Het milieubeleid van de Europese Unie is er op gericht om het milieu te beschermen, te herstellen en te verbeteren. Het milieubeleid raakt dan ook aan diverse thema’s zoals vogelbescherming, het waarborgen van de kwaliteit van drinkwater en het verminderen van afval.
In dit dossier vindt u de Europese wet- en regelgeving die op milieu gebied van belang is voor decentrale overheden. In ons dossier klimaat vindt u het beleid op het gebied van luchtvervuiling, energie en klimaatadaptatie.
Inhoudsopgave
In 2015 stelden alle 193 landen van de Verenigde Naties unaniem de ‘duurzame ontwikkelingsdoelen’ SDGs op. De SDG’s zijn zeventien doelstellingen voor het aanpakken van mondiale uitdagingen op het gebied van duurzaamheid, (on)gelijkheid, armoede en klimaatverandering. De afspraken richten zich bijvoorbeeld op toegang tot schoon drinkwater, als ook op het beschermen van ecosystemen en het verminderen van afval. De doelen moeten in 2030 behaald zijn. Commissie von der Leyen zet onder andere in de Green Deal uiteen hoe Europa deze doelstellingen gaat realiseren.
Green Deal
De Green Deal is de kernprioriteit van de Commissie Von der Leyen. Het doel van de Green Deal is om van Europa het eerste klimaatneutrale continent te maken. Dit moet op een eerlijke en sociale wijze gebeuren. Op onze pagina Green Deal vindt u gepubliceerde strategieën, voorstellen en achtergrondartikelen.
Op basis van art. 190, 191 en 192 VWEU kan de EU optreden op alle terreinen van het milieubeleid. Hierdoor is de Europese milieuregelgeving inmiddels omvangrijk en ingrijpend. De bevoegdheid van de EU wordt begrensd door het subsidiariteitsbeginsel. Op sommige beleidsterreinen vereist het unanieme steun van de lidstaten voor gemeenschappelijke actie.
De EU voert milieubeleid voornamelijk uit door het vaststellen van richtlijnen. Deze worden geïmplementeerd in nationale wetgeving en vervolgens ingebed in nationale, lokale en regionale besluitvorming. Zo krijgen gemeenten, provincies en waterschappen in de praktijk te maken met het Europees milieubeleid.
Het Europese milieubeleid berust op de beginselen voorzorg, preventie en bestrijding van vervuiling aan de bron. Zo staat het principe “de vervuiler betaalt” centraal. Dit is onder andere vastgelegd in de richtlijn milieuaansprakelijkheid (2004/35/EG).
Het milieuactieprogramma vormt de leidraad voor het milieubeleid in de EU. Hierin zijn doelstellingen opgesteld die binnen een aantal jaren moeten worden behaald. Ook worden er wetgevingsvoorstellen in opgenomen.
Het huidige milieuactieprogramma (MAP7) loopt van de periode 2012 tot en met 2020. MAP 7 is gericht op natuurlijk kapitaal, het stimuleren van hulpbronefficientie, een koolstofarme economie, en het beschermen van de gezondheid en het welzijn van de mensen. De uitvoering van de 2020 biodiversiteitsstrategie, de blauwdruk voor het behoud van de Europese wateren en het realiseren van de 20-20-20 doelstellingen zijn hierbij essentieel. Daarnaast richt MAP7 zich op een betere implementatie van wetgeving, verbeterde informatie door het versterken van het kennisbestand, meer en beter doordacht investeringen voor het milieu- en klimaatbeleid en een volledige integratie van ecologische vereisten in andere beleidsterreinen.
Green Deal: Als onderdeel van de Green Deal is het 8ste milieuactieprogramma (MAP8) aangekondigd. Deze zal van 2021 tot en met 2030 lopen. De Commissie heeft aangekondigd dat dit actieprogramma een nieuw monitoringsmechanisme zal omvatten waarop de voortgang van het behalen van milieudoelstellingen kan worden gevolgd. Decentrale overheden zullen hiermee te maken gaan krijgen. Het wordt in het vierde kwartaal van 2020 verwacht. In aanloop naar het 8e Milieuactieprogramma hebben de Europese steden en regio’s een reeks aanbevelingen geformuleerd om de uitvoering van het milieubeleid en de milieuwetgeving in Europa te verbeteren.
Veel Europese milieuwetgeving, zoals de milieuaansprakelijkheidsrichtlijn is vastgelegd in de wet milieubeheer (2004/35/EG).
Wanneer een Europese richtlijn niet tijdig of correct is omgezet door Nederland, dan kunnen bepalingen uit de oorspronkelijke Europese richtlijn ineens rechtstreeks gelden voor decentrale overheden.
Decentrale overheden zijn betrokken bij het voorkomen van milieuschade. Decentrale overheden moeten dan ook de (Europese) milieuregels handhaven, onder meer door middel van inspecties en milieueffectrapportages. In geval van overtreding kunnen overheden de vervuiler aansprakelijk stellen en eisen de schade aan het milieu te herstellen of compenseren. Bepaalde milieuovertredingen kunnen zelfs strafrechtelijk worden vervolgd. Daarnaast moeten decentrale overheden bij fysieke projecten met mogelijke impact op het milieu een milieueffectrapportage opstellen. Meer informatie over de rol van decentrale overheden op het gebied van milieu vindt u op onze subpagina Implementatie en Handhaving.
• Kaderrichtlijn Afvalstoffen | 2008/98/EG
• Kaderrichtlijn Water | 2000/60/EG
• REACH verordening | 1907/2006
• De Vogel en de Habitatrichtlijn | 2009/147/EG & 92/43/EEG
Werkt u voor een decentrale overheid of het Rijk en hebt u een vraag over dit onderwerp? Neem dan contact op met de helpdesk van Europa decentraal:
De tweede ronde voor financieringsaanvragen via de European City Facility (EUCF) is geopend. De European City Facility is een financiële ondersteuning op maat van €60.000 die steden en gemeenten kunnen ontvangen voor het ontwikkelen van investeringsconcepten om de transitie naar duurzame energie te versnellen.
In richtlijn Hernieuwbare Energie (2018/2001) zijn duurzaamheidscriteria geïntroduceerd voor bio-brandstoffen en vloeibare biomassa. Deze duurzaamheidscriteria gelden voor de bio-energie in de elektriciteit, verwarmingssector, koelingssector en vervoerssector in de EU. In de opengestelde consultatie kan er nu worden gereageerd op een verdere uitwerking van deze criteria.
Bent u trots op een door u gerealiseerd innovatief project en interesseert u zich voor andere projecten van Europese collega’s? Met de European Public Sector Award (EPSA) worden dit jaar voor de achtste keer prijzen uitgereikt aan innovatieve topprestaties van overheidsorganisaties in heel Europa. Om de twee jaar wordt de prijs uitgereikt, uit alle overheidslagen kunnen projecten meedingen. De organisatie is nu op zoek naar nieuwe inbreng. Meldt uw innovatie uiterlijk voor 3 mei 2021 aan.
De Europese Commissie vraagt feedback op voorgenomen maatregelen omtrent het initiatief inzake de productie van duurzame producten. Met dit voorstel wil de Commissie toekomstige producten op de Europese markt geschikt maken voor een klimaat neutrale, hulpbronnenefficiënte en circulaire economie. Lees het volledige bericht
De Europese Commissie heeft een actieplan gepubliceerd voor de ontwikkeling van biologische voedselproductie. In 2030 moet ten minste 25% van de landbouwgrond geschikt zijn voor biologische landbouw. Het actieplan bevat 23 acties die hieraan moeten bijdragen. De acties zijn gericht op het stimuleren van de consumptie, het opvoeren van de productie en het verder verduurzamen van de biologische sector.
De werkgroep ‛Green Deal Going Local’ heeft onlangs haar routekaart voor de Europese Green Deal gepresenteerd. Het realiseren van klimaatneutraliteit en het behalen van doelstellingen van de Green Deal vergt veel inspanning van decentrale overheden en vraagt daarom om een gecoördineerde aanpak van het Comité van de Regio’s. Met de Green Deal Going Local Roadmap 2021 wordt een kader geschept voor de werkzaamheden van de werkgroep in 2021. Hierbij ligt de nadruk vooral op het bevorderen van de samenwerking tussen het Comité en de institutionele driehoek (de Europese Commissie, het Europees Parlement en de Raad).
Bouwen aan een klimaatveerkrachtige toekomst, dat is de visie die de Europese Commissie uitdraagt in de nieuwe klimaatadaptatiestrategie. In deze strategie wordt geschetst hoe de EU zich kan voorbereiden op de gevolgen van de klimaatverandering.
Het bewerkstelligen van een groene economische transitie, de vernieuwing van handelsregels en het zekerstellen van Europese waarden in toekomstige handelsovereenkomsten, dat zijn de kerndoelstellingen van het nieuwe EU-handelsbeleid. Hierbij vormt duurzaamheid een belangrijk component. Met de nieuwe handelsstrategie hoopt de Commissie beter te kunnen anticiperen op hedendaagse uitdagingen op het gebied van klimaat, geopolitiek en handel.
De Europese Commissie vraagt feedback op voorgenomen maatregelen omtrent het EU-afzetbevorderingsbeleid van agrovoedingsproducten. Het afzetbevorderingsbeleid is aan herziening toe om beter aan te sluiten op de doelstellingen van de Green Deal.
Nieuw onderzoek wijst uit dat de EU-handelsagenda een positief effect zal hebben op de economie en de agrovoedingssector van de Europese Unie in de periode tot 2030. De verwachting is dat door nieuwe Europese handelsovereenkomsten, zowel de in-als uitvoer significant zal toenemen. Tevens blijkt uit het onderzoek dat het beperkt openstellen van bepaalde sectoren binnen de EU (via tariefcontingenten) kan bijdragen aan de bescherming van kwetsbare binnenlandse producten.
Lees het volledige berichtNederland steunt de nieuwe klimaatvoorstellen van de Europese Commissie waarmee meer vorm wordt gegeven aan de uitwerking van de Europese Green Deal. Dat blijkt uit de beoordeling van de werkgroep in de ‘Beoordeling van Nieuwe Commissievoorstellen‘ (BNC) over het klimaatpact en de nieuwe batterijenverordening. Het kabinet onderkent het belang van aanvullende acties om te kunnen voldoen aan de klimaatdoelstellingen, zoals opgesteld in de Europese klimaatwet. Wel plaatst het kabinet kanttekeningen bij de exacte uitwerking van het klimaatpact voor decentrale overheden. Ook pleit het voor een uitbreiding van de huidige rechtsgrondslag voor de batterijenverordening.
De auteursrechten op de inhoud van deze website behoren toe aan Europa decentraal, tenzij expliciet anders is vermeld. Aan de op de website opgenomen en via de links te ontsluiten informatie kunnen geen rechten worden ontleend.
Europa decentraal heeft aan het opstellen van de inhoud van de pagina’s de nodige zorg besteed. Desondanks is het mogelijk dat de site onvolledig is of onjuistheden bevat. Europa decentraal aanvaardt daarvoor geen enkele aansprakelijkheid.
Europa decentraal aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid voor schade, hoegenaamd ook, direct of indirect veroorzaakt door de inhoud van de site of de inhoud van de pagina’s die door externe links beschikbaar zijn gemaakt.
