Wanneer decentrale overheden steun willen verlenen aan havens, moeten zij zich aan de staatssteunregels houden. Momenteel bestaat er geen specifiek staatssteunregime voor havens, maar in de herziening van de Algemene Groepsvrijstellingsverordening wordt er een speciale steuncategorie voor zee- en binnenhavens toegevoegd.
Wanneer de herziening definitief is, berichten wij hierover op deze pagina en in onze nieuwsbrief de Europese Ster.
Volgens de Mededeling Europees havenbeleid moesten er in 2008 richtsnoeren komen met betrekking tot overheidssteun aan havens. Ondanks dat het Europees Parlement de noodzaak hiervan heeft benadrukt, zijn deze richtsnoeren er (nog) niet. Wel zijn er al richtsnoeren voor scheepsmanagement (zie punt 3).
Doordat havens onder diensten van algemeen belang zouden kunnen vallen, is vooral het vrijstellingsbesluit DAEB belangrijk bij de bespreking van havens en staatssteun. Meer over het vrijstellingsbesluit DAEB leest u hier. Naast het vrijstellingsbesluit, waarin havens expliciet worden genoemd, en de richtsnoeren voor staatssteun voor scheepsmanagementbedrijven, zijn de reguliere staatssteunregels van toepassing.
Hieronder een opsomming van de huidige relevante wet- en regelgeving:
Sinds 2013 is het vrijstellingsbesluit DAEB van toepassing op DAEB-compensaties die voldoen aan de eerste drie Altmark-criteria. Wanneer de diensten aan deze voorwaarden voldoen, kan ongeoorloofde staatssteun voorkomen worden.
Het vrijstellingsbesluit DAEB is gericht op meerdere diensten. Volgens art. 2 lid 1 van het vrijstellingsbesluit, kunnen havens ook onder het vrijstellingsbesluit vallen.
Steun valt echter alleen onder het vrijstellingsbesluit, wanneer het gemiddelde jaarlijkse verkeer de twee boekjaren vooraf het boekjaar waarin de DAEB is toegewezen, jaarlijks maximaal 300.000 passagiers bedraagt.
Steun onder het vrijstellingsbesluit hoeft niet te worden gemeld of kennisgegeven bij de Europese Commissie. Wel moet er elke twee jaar een verslag bij de Commissie worden ingediend door de lidstaat over de toepassing van het besluit.
Technisch-nautische dienstverlening valt onder DAEB, vanwege het verband met veiligheid in havens. Dit staat ook in de Mededeling Europees havenbeleid. Hieronder vallen bijvoorbeeld loodsen, slepen en vastmeren.
De Richtsnoeren staatssteun scheepsmanagementbedrijven bevatten regels voor staatssteun aan scheepsmanagementbedrijven. Dit zijn bedrijven die verschillende diensten verlenen aan scheepseigenaars, zoals technisch onderzoek en opleiding van bemanning.
Onder scheepsmanagementbedrijven vallen bemanningsbeheer (alle activiteiten die met bemanning te maken hebben) en technisch beheer (naleving van technische eisen en de zeewaardigheid van schepen).
Om voor staatssteun in aanmerking te kunnen komen, moeten scheepsmanagementbedrijven aan de volgende eisen voldoen:
Steun die op basis van deze richtsnoeren wordt gegeven, moet gemeld worden bij de Commissie.
Werkt u voor een decentrale overheid of het Rijk en hebt u een vraag over dit onderwerp? Neem dan contact op met de helpdesk van Europa decentraal:
Zaak C-343/95. In deze zaak tussen Cali en SEPG oordeelde het Hof van Justitie dat het verrichten van milieu-inspectietaken in een zeehaven een overheidsvoorrecht is. De overheid had dit voorrecht aan SEPG opgedragen. Dit kon volgens het Hof als een NEDAB worden gezien, omdat milieu-inspectie in havens een taak van algemeen belang is. Het behoort tot de kerntaken van de staat op het gebied van de bescherming van het mariene milieu.
Zaak C-364/92. In het arrest Eurocontrol speelde een geding tussen de Europese organisatie voor de veiligheid en de luchtvaart (Eurocontrol) en SAT Fluggesellschaft, een Duitse vliegmaatschappij. Het Hof oordeelt dat veiligheidstaken op het gebied van controle en toezicht op de havens en de scheepvaart als overheidsprerogatief kunnen worden beschouwd. Dit kan ook als NEDAB worden gekwalificeerd.
Zaak C-266/96. Deze zaak speelde tussen het bedrijf Corsica Ferries en de Italiaanse minister van transport. Het Hof van Justitie stelt in dit arrest dat bepaalde door de overheid gefinancierde activiteiten in een haven omwille van de veiligheid een universele dienst kunnen zijn die een concurrentiebelemmering kunnen rechtvaardigen. Hieruit wordt afgeleid dat veiligheidstaken in havens een overheidsprerogatief zijn en als NEDAB kunnen worden gekwalificeerd.
State Aid Control, Europese Commissie
Mededeling inzake een Europees havenbeleid, Europese Commissie
Advies van het Europees Economisch en Sociaal Comité over de Mededeling van de Commissie inzake een Europees havenbeleid, Comité van de Regio’s
De Europese Commissie heeft voorgesteld om havens en luchthavens als steuncategorie op te nemen in de Algemene Groepsvrijstellingsverordening. Ook worden in het voorstel de steundrempels voor cultuur en erfgoed verhoogd. De uitbreiding van vrijstellingsmogelijkheden onder de AGVV betekent voor decentrale overheden dat ze meer armslag krijgen om steun ‘staatssteunproof te verlenen. De uitbreiding staat nu open ter publieke consultatie.
Lees het volledige bericht
Het Europees Parlement heeft de afgelopen week groen licht gegeven voor een nieuwe ‘havendiensten verordening’. Het doel van deze verordening is om de financiën van Europese zeehavens transparant te maken en de diensten rondom havens te liberaliseren. Hierdoor kunnen havens aan concurrentiekracht winnen en kan het Europese speelveld gelijk getrokken worden.
Lees het volledige bericht
De Europese Commissie is een onderzoek gestart naar mogelijke voordelen die Nederlandse overheidsbedrijven ondervinden van de vrijstelling van de vennootschapsbelastingplicht (vpb-plicht). Het gaat hierbij met name om havenbedrijven. Volgens de Eurocommissaris van concurrentie, Joaquín Almunia, moet worden verzekerd dat Nederlandse overheidsbedrijven niet worden bevoordeeld ten opzichte van hun private concurrenten en dat de Europese staatssteunregels in acht worden genomen.
Lees het volledige bericht
Volgens de Mededeling Europees havenbeleid moesten er in 2008 richtsnoeren komen met betrekking tot overheidssteun aan havens. Ondanks dat onder andere het Europees Parlement de noodzaak hiervan heeft benadrukt, zijn deze richtsnoeren er (nog) niet.
Naast het vrijstellingsbesluit DAEB, waarin havens expliciet worden genoemd, en de richtsnoeren voor staatssteun voor scheepsmanagementbedrijven, zijn de volgende reguliere staatssteunregels van toepassing:
– AGVV;
– Richtsnoeren milieusteun, met uitzondering van infrastructuur;
– Richtsnoeren voor reddings- en herstructureringssteun;
– De-minimis vrijstellingsverordening;
– Kaderregeling staatssteun voor onderzoek, ontwikkeling en innovatie.
