Onze gemeente wil de opwek van hernieuwbare energie en andere (lokale) duurzaamheidsinitiatieven stimuleren. Hoe kan de gemeente dergelijke lokale initiatieven ruimte geven in overeenstemming met het Europese recht?
Antwoord in het kort
Voor overheidsorganisaties zijn er verscheidene mogelijkheden om hernieuwbare energie- en (lokale) duurzaamheidsinitiatieven te stimuleren met behulp van Europese wet- en regelgeving. Zo kunnen ze duurzaamheidsoverwegingen meenemen in aanbestedingsprocedures. Daarbij moeten overheidsorganisaties rekening houden met het vrije verkeer binnen de EU.
Daarnaast kan het staatssteunrecht relevant zijn, bijvoorbeeld bij strategische investeringen in hernieuwbare energie.
De Europese hernieuwbare energie-doelstelling
De lidstaten van de Europese Unie staan voor de opgave dat in 2030 minimaal 42,5% van de energieconsumptie uit hernieuwbare energie moet zijn opgewekt. In 2030 moet er 55% minder CO2 worden uitgestoten. Decentrale overheden kunnen bijdragen aan het behalen van deze Europese hernieuwbare energiedoelstelling, bijvoorbeeld door duurzaam aan te besteden en strategisch te investeren in duurzame energie. Het is daarbij van belang rekening te houden met de Europese staatsteunregels.
Hoe kunnen decentrale overheden bijdragen?
Duurzaamheidscriteria bij aanbestedingen
Er bestaan verscheidene mogelijkheden om duurzaamheid te laten meewegen in aanbestedingsprocedures binnen de Europese aanbestedingsrichtlijnen 2014/23 tot en met 25 (zoals geïmplementeerd in de Aanbestedingswet 2012).
Voorbereiding en selectie
Een aanbestedende dienst kan duurzaamheidseisen voor het op te leveren eindproduct of dienst in de aanbesteding opnemen. De aanbestedende dienst kan bijvoorbeeld eisen dat in te kopen energie enkel wordt opgewekt uit duurzame bronnen. Bij de selectiefase kunnen bedrijven worden uitgesloten die de milieuwetgeving hebben overtreden (door uitsluitingscriteria op te nemen). Het is ook mogelijk van inschrijvers te eisen dat ze beschikken over bepaalde technische capaciteiten beschikken op het gebied van hernieuwbare energie (geschiktheidseisen).
Bij aanbestedingen op het gebied van hernieuwbare energie kan CO2-schaduwbeprijzing relevant zijn. De waarde van CO2-emissies komt dan bovenop de prijs van een inschrijver. Inschrijvers met een lage uitstoot van CO2 in hun aanbod voor energieproducten of diensten hebben dan een voordeel ten opzichte van meer klimaatbelastende inschrijvingen.
Gunningsfase
In de gunningsfase kunnen ook duurzaamheidscriteria worden opgenomen die met een bepaalde waarde meetellen in de beoordeling, zolang dit niet in strijd is met de verdragsbeginselen: de criteria moeten transparant, proportioneel en non-discriminatoir zijn.
Lokale initiatieven
Een aanbestedende dienst kan ervoor kiezen om uit duurzaamheidsoverwegingen een lokaal initiatief op het gebied van hernieuwbare energie voorkeur te verlenen bij de aanbesteding. Dit kan alleen als het verenigbaar is met de Europese vrij-verkeersregels. Door bepaalde lokale partijen te bevoordelen, kan het non-discriminatiebeginsel overtreden worden.
Overig
Een overzicht met meer mogelijkheden voor het meenemen van duurzaamheidsaspecten bij aanbestedingen is te vinden op de pagina duurzaam aanbesteden.
Duurzaamheidsinitiatieven financieren in lijn met de staatssteunregels
Naast de aanbestedingsregels bieden ook de staatssteunregels mogelijkheden voor het stimuleren van (lokale) duurzaamheidsdoelstellingen. Voor meer informatie, zie de pagina staatssteun en lokale initiatieven voor de energietransitie.
Gerelateerde praktijkvraag
Meer lezen
Staatssteun en lokale initiatieven voor energietransitie, Kenniscentrum Europa Decentraal
Steun voor milieubescherming, Kenniscentrum Europa Decentraal
Hernieuwbare energie, Kenniscentrum Europa Decentraal
