De EU heeft 40 interne landsgrensregio’s, die 40% van het grondgebied van de Unie beslaan. Meer dan een derde van de EU-burgers woont en werkt in een Europese grensregio en kampt met barrières op het gebied van arbeid, onderwijs, zorg en mobiliteit. Door grensoverschrijdende belemmeringen weg te nemen, kan samenwerking in EU-grensregio’s worden versterkt en Europese integratie en regionale groei gestimuleerd, aldus de Commissie. De Europese Commissie stimuleert het wegnemen van deze grensoverschrijdende belemmeringen door middel van het cohesiebeleid en instrumenten zoals de EGTS, Interreg, de Euregio’s en de Europese Arbeidsautoriteit. Hierbij streeft de DG Regio (voor regionaal beleid en stadsontwikkeling) namens de Commissie er ook naar om regionale overheden en burgers zich meer bewust te maken van de mogelijkheden op het gebied van financiering en programma’s vanuit de EU.
Cohesiebeleid en grensoverschrijdende samenwerking
Het Europese cohesiebeleid wordt in de meerjarenbegroting (MFK) vastgesteld. De huidige voorgestelde begroting loopt van 2021 tot 2027 en bedraagt ongeveer € 1300 miljard. De begrotingshandelingen die plaatsvinden aan de hand van het voorstel zijn belangrijk voor decentrale overheden, omdat de toewijzingen van de subsidies uit Europese fondsen ter discussie staat.
Het cohesiebeleid streeft naar het verkleinen van de regionale verschillen op economisch en sociaal niveau. Het cohesiebeleid dient ook ter bevordering van een evenwichtige, duurzamere territoriale ontwikkeling. Voor dit beleid worden fondsen zoals het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) ingezet en netwerkbijeenkomsten en workshops voor regio’s georganiseerd zoals de Europese Week van Regio’s en Steden.
Voor het toekomstige cohesiebeleid voor de periode 2021-2027 heeft de Commissie al een voorstel ingediend. Daarover wordt nog in een trialoog tussen de Europese Commissie, de Raad van de EU en het Europees Parlement onderhandeld. Eén van de doelstellingen, ondersteund door het EFRO, beslaat de Europese territoriale samenwerking (Interreg).
Interreg
In 1990 werd het programma voor Europese territoriale samenwerking, beter bekend als Interreg, opgericht om samenwerking tussen regio’s en de implementatie van regionaal beleid binnen Europa te verbeteren. Het is een van de oudste en grootste subsidiefondsen dat samenwerking in projecten tussen nationale, regionale en lokale partijen uit verschillende lidstaten financiert. Het doel van Interreg is om gezamenlijke uitdagingen aan te pakken en gedeelde oplossingen te vinden op gebieden zoals:
- Milieu;
- Onderwijs;
- Gezondheid;
- Onderzoek;
- Transport;
- Duurzame energie.
Interreg V (periode 2014-2020) is de vijfde periode van het Interreg-programma van Directoraat-Generaal Regionaal Beleid en Stadsontwikkeling van de Europese Commissie (DG REGIO). Inmiddels ligt er een nieuw voorstel voor het Interreg VI (periode 2021-2027). U kunt elders op onze site meer lezen over de stand van zaken van dit Interreg VI-voorstel.
Interreg is onderdeel van het Europees cohesiebeleid. Het programma wordt gefinancierd door het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) en heeft een budget van ongeveer € 10 miljard dat wordt geïnvesteerd in 79 verschillende samenwerkingsprogramma’s. Er zijn verschillende types samenwerkingsprogramma’s binnen Interreg die bijzonder relevant zijn voor Nederlandse decentrale overheden:
- INTERREG A: grensoverschrijdende samenwerkingsprogramma’s;
- INTERREG B: transnationale samenwerkingsprogramma’s;
- INTERREG C: interregionale samenwerkingsprogramma’s;
- INTERREG NSR: samenwerkingsprogramma’s overzee.
Euregio’s
Grensoverschrijdende samenwerking kent zowel informele als formele vormen. In Nederland is de grensoverschrijdende bestuurlijke samenwerking over het algemeen geformaliseerd. Voorbeelden van deze vorm van samenwerking zijn de Euregio’s. Nederland kent in totaal zeven Euregio’s in de Duitse en Belgische grensgebieden. Een Euregio is een regionaal grensoverschrijdend samenwerkingsverband van gebieden die deel uitmaken van de EU. Er worden projecten uitgevoerd met verschillende Europese subsidies. EU-subsidies moeten bijdragen aan de ontwikkeling en integratie van de desbetreffende regio’s. Een van de (financiële) middelen die de Europese Unie hiervoor gebruikt is programma van Interreg.
Europese Arbeidsautoriteit (ELA)
De Europese Unie heeft in 2019 de Europese Arbeidsautoriteit opgericht (2019/1149/EU). Dit relatief jonge orgaan van de EU houdt toezicht op de handhaving van Europese regels voor grensoverschrijdende arbeid. De dagelijkse taken van de ELA bestaan uit informatievoorziening over rechten en plichten op het gebied van grensoverschrijdende arbeidsmobiliteit, het stimuleren van de uitwisseling van informatie tussen nationale instanties en het coördineren van gemeenschappelijke inspecties ter bestrijding van fraude.
Om de detachering van grensoverschrijdende medewerkers beter te coördineren volgens de Detacheringsrichtlijn, heeft de Europese Commissie aangegeven dat zij maatregelen zal nemen om grensoverschrijdende administratieve samenwerking verder te vergemakkelijken met de ELA.