechtmatigheid van dat besluit en van de onderliggende regeling aanvechten. De rechter kan de regeling dan zo nodig niet verbindend verklaren. Overigens kan de ondernemer steeds ook terecht bij de civiele rechter.
Inspraak
Op grond van de Awb en organieke wetgeving is het in sommige gevallen verplicht inspraak te organiseren. Het verdient de voorkeur ook in andere gevallen actief inspraak mogelijk te maken, gelet op de vergaande gevolgen van een besluit dat bepaalde activiteiten worden geacht in het algemeen belang plaats te vinden.
Openbare voorbereidingsprocedure
Op grond van de Awb is een vorm van inspraak in elk geval aan de orde indien voor de algemeen belangvaststel¬ling de zogenoemde openbare voorbereidingsprocedure wordt gevolgd. Deze procedure verdient de voorkeur in geval van complexe onderwerpen of een groot aantal belanghebbenden. In de openbare voorbereidingsproce¬dure gelden bepaalde, in de Awb vastgelegde, regels voor inspraak en besluitvorming. Voor toepassing van deze procedure is nodig dat dit wettelijk of bij besluit is vastgelegd.
Andere vormen van inspraak
Ook zonder openbare voorbereidingsprocedure kan inspraak worden georganiseerd, bijvoorbeeld door middel van een consultatie van het ontwerp-besluit via internet of een ander medium. Indien het aantal bij het besluit betrokken belanghebbenden beperkt is en zij ieder afzonderlijk bekend zijn, kan er voor worden gekozen hun het ontwerp-besluit toe te zenden en schriftelijk mee te delen op welke wijze en binnen welke termijn zij hun zienswijzen naar voren kunnen brengen. Verder is van belang dat decentrale overheden een inspraakverordening hebben die een nadere aanduiding bevat in welke gevallen, met wie en op welke wijze inspraak kan plaatsvinden.
Bezwaar en beroep
Via bezwaar en beroep krijgen belanghebbenden de mogelijkheid een beslissing van de overheid aan te vechten en hun belangen te verdedigen. Niet in alle gevallen staan bezwaar en beroep open tegen de vaststelling van het algemeen belang. Ingevolge het algemene regime van de Awb staan tegen algemeen verbindende voorschriften geen bezwaar en beroep open, maar tegen concrete besluiten wel.
Voorbeelden algemeen belang besluiten
Om van elkaar te kunnen leren en ter inspiratie zijn hieronder een aantal voorbeelden van algemeen belang besluiten opgenomen. Als Europa decentraal kunnen wij er niet voor instaan dat deze voorbeelden juridisch correct en voldoende gemotiveerd zijn. Er is nog geen jurisprudentie beschikbaar waardoor het nog niet mogelijk is best practices aan te wijzen. Graag breiden we de lijst met algemeen belang besluiten uit. Wanneer u uw algemeen belang besluit met ons wilt delen kunt u het sturen naar info@europadecentraal.nl.
Raadsvoorstel Wet Markt en Overheid gemeente Amersfoort
Raadsvoorstel Wet Markt en Overheid gemeente Tilburg
Algemeen Belang besluit gemeente Apeldoorn
