De EU streeft naar een gemeenschappelijk beleid tussen lidstaten op het terrein van immigratie vanuit derde landen naar de EU (art. 79 VWEU). In het bijzonder gaat het om het beheren van de migratiestromen, het optimaal benutten van legale migratie en het tegengaan van irreguliere migratie. Om deze doelstellingen te behalen zijn verschillende richtlijnen van toepassing en is onder andere de Europese Migratieagenda vastgesteld.
De EU probeert in haar beleid de verschillende manieren van legale migratie te harmoniseren en te verbeteren. Er zijn verschillende vormen van legale migratie. De meest voorkomende zijn arbeidsmigratie en gezinshereniging.
Inhoudsopgave
Er is geen algemene Europese regeling voor alle arbeidsmigranten van buiten de EU. Wel zijn er verschillende specifieke (Europese) regelingen, afhankelijk van de vorm van arbeidsmigratie. Het kan bijvoorbeeld gaan om hoogopgeleide werknemers, wetenschappelijke onderzoekers of seizoenarbeiders. Meer informatie over de verschillende richtlijnen met betrekking tot arbeidsmigratie vindt u onder wet- en regelgeving.
Sinds 2009 kunnen hoogopgeleide arbeidsmigranten uit derde landen gebruikmaken van de EU Blue Card. De EU Blue Card is een werk- en verblijfsvergunning en is ingesteld om meer hoogopgeleide niet-EU-burgers aan te trekken om in de EU te komen werken. Om in aanmerking te komen voor de Blue Card moet de aanvrager een geldig arbeidscontract van minimaal een jaar hebben. Verder moet de aanvrager aan een salarisdrempel en een opleidingseis voldoen.
Wanneer een migrant een verblijfsvergunning heeft, is het mogelijk gezinsleden over te laten komen door middel van een aanvraag voor gezinshereniging. Het gaat dan in beginsel om de echtgenoot of partner en minderjarige kinderen. Het is ook mogelijk voor statushouders (migranten met een erkende vluchtelingenstatus) om een verzoek tot gezinshereniging te doen. Lidstaten kunnen op grond van de Gezinsherenigingsrichtlijn voorwaarden stellen aan een aanvraag tot hereniging. Zo moet er sprake zijn van een voldoende en duurzaam inkomen van de aanvrager. Daarnaast kunnen er onder meer eisen worden gesteld met betrekking tot huisvesting en integratie.
In het arrest Ruiz Zambrano (C-34/09) oordeelde het EU-Hof dat ouders die zelf geen EU burger zijn, maar wel een minderjarig kind of kinderen hebben die het EU burgerschap bezitten, verblijfsrecht hebben als de minderjarige anders wordt gedwongen de EU met hen te moeten verlaten.
Naast legale migratie, heeft de EU te maken met vormen van irreguliere migratie. Het gaat hierbij om onderdanen van derde landen die niet rechtmatig op het grondgebied van een lidstaat verblijven. De EU heeft zich tot doel gesteld om irreguliere migratie zoveel mogelijk te voorkomen en te verminderen. Dit kan onder andere worden bewerkstelligd door het wegnemen van de onderliggende oorzaken voor migratie zoals oorlog, armoede of klimaatverandering. Dit moet met name gebeuren door middel van ontwikkelingssamenwerking en humanitaire hulp. Ook wordt er actie ondernomen om mensensmokkel tegen te gaan.
Frontex is het Europees Grens- en kustwachtagentschap dat de EU-lidstaten helpt bij het bewaken van de buitengrenzen van de EU. Het agentschap bevordert de samenwerking tussen nationale grensbewakingsinstanties en biedt technische ondersteuning. Frontex heeft geen eigen materieel of grenswachters, maar treedt op als coördinator. Op 12 september 2018 heeft de Europese Commissie een voorstel gedaan om de mogelijkheden en bevoegdheden van Frontex uit te breiden. Dit wil zij doen door een korps van 10.000 grenswachters op te zetten en het budget voor Frontex te verdrievoudigen. Ook beoogt het voorstel de bevoegdheid van de Commissie in te voeren om Frontex in sommige gevallen zonder toestemming van de lidstaten in te zetten aan de buitengrenzen. Dit voorstel is momenteel in behandeling door de lidstaten en de EU-instanties.
Met betrekking tot migratie, is voor de periode 2014-2020 het Asiel-, Migratie- en Integratiefonds (AMIF) opgezet. Met behulp van het fondsmoet worden bijgedragen aan verdere ontwikkeling van onder andere het migratiebeleid en integratie in lidstaten. Ook decentrale overheden kunnen een beroep doen op de fondsen van het AMIF. Het gaat om projecten op het terrein van asiel en opvang, integratie en participatie van derdelanders en het bevorderen van de terugkeer van vreemdelingen zonder verblijfsvergunning.
Ter uitvoering van de Migratieagenda, heeft de Commissie een actieplan gepubliceerd. Hierin komen enkele belangrijke punten naar voren met betrekking tot legale migratie:
Op 2 en 3 juni 2020 vindt het zesde Europees Migratie Forum plaats in Brussel. Het Migratie Forum biedt jaarlijks aan lokale en regionale overheden een platform voor dialoog over kwesties in verband met migratie, asiel en integratie van niet EU-migranten. Lees het volledige bericht
Afgelopen woensdag (31 oktober) zijn de migratievoorstellen van de Europese Commissie behandeld in een commissievergadering van de Tweede Kamer. Tijdens dit overleg werden door Kamerleden kritische vragen gesteld aan Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid, Mark Harbers. Voor decentrale overheden kunnen de migratievoorstellen voor veranderingen gaan zorgen, met name rondom vreemdelingendetentie en de manier waarop de lokale veiligheidsdiensten en politie hiermee om moeten gaan. Bovendien zullen gemeenten naar verwachting verantwoordelijk worden voor de inburgering van statushouders. Lees het volledige bericht
Voor hoogopgeleide werknemers uit landen buiten de EU is de Blue Card richtlijn van toepassing. Hierdoor kunnen zij een werk- en verblijfsvergunning krijgen in een lidstaat. De richtlijn stelt enkele voorwaarden vast voor de toegang en een verblijf op grond van een Blue Card. Zo gaat het enkel om werknemers voor hooggekwalificeerde banen. Daarnaast moet er onder andere worden voldaan aan een bepaalde salarisdrempel en wordt er een arbeidscontract voor minimaal twaalf maanden vereist.
De Europese Commissie stelde in 2016 een wijziging voor van de Blue Card-richtlijn. Voorstellen tot wijziging bestonden onder meer uit het verlagen van de salarisdrempel en het verkorten van de duur van de arbeidsovereenkomst naar zes maanden. Het moet bovendien eenvoudiger worden om als vreemdeling ook aan de slag te gaan als zelfstandig ondernemer. De revisie moet nog worden goedgekeurd door het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie.
In Nederland maken de meeste kennismigranten gebruik van de nationale regeling op basis van de Wet arbeid vreemdelingen (Wav). Hierbij wordt een lagere inkomenseis gesteld en is geen opleidingsniveau vereist voor toelating.
De Single Permit richtlijn voorziet in één aanvraagprocedure voor een gecombineerde vergunning voor verblijf en arbeid (GVVA) voor arbeidsmigranten buiten de EU. Het gaat dan om een periode van arbeid langer dan drie maanden. De voorwaarden voor de vergunning blijven onder de bevoegdheid van de lidstaten.
Het is ook mogelijk om als onderzoeker, student, stagiair of vrijwilliger een verblijfsvergunning te krijgen. Voor wetenschappelijke onderzoekers is richtlijn 2005/71 van toepassing, voor onder andere studenten geldt richtlijn 2004/114. In 2016 is er voor deze categorieën een nieuwe gezamenlijke richtlijn 2016/801 vastgesteld ter implementatie in de lidstaten. Daarnaast kunnen ondernemingen hun werknemers van buiten de EU overplaatsen naar een vestiging in een van de lidstaten (intra-company transfer). Hiervoor is richtlijn 2014/66 van toepassing.
Een derdelander kan ook in lidstaten werken als seizoenarbeider. Het gaat hier om tijdelijk werk, met name in de sectoren van landbouw en toerisme. Voorwaarden hiervoor zijn vastgelegd in richtlijn 2014/36.
Wanneer iemand voor langere tijd (minimaal vijf jaar) in een lidstaat heeft gewoond, kan diegene ook aanspraak maken op een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd. Dit kan zowel gaan om een reguliere verblijfsvergunning als om een vergunning voor EU-langdurig ingezetene. Voor deze laatste categorie is richtlijn 2003/109 van toepassing. Hierbij verkrijgt de langdurig ingezetene ook het recht om zich, eventueel samen met gezinsleden, te vestigen in andere lidstaten dan waar hij gevestigd is.
