logo Europa decentraal
Menu
Onderwerpen > Klimaat > Energie
Zoeken
Klimaat
Subonderwerpen

Meer informatie:

MEER INFORMATIE
Onderwerpen > Klimaat > Energie

Energie

Het energiebeleid is de kern van vele (inter)nationale klimaatafspraken. Door het gebruik van energie uit hernieuwbare energiebronnen en een efficiënt energiegebruik kan de uitstoot van broeikasgassen worden beperkt. Het Europees energiebeleid is dan ook veelomvattend en gaat van thema’s als duurzame energieopwekking tot aan de introductie van energie labels voor producten en gebouwen.

Decentrale overheden staan centraal bij de uitvoering van het Europees energiebeleid. Het Europees energiebeleid raakt aan vele sectoren die relevant zijn voor decentrale overheden, zoals ruimtelijke ordening, vergunningsverlening, infrastructuur en gebouwde omgeving. Ook bij het uitvoeren van de afspraken uit het Nationale Klimaatakkoord spelen decentrale overheden een grote rol.

Energiedoelstellingen
In 2020 moet 20% van het energieverbruik in de EU uit hernieuwbare energiebronnen komen. Daarnaast moet de energie-efficiëntie met 20% worden verbeterd ten opzichte van de prognoses voor 2020 opgesteld in 2020.

In 2030 moet 32% van het energieverbruik in de EU uit hernieuwbare energiebronnen komen. De Commissie stelde in haar ‘fit for 55’-pakket in juli 2021 voor dit doel te verhogen naar 40%. Daarnaast moet de energie-efficiëntie met 32% worden verbeterd ten opzichte van de prognoses voor 2030 opgesteld in 2020. Ook hier ligt een nieuw voorstel van de Commissie om de ambitie verder te verhogen.

Meer informatie over klimaatdoelstellingen vind u op onze pagina klimaat.

Europees Beleid

De doelstellingen op het gebied van energie zijn hoofdzakelijk vastgelegd in de Energie-Unie. In 2019 is een deel van het Europees energiebeleid herzien. Ook zijn in de Green Deal plannen opgenomen voor de herziening van het Europese Energiebeleid. Voor uitgebreide informatie over hernieuwbare energie kunt u onze EU-wijzer voor provincies (december 2020) over dit onderwerp bekijken.

Energie-Unie

De strategie voor de Energie-Unie werd in 2015 gepresenteerd  (COM/2015/080). Met de energie-unie wil de EU zorgen voor een betrouwbare, klimaatvriendelijk en betaalbare energievoorziening. Om dat te realiseren zijn de volgende doelstellingen opgesteld:

  • Zorgen voor de werking van de interne energiemarkt en de onderlinge koppeling van energienetwerken;
  • Zorgen voor de continuïteit van de energievoorziening in de EU;
  • Bevorderen van energie-efficiëntie en energiebesparing;
  • Een koolstofarme economie;
  • Bevordering van de ontwikkeling van nieuwe en hernieuwbare vormen van energie;
  • Bevordering van onderzoek, innovatie en concurrentievermogen.

Stand van Zaken
Veel van de doelstellingen uit energie-uniestrategie zijn vertaald naar concreet beleid. De Europese Commissie rapporteert jaarlijks over de stand van de energie-unie. Het zesde rapport is in november 2021 gepresenteerd, zie ook ons nieuwsbericht hierover.

Schone Energie voor alle Europeanen – Clean Energy for all Europeans

Om te voldoen aan de verplichtingen uit het Klimaatakkoord van Parijs en een belangrijke stap te zetten naar totstandkoming van de Europese energie-unie, lanceerde de Europese Commissie in 2019 de Clean Energy Package. Het pakket voor schone energie bestaat verschillende richtlijnen en verordeningen over energie. Het bevatte bijvoorbeeld richtlijnen voor de energieprestaties voor gebouwen, hernieuwbare energie, energiebesparing, governance van de energie-unie en de elektriciteitsmarkt.

Burgemeestersconvenant Klimaat & Energie

In het burgemeestersconvenant voor Klimaat en Energie verbinden lokale en regionale autoriteiten zich er vrijwillig toe om de klimaat- en energiedoelstellingen van de EU op hun grondgebied te implementeren, te behalen en zelfs te overtreffen. Het burgemeestersconvenant telt wereldwijd duizenden lokale en regionale overheden. Meer informatie over het Convenant, bijbehorende documenten en ondersteuning vindt u op de website burgemeestersconvenant.eu.

Nationale Implementatie

In Nederland zijn de afspraken op het gebied van energie hoofzakelijk vastgelegd in het Energieakkoord (2013) en het Klimaatakkoord (2019), dat voortbouwt op het Energieakkoord. 

Energieakkoord

Het Energieakkoord voor duurzame groei is een overeenkomst tussen tientallen partijen waaronder overheden en natuur- en milieuorganisaties. Het werd in 2013 gesloten en bevat honderden afspraken.  

Klimaatakkoord

Het Klimaatakkoord legt 600 afspraken vast over het tegengaan van broeikasgassen binnen diverse sectoren. Hierin is opgenomen dat in 2030 70% van alle elektriciteit uit hernieuwbare bronnen komt.

Regionale energiestrategieën (RES)

In een regionale energiestrategie (RES) vertaalt een energieregio de nationale en sectorafspraken op het gebied van energie naar regionale afspraken over elektriciteit, (groen) gas en warmte. Bij de totstandkoming van de RES zijn verschillende partijen betrokken waaronder overheden, energie coöperaties, netwerkbeheerder, natuurorganisatie en woningbouwcorporaties. In een regionale energiestrategie kan elke energieregio zijn eigen keuzes uitwerken bijvoorbeeld ten opzichte van locatie van duurzame elektriciteit op land (wind en zon), randvoorwaarden en kosten. Ook kunnen er regionale accenten worden aangebracht. Nederland telt 30 energieregio’s met elk hun eigen RES.

Stand van Zaken
In juli 2021 werden de regionale energiestrategieën (RES 1.0) aangeboden. Op 1 juli 2023 moeten de energieregio’s hun RES 2.0 aanbieden. 

Decentrale Relevantie

Decentrale overheden staan centraal bij de uitvoering van het Europese energiebeleid en hebben dus een belangrijke positie in de energietransitie.

Provincies zijn hierbinnen bijvoorbeeld verantwoordelijk voor de ruimtelijke inpassing van hernieuwbare energieopwekking zoals de plaatsing van windturbines, biocentrales en zonnepalen. Maar ook voor het integreren van warmte(rest)bronnen en de aanleg en het beheer van energie-infrastructuur. Daarnaast zijn provincies betrokken bij het verstrekken van milieuvergunningen en het verlenen van subsidies. Om de energiedoelstellingen te halen werken provincies bijvoorbeeld samen binnen de Interprovinciale Samenwerking Energietransitie en Economie (IPS2E).

Gemeenten geven ook omgevingsvergunningen voor het milieu af en spelen een grote rol bij het verduurzamen van de gebouwde omgeving, met name op het gebied van verwarming en koeling van gebouwen. 

Programma aardgasvrije wijken
In het interbestuurlijke Programma Aardgasvrije Wijken (PAW) werken (decentrale) overheden samen om de gebouwde omgeving aardgas vrij te maken. Meer informatie hierover vindt u op onze pagina Aardgasvrij wonen

Ook spelen decentrale overheden een rol bij de verduurzaming van de transportsector. Zo draagt elektrisch vervoer bij aan het realiseren van een koolstofarme economie, bevordert het de luchtkwaliteit en draagt het bij aan de energiezekerheid.

Decentrale overheden kunnen bijdragen aan het realiseren van de energiedoelstellingen door duurzaam aan te besteden. Meer informatie hierover kunt u vinden op onze pagina duurzaam aanbesteden. 

Ten slotte zijn er voor decentrale overheden verschillende Europese financieringsmogelijkheden die kunnen worden benut om bij te dragen aan de energiedoelstellingen. Bijvoorbeeld via fondsen als het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) en Interreg. Meer informatie over fondsen vindt u in onze EU-fondsenwijzer. 

Subonderwerpen

Overzicht Richtlijnen Energie

Hernieuwbare energie
• Richtlijn hernieuwbare energie (RED II) | 2018/2001
• Richtlijn hernieuwbare energie (RED I) | 2009/28/

Energiemarkt & Infrastructuur
• Verordening elektriciteitsmarkt | 2019/943
• Richtlijn elektriciteitsmarkt | 2019/944
• Verordening risicoparaatheid |  2019/941

Energieprestaties gebouwen
• Richtlijn energieprestaties gebouwen (herzien) | 2018/844
• Richtlijn energieprestaties gebouwen | 2010/31

Energie-Efficientië
• Richtlijn energie efficientie (EED) (herzien) | 2018/2002/
• Richtlijn energie efficientie (EED) | 2012/27 

Meer informatie:

MEER INFORMATIE

Nieuws Energie

1 2 3 … 6

Energieopslag cruciaal voor de energietransitie

2 juni 2020 Klimaat

Innovatieve oplossingen voor energieopslag zijn cruciaal voor de energietransitie. Dat toont de studie ‘Study on energy storage – Contribution to the security of the electricity supply in Europe’ in opdracht van de Europese Commissie aan. Energieopslag is namelijk nodig om hernieuwbare energiebronnen te integreren in het energiesysteem, en tegelijkertijd flexibiliteit, energiezekerheid en marktwerking te kunnen waarborgen. Om de huidige belemmeringen op het gebied van energieopslag aan te pakken is allereerst een adequate implementatie en uitvoering van het pakket voor schone energie noodzakelijk, aldus het rapport.

Lees het volledige bericht

De Green Deal en de coronacrisis: update

11 mei 2020 Klimaat Milieubeleid

De uitbraak en de bestrijding van COVID-19 heeft bij vele overheden effect op het beleid. Zo ook bij de Europese Commissie. Halverwege maart werd duidelijk dat onderdelen van de Green Deal op korte termijn zouden worden uitgesteld. Hoe staat het nu  – enkele weken later  – met de Green Deal? En welk effect heeft de coronacrisis op andere Europese wetgeving op het gebied van duurzaamheid?

Lees het volledige bericht

Rekenkamer stelt tekortkomingen vast bij EU-uitgaven energie-efficiëntie van gebouwen

11 mei 2020 Klimaat

Er zijn aanhoudende tekortkomingen op het gebied van kosteneffectiviteit bij de EU-uitgaven ter verbetering van de energie-efficiëntie van gebouwen. Dat concludeert de Europese Rekenkamer in een verslag over energie-efficiëntie in gebouwen. De kosteneffectiviteit van de EU-uitgaven werden onderzocht ter voorbereiding op het vaststellen van uitgaven voor het cohesiebeleid voor de periode 2021-2027.

Lees het volledige bericht

Oproep voor CEF-energie-voorstellen

6 april 2020 Klimaat

De Europese Commissie heeft een oproep voor het indienen van voorstellen voor Connecting Europe Facility gepubliceerd. De oproep richt zich op de energiesector, en specifiek op elektriciteit, gas, slimme energiesystemen en grensoverschrijdende CO2-netwerken. De financiering is beschikbaar voor voorstellen ter ondersteuning van energie-infrastructuurprojecten die bijdragen aan de voltooiing van de interne energiemarkt van de EU. Zo kunnen projecten bijvoorbeeld bijdragen aan het wegnemen van knelpunten of het beëindigen van energie-isolatie.

Lees het volledige bericht

Commissie wil betere onderbouwing van Nederlandse klimaatplannen

24 juni 2019 Klimaat

De Europese Commissie heeft de voorlopige energie- en klimaatplannen van de lidstaten beoordeeld. Hoewel de plannen voor de periode van 2021 tot 2030 al redelijk ver gaan, schieten ze volgens de Commissie tekort om de gestelde doelen voor 2030 te halen. Nederland heeft over het algemeen de doelstellingen op orde, maar krijgt de aanbeveling om deze beter te onderbouwen met specifieke beleidsvoorstellen. De lidstaten moeten voor 2020 hun definitieve plan indienen.

Lees het volledige bericht

Decentrale overheden verlagen CO2-uitstoot door klimaatvriendelijk inkopen

27 mei 2019 Aanbesteden Duurzaamheid Klimaat

Overheden kunnen door verantwoord inkoopbeleid fors besparen op hun CO2-uitstoot. Dat blijkt uit onderzoek van het RIVM naar de effecten van de ‘impuls klimaatneutraal en circulair inkopen’. De Rijksoverheid stelde in 2018 geld beschikbaar om door middel van publieke inkoop een impuls te geven aan een klimaatneutrale en circulaire economie. Deze impuls bestond onder meer uit het aanbieden van leernetwerken, en het faciliteren van pilots om bijvoorbeeld schone energie in te kopen. Het RIVM onderzocht de voorlopige effecten van deze projecten.

Lees het volledige bericht

Wat is het belang van het Clean Energy Package voor decentrale overheden?

20 mei 2019 EU-wijzer voor provincies Klimaat

Eind 2018 hebben het Europees Parlement en de Raad een compromis bereikt over de laatste onderdelen van het pakket ‘Clean energy for all Europeans’. Het uitonderhandelen van dit pakket was een van de doelen van het Oostenrijkse voorzitterschap voor de tweede helft van 2018. Provincies en gemeenten vervullen een belangrijke rol bij de verwezenlijking van energiebesparing en een verduurzaming van de energieconsumptie. In de EU-wijzer voor provincies kunt u meer lezen over de diverse onderdelen van het Clean Energy Package. Lees het volledige bericht

Geschatte kosten niet naleven milieuwetgeving € 55 miljard

23 april 2019 EU-wijzer voor provincies Klimaat

De kosten van het niet implementeren van Europese milieuwetgeving bedragen binnen de gehele Europese Unie ongeveer € 55 miljard per jaar. Dit staat in een recent rapport van Eunomia en COWI, uitgevoerd in opdracht van de Europese Commissie. Met name op het gebied van luchtkwaliteit en biodiversiteit zijn de kosten van het niet naleven van Europese wetgeving erg hoog.

  Lees het volledige bericht

Commissie positief over ontwikkelingen energie-unie

15 april 2019 EU-wijzer voor provincies Klimaat

De Europese Commissie heeft haar vierde verslag over de staat van de energie-unie gepresenteerd. Het opzetten van een Europese energie-unie was één van de prioriteiten van de huidige Commissie, waarvan het mandaat bijna afloopt. De Commissie is positief over de bijdrage van de bijna 8000 steden van het Burgemeestersconvenant. Lokale en regionale overheden vormen volgens de Commissie de kern van de energietransitie. Het rapport dat de huidige stand van zaken samenvat gaat vergezeld van nieuwe plannen over batterijen en de toekomst van de energie-unie na 2025. Lees het volledige bericht

Denk mee over de Omgevingsregeling

18 februari 2019 Klimaat Milieubeleid

Er loopt momenteel een consultatie over de Omgevingsregeling. Hier kunt u nog tot en met 8 maart aan bijdragen. In de Omgevingsregeling zijn de regels voor de toepassing van de Omgevingswet en het gebruik van de algemene maatregelen van bestuur (AMvB’s) gebundeld. De regeling is van invloed op burgers, maatschappelijke organisaties, bedrijven, gemeenten, waterschappen, provincies en het Rijk. Daarom worden zij gevraagd via de consultatie te reageren op de verschillende onderdelen van de regeling.

Lees het volledige bericht

1 2 3 … 6

Praktijkvragen Energie

Kan onze gemeente gebruik maken van de ‘Urban Adaptation Support Tool’?

Praktijkvraag | 8 oktober 2021 | | Klimaat

Onze gemeente wil zich actiever gaan inzetten voor aanpassing aan klimaatverandering. In het kader hiervan willen wij een klimaatadaptatiestrategie ontwikkelen. Op de website van de Europese Commissie hebben wij informatie gelezen over de ‘Urban Adaptation Support Tool’. Wat houdt deze tool in en kan onze gemeente bij het uitwerken van onze klimaatadaptatiestrategie ook gebruik maken van de ‘Urban Adaptation Support Tool’?

Bekijk het antwoord

Slimme energiemeters: welke Europese regels zijn van toepassing?

Praktijkvraag | 19 juni 2017 | | Duurzaamheid | Informatiemaatschappij | Klimaat

Steeds meer woningen in onze gemeente krijgen slimme energiemeters. Hierdoor kan efficiënter met energie omgegaan worden. Kent het Europese recht ook voorschriften over slimme energiemeters waar de gemeente rekening mee dient te houden? Hoe zit het met de  bescherming van gegevens van burgers uit onze gemeente? Bijvoorbeeld wanneer de gemeente de data die deze slimme meters creëren zou willen gebruiken  om te sturen op efficiënter met energie om gaan?

Bekijk het antwoord