De Digitaledienstenwet (Digital Service Act, ofwel DSA) organiseert gemeenschappelijke regels omtrent verplichtingen en verantwoordelijkheden van digitale intermediairs in de EU. Met de DSA worden er maatregelen getroffen tegen illegale onlinegoederen, -diensten en -inhoud. Ook beschermt het de grondrechten van gebruikers, waaronder de vrijheid van meningsuiting. De DSA leidt ook tot een sterker overheidstoezicht op onlineplatforms.
Nieuwe online diensten
Daarmee speelt de DSA in op de huidige innovatie van bedrijfsmodellen en diensten, zoals sociale onlinenetwerken en onlineplatforms waarop consumenten overeenkomsten op afstand sluiten. Tevens maken deze netwerken en platforms het mogelijk voor zakelijke gebruikers en consumenten om op nieuwe wijze informatie aan te bieden, hier toegang tot te verkrijgen en als laatst ook transacties uit te voeren.
Deze digitale innovaties brengen nieuwe uitdagingen en vraagstukken met zich mee. Zo bestaat er als gevolg van deze innovatie vanuit EU lidstaten de behoefte om illegale inhoud, online desinformatie en andere relevante maatschappelijke risico’s aan te pakken. Deze verordening biedt een EU-breed en uniform kader voor deze aanpak. Het hoofdprincipe van de DSA is dat offline en online dezelfde regels moeten gelden. Dit houdt in dat alles wat offline verboden is, online ook verbieden dient te zijn. Op deze wijze wil de EU een veilige, voorspelbare en betrouwbare onlineomgeving creëren/waarborgen.
Decentrale relevantie
De DSA heeft betrekking op alle aanbieders van online digitale diensten en heeft als doel consumenten online beter te beschermen. Ook decentrale overheden bieden online diensten aan en vallen daarom onder de regels van de verordening. Los van deze positie is het ook aan o.a. decentrale overheden om consumenten op deze nieuwe regels te wijzen.
Samenhang
De Digitale Dienstenwet vult, samen met de Digitale Marktenwet, de Richtlijn van Elektronische handel uit 2000 aan. In de DSA worden bijvoorbeeld regels vastgelegd voor online marktplaatsen. Online marktplaatsen worden op grote schaal gebruikt door consumenten en spelen daardoor een belangrijke rol. Deze online marktplaatsen worden in de DSA verplicht om consumenten beter te informeren en product- en dienstinformatie te verzamelen. Ook legt de DSA regels omtrent transparantie vast, in het bijzonder voor aanbevelingssystemen. Deze systemen helpen gebruikers bij het vinden van relevante content. De algoritmes die dit mogelijk maken, zijn echter vaak onduidelijk opgebouwd. De DSA verbiedt het meewegen van bijvoorbeeld het profiel of zoekgedrag van een gebruiker. Daarnaast biedt de DSA bescherming aan minderjarigen: door de inzet van specifieke beschermingsmaatregelen is het bijvoorbeeld niet langer meer toegestaan advertenties op een online platform specifiek te richten aan minderjarige gebruikers.
Stand van zaken
De Digitale Dienstenwet, die op 16 november 2022 in werking trad, heeft rechtstreekse werking. Onlineplatforms hadden tot 17 februari 2023 de tijd om het aantal actieve eindgebruikers op hun websites te vermelden.
De Europese Commissie ziet graag dat deze aantallen ook direct bij hen worden gemeld. Op basis hiervan kan de Commissie vervolgens sneller vaststellen of een platform aangemerkt kan worden als een zeer groot onlineplatform of zeer grote zoekmachine. Na dit aanwijzingsbesluit heeft het platform/de entiteit vier maanden de tijd om aan de verplichtingen van de DSA te voldoen.
Op 17 februari 2024, precies een jaar nadat de desbetreffende aantallen bekend zijn gemaakt, zijn de regels van de DSA van toepassing geworden.
