Decentrale overheden die spoorwegondernemingen financieel steunen, moeten rekening houden met de staatssteunregels voor deze sector. Onder ‘wet- en regelgeving’ rechts op deze pagina staat een kort stappenplan voor steun aan spoorwegondernemingen.
De PSO-Verordening is van toepassing op staatssteun voor openbaar personenvervoer per spoor. Op basis van de PSO-Verordening kunnen decentrale overheden vervoerders compenseren, zonder dat dit ongeoorloofde staatssteun is. De PSO-Verordening ervoor moet zorgen dat het aantal, de veiligheid en de kwaliteit van openbaar personenvervoer toeneemt.
Steun die niet onder de Verordening valt, kan onder de Richtsnoeren staatssteun spoorwegondernemingen vallen. De richtsnoeren moeten voor meer doorzichtigheid en rechtszekerheid zorgen wat de verenigbaarheid van staatssteun met de staatssteunbepalingen betreft. Meer over deze richtsnoeren vindt u onder wet- en regelgeving.
Naast de verordening en de richtsnoeren gelden ook nog de algemene staatssteunregels bij het aanbieden van steun aan spoorwegondernemingen. Wanneer de gegeven steun niet onder de PSO-verordening of de Richtsnoeren valt, is het nog steeds mogelijk dat de gegeven steun onder een andere vrijstelling valt. De volgende algemene staatssteunregels zijn van toepassing.
– Art. 93 VWEU, steun voor de coördinatie van openbaar vervoer of openbare diensten;
– Algemene Groepsvrijstellingsverordening;
– Richtsnoeren milieusteun, met uitzondering van vervoersinfrastructuur;
– Richtsnoeren reddings- en herstructureringsteun;
– De-minimisvrijstellingsverordening;
– Kaderregeling staatssteun O&O&I.
Zie wet- en regelgeving voor meer informatie hierover.
Werkt u voor een decentrale overheid of het Rijk en hebt u een vraag over dit onderwerp? Neem dan contact op met de helpdesk van Europa decentraal:
Elk jaar ontmoeten professionals uit de Europese transport- en verkeerssector elkaar tijdens de TEN-T dagen. Gezamenlijk bedenken zij oplossingen voor knelpunten in de sector en delen zij voorbeelden en innovaties op het gebied van techniek, regels en financiering. De TEN-T dagen worden altijd gekoppeld aan het EU-voorzitterschap en vinden daarom dit jaar in Nederland plaats.
De Raad van Ministers van de EU en het Europees Parlement zijn het op 19 april 2016 eens geworden over een principeakkoord voor de integratie van het Europees spoornetwerk. Dit akkoord over het zogenoemde 4de Spoorwegpakket betreft voorstellen van de Europese Commissie om de markt van de spoorwegsector open te stellen. Hierdoor kunnen de concurrentie en de dienstverlening worden verbeterd.
Bij steun aan spoorwegondernemingen, moeten decentrale overheden allereerst kijken of deze onder de PSO-Verordening kan vallen.
De verordening is van toepassing op openbaar personenvervoer per spoor en over de weg. Dit kan zowel nationaal als internationaal zijn.
Openbaar personenvervoer is een personenvervoersdienst van algemeen economisch belang, die permanent en non-discriminatoir aan het publiek worden aangeboden. De verordening stelt voorwaarden waaronder decentrale overheden steun kunnen verlenen aan spoorwegondernemingen voor openbaar personenvervoer.
Diensten die voornamelijk worden geëxploiteerd voor toerisme of de instandhouding van historisch erfgoed, zijn uitgesloten van steun onder deze verordening.
Steun die onder de PSO-Verordening valt, hoeft niet te worden gemeld bij de Commissie.
Willen decentrale overheden steun verlenen die niet valt onder de PSO-Verordening, dan zijn de richtsnoeren staatssteun aan spoorwegondernemingen van toepassing.
Spoorwegondernemingen en ondernemingen die stedelijk, voorstedelijk of streekvervoer van passagiers verzorgen, kunnen staatssteun krijgen voor de aanschaf en modernisering van rollend materieel. Deze richtsnoeren zijn niet van toepassing op steun aan infrastructuurbeheerders.
Staatssteun op dit punt is geoorloofd als:
– Deze voor alle potentiële gebruikers gelijk is;
– Deze zonder discriminatie toegankelijk is;
– De gebruiksvergoeding in overeenstemming is met de geldende communautaire regelgeving.
Voldoet steun niet aan deze voorwaarden, kan deze toch worden toegestaan als dit ten goede komt aan de coördinatie van het vervoer (art. 93 VWEU).
Steun op dit punt kan zorgen voor investeringen die milieueffecten van het spoorvervoer beperken en de interoperabiliteit van nationale spoorwegnetten verbeteren. Om na te gaan of staatssteun op dit gebied is toegestaan, past de Commissie de volgende regels toe:
– Steun voor de coördinatie van het vervoer (art. 93 VWEU);
– Steun voor de herstructurering van noodlijdende spoorwegondernemingen;
– Steun voor kleine en middelgrote ondernemingen;
– Steun voor de bescherming van het milieu;
– Steun betreffende openbaredienstverplichtingen;
– Regionale investeringssteun.
Steun onder deze noemer (art. 93 VWEU) kan de volgende vormen aannemen:
– Steun voor de realisatie van infrastructuur (zie ook praktijkvraag staatssteun voor vervoersinfrastructuur);
– Steun voor vermindering van externe kosten bestemd om mensen aan te moedigen de spoorvervoer te gebruiken in plaats van een ander soort vervoer;
– Steun ter bevordering van de interoperabiliteit;
– Steun ter verhoging van veiligheid, steun om technische belemmeringen weg te nemen, steun ter vermindering van geluidsoverlast wanneer de steun de interoperabiliteit bevordert;
– Steun voor O&O&I die beantwoordt aan de behoeften van de coördinatie van het vervoer.
Steun voor het gebruik van spoorweginfrastructuur, voor de vermindering van externe kosten en voor de interoperabiliteit worden verenigbaar beschouwd als zij noodzakelijk en evenredig zijn. De Commissie geeft in art. 6.3 van de richtsnoeren aan hoe deze kosten worden berekend.
Als het doel is om de overgang naar een vrijgemaakte spoorwegmark te vergemakkelijken, dan kan het aflossen van de schuld van een spoorwegonderneming als staatssteun worden gezien. De mededinging en het handelsverkeer tussen lidstaten mogen hierbij niet onevenredig vervalst worden.
Steun op grond van bovengenoemde richtsnoeren moet gemeld worden bij de Commissie.
