Het milieubeleid van de Europese Unie is er op gericht om het milieu te beschermen, te herstellen en te verbeteren. Het milieubeleid raakt dan ook aan diverse thema’s zoals vogelbescherming, het waarborgen van de kwaliteit van drinkwater en het verminderen van afval.
In dit dossier vindt u de Europese wet- en regelgeving die op milieu gebied van belang is voor decentrale overheden. In ons dossier klimaat vindt u het beleid op het gebied van luchtvervuiling, energie en klimaatadaptatie.
In 2015 stelden alle 193 landen van de Verenigde Naties unaniem de ‘duurzame ontwikkelingsdoelen’ SDGs op. De SDG’s zijn zeventien doelstellingen voor het aanpakken van mondiale uitdagingen op het gebied van duurzaamheid, (on)gelijkheid, armoede en klimaatverandering. De afspraken richten zich bijvoorbeeld op toegang tot schoon drinkwater, als ook op het beschermen van ecosystemen en het verminderen van afval. De doelen moeten in 2030 behaald zijn. Commissie von der Leyen zet onder andere in de Green Deal uiteen hoe Europa deze doelstellingen gaat realiseren.
Green Deal
De Green Deal is de kernprioriteit van de Commissie Von der Leyen. Het doel van de Green Deal is om van Europa het eerste klimaatneutrale continent te maken. Dit moet op een eerlijke en sociale wijze gebeuren. Op onze pagina Green Deal vindt u gepubliceerde strategieën, voorstellen en achtergrondartikelen.
Op basis van art. 190, 191 en 192 VWEU kan de EU optreden op alle terreinen van het milieubeleid. Hierdoor is de Europese milieuregelgeving inmiddels omvangrijk en ingrijpend. De bevoegdheid van de EU wordt begrensd door het subsidiariteitsbeginsel. Op sommige beleidsterreinen vereist het unanieme steun van de lidstaten voor gemeenschappelijke actie.
De EU voert milieubeleid voornamelijk uit door het vaststellen van richtlijnen. Deze worden geïmplementeerd in nationale wetgeving en vervolgens ingebed in nationale, lokale en regionale besluitvorming. Zo krijgen gemeenten, provincies en waterschappen in de praktijk te maken met het Europees milieubeleid.
Het Europese milieubeleid berust op de beginselen voorzorg, preventie en bestrijding van vervuiling aan de bron. Zo staat het principe “de vervuiler betaalt” centraal. Dit is onder andere vastgelegd in de richtlijn milieuaansprakelijkheid (2004/35/EG).
Het milieuactieprogramma vormt de leidraad voor het milieubeleid in de EU. Hierin zijn doelstellingen opgesteld die binnen een aantal jaren moeten worden behaald. Ook worden er wetgevingsvoorstellen in opgenomen.
Het huidige milieuactieprogramma (MAP7) loopt van de periode 2012 tot en met 2020. MAP 7 is gericht op natuurlijk kapitaal, het stimuleren van hulpbronefficientie, een koolstofarme economie, en het beschermen van de gezondheid en het welzijn van de mensen. De uitvoering van de 2020 biodiversiteitsstrategie, de blauwdruk voor het behoud van de Europese wateren en het realiseren van de 20-20-20 doelstellingen zijn hierbij essentieel. Daarnaast richt MAP7 zich op een betere implementatie van wetgeving, verbeterde informatie door het versterken van het kennisbestand, meer en beter doordacht investeringen voor het milieu- en klimaatbeleid en een volledige integratie van ecologische vereisten in andere beleidsterreinen.
Green Deal: Als onderdeel van de Green Deal is het 8ste milieuactieprogramma (MAP8) aangekondigd. Deze zal van 2021 tot en met 2030 lopen. De Commissie heeft aangekondigd dat dit actieprogramma een nieuw monitoringsmechanisme zal omvatten waarop de voortgang van het behalen van milieudoelstellingen kan worden gevolgd. Decentrale overheden zullen hiermee te maken gaan krijgen. Het wordt in het vierde kwartaal van 2020 verwacht. In aanloop naar het 8e Milieuactieprogramma hebben de Europese steden en regio’s een reeks aanbevelingen geformuleerd om de uitvoering van het milieubeleid en de milieuwetgeving in Europa te verbeteren.
Veel Europese milieuwetgeving, zoals de milieuaansprakelijkheidsrichtlijn is vastgelegd in de wet milieubeheer (2004/35/EG).
Wanneer een Europese richtlijn niet tijdig of correct is omgezet door Nederland, dan kunnen bepalingen uit de oorspronkelijke Europese richtlijn ineens rechtstreeks gelden voor decentrale overheden.
Decentrale overheden zijn betrokken bij het voorkomen van milieuschade. Decentrale overheden moeten dan ook de (Europese) milieuregels handhaven, onder meer door middel van inspecties en milieueffectrapportages. In geval van overtreding kunnen overheden de vervuiler aansprakelijk stellen en eisen de schade aan het milieu te herstellen of compenseren. Bepaalde milieuovertredingen kunnen zelfs strafrechtelijk worden vervolgd. Daarnaast moeten decentrale overheden bij fysieke projecten met mogelijke impact op het milieu een milieueffectrapportage opstellen. Meer informatie over de rol van decentrale overheden op het gebied van milieu vindt u op onze subpagina Implementatie en Handhaving.
• Kaderrichtlijn Afvalstoffen | 2008/98/EG
• Kaderrichtlijn Water | 2000/60/EG
• REACH verordening | 1907/2006
• De Vogel en de Habitatrichtlijn | 2009/147/EG & 92/43/EEG
Werkt u voor een decentrale overheid of het Rijk en hebt u een vraag over dit onderwerp? Neem dan contact op met de helpdesk van Europa decentraal:
De Europese Commissie heeft de EU-strategie voor hernieuwbare offshore-energie gepresenteerd. De strategie moet eraan bijdragen dat de EU tegen 2050 klimaatneutraal is en de doelstelling haalt om de uitstoot van broeikasgassen in 2030 met 55% te verminderen in vergelijking met 1990. Daarmee sluit de strategie aan bij de Europese Green Deal.
De Europese Commissie vraagt feedback op voorgenomen maatregelen op het gebied van milieu en klimaat, om de plannen zoals uiteen gezet in de Green Deal verder te realiseren. In dit bericht worden een aantal relevante openbare raadplegingen kort toegelicht.
Groene overheidsopdrachten worden een belangrijker instrument om de milieu- en klimaatambities van de EU te verwezenlijken. Het Circular Bio-based Construction Industry (CBCI) project heeft als doel praktische oplossingen te bieden voor het versnellen van de circulaire bio-gebaseerde bouw. Kenniscentrum Europa decentraal maakte een uitgebreid overzicht op van het Europees recht en beleid op het gebied van circulaire en bio-gebaseerde bouw. Lees het volledige bericht
De vervuiling van lucht, water en land moet tot nul worden gebracht. Dat is het doel van de Strategie voor Duurzame Chemische Stoffen. Met deze strategie wil de Europese Commissie mens en milieu beter beschermen tegen gevaarlijke chemische stoffen. De strategie is ook gericht op het stimuleren van innovatieve ideeën en oplossingen.
De uitstoot van methaan moet verminderd worden om de Europese klimaatdoelstellingen voor 2030 en 2050 te halen. Daarom heeft de Europese Commissie de Europese Methaanstrategie voorgesteld. Het gaat om maatregelen voor de energie-, landbouw- en afvalsector. Het plan werd op 14 oktober gepresenteerd. Lees het volledige bericht
Landelijke gebieden kunnen profiteren van de Green Deal. De verduurzaming van de economie en het energiestelsel leveren werk op voor lokale bedrijven. Dat is de rode draad van het webinar “Green Deal: kansen voor landelijk gebied” van de P10 op 14 oktober. Lees het volledige bericht
De energieprestaties van gebouwen moeten beter worden. Dat stelt de Europese Commissie in de Renovation Wave strategie die op 14 oktober 2020 gepubliceerd is. Het renovatietempo moet verdubbelen in de komende tien jaar, en renovaties moeten leiden tot een betere energie- en hulpbronefficiëntie. Dit moet de uitstoot van broeikasgassen verminderen, de digitalisering bevorderen en het hergebruik van materialen verbeteren. Het uiteindelijk doel is de levenskwaliteit van burgers te verbeteren. Lees het volledige bericht
In een circulaire economie moeten goederen zoveel mogelijk worden hergebruikt. Verpakkingen mogen minder afval opleveren. Dat stelt de Europese Commissie in het nieuwe actieplan voor een circulaire economie. De Verpakkingsrichtlijn wordt herzien om het ontwerp van verpakkingen te verbeteren.
Meer aandacht voor het ecologische ontwerp van producten in de EU. Dat is één van de doelen van het actieplan voor een circulaire economie van de Europese Commissie. De Ecodesignrichtlijn zal worden herzien, met als streven meer producten die in Europa op de markt worden gebracht, te verduurzamen. Lees het volledige bericht
Biologische landbouw is belangrijk voor het verwezenlijken van de Europese Green Deal. Hoe kunnen (decentrale) overheden sturen op een omslag van de landbouwsector? Welke Europese maatregelen helpen daarbij? De Europese Commissie houdt een openbare raadpleging over het toekomstige actieplan voor biologische landbouw.
Voor kleine en middelgrote gemeenten dalen de kosten voor een advies over een omgevingsvisie. Dit moet de drempel om advies te vragen aan de commissie M.E.R. voor deze gemeenten verlagen. Wel stijgt het tarief voor de verplichte adviezen met 1% en de tariefkorting bij meerdere adviezen binnen één M.E.R.-procedure gaat omlaag naar 35%. Lees het volledige bericht
De auteursrechten op de inhoud van deze website behoren toe aan Europa decentraal, tenzij expliciet anders is vermeld. Aan de op de website opgenomen en via de links te ontsluiten informatie kunnen geen rechten worden ontleend.
Europa decentraal heeft aan het opstellen van de inhoud van de pagina’s de nodige zorg besteed. Desondanks is het mogelijk dat de site onvolledig is of onjuistheden bevat. Europa decentraal aanvaardt daarvoor geen enkele aansprakelijkheid.
Europa decentraal aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid voor schade, hoegenaamd ook, direct of indirect veroorzaakt door de inhoud van de site of de inhoud van de pagina’s die door externe links beschikbaar zijn gemaakt.
