Energie
Het energiebeleid is de kern van vele (inter)nationale klimaatafspraken. Door het gebruik van energie uit hernieuwbare energiebronnen en een efficiënt energiegebruik kan de uitstoot van broeikasgassen worden beperkt. Het Europees energiebeleid is dan ook veelomvattend en strekt van thema’s zoals duurzame energieopwekking tot aan de introductie van energie labels voor producten en gebouwen.
Decentrale overheden staan centraal bij de uitvoering van het Europees energiebeleid. Het Europees energiebeleid raakt aan vele sectoren die relevant zijn voor decentrale overheden, zoals ruimtelijke ordening, vergunningsverlening, infrastructuur en gebouwde omgeving. Ook bij het uitvoeren van de afspraken uit het Nationale Klimaatakkoord spelen decentrale overheden een grote rol.
Energie doelstellingen
In 2020 moet 20% van het energieverbruik in de EU uit hernieuwbare energiebronnen komen. Daarnaast moet de energie-efficiëntie met 20% worden verbeterd ten opzichte van de prognoses voor 2020 opgesteld in 2020.
In 2030 moet 32% van het energieverbruik in de EU uit hernieuwbare energiebronnen komen. Daarnaast moet de energie-efficiëntie met 32 % worden verbeterd ten opzichte van de prognoses voor 2020 opgesteld in 2020.
Meer informatie over klimaatdoelstellingen vind u op onze pagina klimaat.
Europees Beleid
De doelstellingen op het gebied van energie zijn hoofdzakelijk vastgelegd in de Energie-Unie In 2019 is een deel van het Europees Energiebeleid herzien. Ook zijn in de Green Deal plannen opgenomen voor de herziening van het Europese Energiebeleid.
Energie Unie
De strategie voor de Energie-Unie werd in 2015 door toenmalig Commissievoorzitter Juncker gepresenteerd (COM/2015/080). Met de energie-unie wil de EU zorgen voor een betrouwbare, klimaatvriendelijk en betaalbare energievoorziening. Om dat te realiseren zijn de volgende doelstellingen opgesteld:
- Zorgen voor de werking van de interne energiemarkt en de onderlinge koppeling van energienetwerken
- Zorgen voor de continuïteit van de energievoorziening in de EU
- Bevorderen van energie-efficiëntie en energiebesparing
- Een koolstofarme economie
- Bevordering van de ontwikkeling van nieuwe en hernieuwbare vormen van energie
- Bevordering van onderzoek, innovatie en concurrentievermogen.
Stand van Zaken
Veel van de doelstellingen uit energie-unie strategie uit 2015 zijn vertaald naar concreet beleid. De Europese Commissie rapporteert jaarlijks over de stand van de energie-unie. Het vijfde –en daarmee meest recente – rapport is in oktober 2020 gepresenteerd.
Schone Energie voor alle Europeanen – Clean Energy for all Europeans
Om te voldoen aan de verplichtingen uit het Klimaatakkoord van Parijs en een belangrijke stap te zetten naar totstandkoming van de Europese energie-unie, lanceerde de Europese Commissie medio 2019 de Clean Energy Package. Het Clean Energy Package bestaat verschillende richtlijnen en verordeningen rondom de thema’s energie. Het bevatte bijvoorbeeld richtlijnen over de energieprestaties voor gebouwen, hernieuwbare energie, energiebesparing, governance van de energie-unie en de elektriciteitsmarkt.
Burgemeestersconvenant Klimaat & Energie
In het burgmeestersconvenant voor Klimaat en Energie verbinden lokale en regionale autoriteiten zich er vrijwillig toe om de klimaat- en energiedoelstellingen van de EU op hun grondgebied te implementeren, te behalen en zelfs te overtreffen. Het burgemeestersconvenant werd in 2008 in Europa gelanceerd, en middels telt het iniatitief wereldwijd duizenden lokale en regionale overheden. Meer informatie over het Convenant, bijbehorende documenten en ondersteuning vindt u op de website burgemeestersconvenant.eu
De Europese Commissie constateerde in een rapport over de Energie Unie dat Aangesloten steden binnen het Burgemeesters Convenant voor Klimaat en Energie hun CO2-uitstoot hebben teruggebracht sinds hun deelname.
Nationale Implementatie
In Nederland zijn de afspraken op het gebied van Energie hoofzakelijk vastgelegd in het energie akkoord (2013) en het klimaatakkoord (2019). Het klimaatakkoord bouwt voor op het energieakkoord.
Energieakkoord
Het Energieakkoord voor duurzame groei is een overeenkomst tussen tientallen partijen waaronder overheden en natuur- en milieuorganisaties. Het werd in 2013 gesloten en bevat honderden afspraken.
Klimaatakkoord
Het Klimaatakkoord legt 600 afspraken vast over het tegengaan van broeikasgassen binnen diverse sectoren. Hierin is opgenomen dat in 2030 70% van alle elektriciteit uit hernieuwbare bronnen komt.
Regionale energiestrategieën (RES)
In de regionale energiestrategieën worden de nationale en sector afspraken op het gebied van energie vertaald naar regionale afspraken over elektriciteit, (groen) gas en warmte. De RES is een gezamenlijke strategie van verschillende partijen waaronder overheden, energie coöperaties, netwerkbeheerder, natuurorganisatie en woningbouwcorporaties. In een Regionale Energiestrategie (RES) kan elke energieregio zijn eigen keuzes uitwerken bijvoorbeeld ten opzichte van locatie, randvoorwaarden en kosten. Ook kunnen er regionale accenten worden aangebracht.
Stand van Zaken
In maart 2021 moeten de regionale energiestrategieën (RES 1.0) klaar zijn.
Decentrale Relevantie
Decentrale overheden staan centraal bij de uitvoering van het Europese energiebeleid en hebben dus een belangrijk positie in de energietransitie.
Provincies zijn hierbinnen bijvoorbeeld verantwoordelijk voor de ruimtelijke inpassing van hernieuwbare energieopwekking zoals de plaatsing van windturbines, biocentrales en zonnepalen. Maar ook voor het integreren van warmte(rest)bronnen) en de aanleg en het beheer van energie-infrastructuur. Daarnaast zijn provincies betrokken bij het verstrekken van milieuvergunningen en het verlenen van subsidies.
Gemeenten spelen een grote rol bij het verduurzamen van de gebouwde omgeving, met name op het gebied van verwarming en koeling van gebouwen.
Programma aardgasvrije wijken
In het interbestuurlijke Programma Aardgasvrije Wijken (PAW) werken (decentrale) overheden samen om de gebouwde omgeving aardgas vrij te maken. Meer informatie hierover vindt u op onze pagina Aardgasvrij wonen
Ook spelen decentrale overheden een rol bij de verduurzaming van de transportsector. Zo draagt elektrisch vervoer bij aan het realiseren van een koolstofarme economie, bevordert het de luchtkwaliteit en draagt het bij aan de energiezekerheid.
Om de energiedoelstellingen te halen werken provincies bijvoorbeeld samen binnen de Interprovinciale Samenwerking Energietransitie en Economie (IPS2E).
Binnen het kader van duurzaam aanbesteden kunnen decentrale overheden bijdragen aan het realiseren van de energiedoelstellingen. Meer informatie over duurzaam aanbesteden kunt u vinden op onze pagina duurzaam aanbesteden.
Ook zijn er voor decentrale overheden een aantal Europese financieringsmogelijkheden die kunnen worden benut om bij te dragen aan de energiedoelstellingen. Het Europees fonds voor regionale ontwikkeling (EFRO) stelt decentrale overheden via Interreg bijvoorbeeld in staat om samen te werken met lokale overheden in andere lidstaten.
Meer informatie over fondsen vind u op onze pagina regionaal beleid en fondsen.
Subonderwerpen

De energiemarkt is een interne markt voor energie. De laatste herziening moet de integratie hernieuwbare energie en technologische ontwikkelingen in het energiesysteem beter mogelijk maken. ...
Verder lezen
Gebouwen gebruiken ongeveer 40% van het totale eindverbruik van energie. Gebouwen hebben daarmee een groot energiebesparingspotentieel. Er zijn daarom minimumeisen voor de energieprestatie van nieuwe gebouwen. ...
Verder lezen
In 2030 moet de energie-efficiënte met 32% verbeterd zijn. Om dit te realiseren stelt de EU energie-efficiëntie eisen aan verschillende sectoren, zoals de gebouwensector, de vervoerssector, de verwarmings- en koelingssector. ...
Verder lezen
De Europese wetgeving bevordert het gebruik van hernieuwbare energie. Tegen 2030 moet 32% van de energie uit hernieuwbare energie komen. ...
Verder lezen
Overzicht Richtlijnen Energie
Hernieuwbare energie
• Richtlijn hernieuwbare energie (RED II) | 2018/2001
• Richtlijn hernieuwbare energie (Red I) | 2009/28/
Energiemarkt & Infrastructuur
• Verordening elektriciteitsmarkt | 2019/943
• Richtlijn elektriciteitsmarkt | 2019/944
• Verordening risicoparaatheid | 2019/941
Energieprestaties gebouwen
• Richtlijn energieprestaties gebouwen (herzien) | 2018/844
• Richtlijn energieprestaties gebouwen | 2010/31
Meer weten over dit onderwerp?
Werkt u voor een decentrale overheid of het Rijk en hebt u een vraag over dit onderwerp? Neem dan contact op met de helpdesk van Europa decentraal:
STEL UW VRAAG