De herziening van de Richtlijn Stedelijk Afvalwater is goedgekeurd: de Raad heeft op 5 november 2024 groen licht gegeven voor nieuwe regels die de zuivering van stedelijk afvalwater efficiënter maken. Producenten van geneesmiddelen en cosmetica zullen in de toekomst minstens 80% van de extra kosten voor de zuivering van stedelijk afvalwater moeten betalen. Deze productcategorieën vormen namelijk de grootste bron van microverontreiniging in stedelijk afvalwater. De herziene Richtlijn bevat ook bepalingen over energieneutraliteit van zuiveringsinstallaties, die van belang zijn voor waterschappen, en beheerplannen voor gemeenten.
De vervuiler betaalt
Een van de belangrijke beginselen van de EU is ‘de vervuiler betaalt’. Dit houdt in dat schade aan, of kosten gemaakt ter herstel van, het leefmilieu worden verhaald op de veroorzaker. De herziening van de richtlijn voorziet in de invoering van uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (UPV) voor de stedelijk afvalwaterzuivering. Geneesmiddelen en cosmetica zijn namelijk de grootste bron van microverontreinigingen in stedelijk afvalwater. Over vier jaar zullen producenten hiervan minstens 80% van de extra kosten voor de zuivering moeten dragen. Door de nieuwe regelgeving zal op de meeste Nederlandse rioolwaterzuiveringen aanvullende zuivering van medicijnresten nodig zijn.
Vier trappen van afvalwaterzuivering
De kostenvergoeding heeft betrekking op de zogenaamde vierde trap van zuivering. In deze fase worden bijvoorbeeld medicijnresten en microdeeltjes verwijderd. Een onderdeel van de nieuwe regels is daarom de verplichting tot betere monitoring van deze stoffen. Ook de aanwezigheid van indicatoren die van belang kunnen zijn voor de volksgezondheid, zoals bepaalde virussen, valt onder deze monitoringsplicht.
De verplichtingen ten aanzien van de tweede (verwijdering van biologisch afbreekbaar organisch materiaal) en derde trap (verwijdering van stikstof en fosfor) van het zuiveringsproces worden aangescherpt. Vanaf 2035 geldt de verplichting voor het toepassen van de tweede trap van zuivering ook voor woonkernen vanaf 1.000 inwoners. Kernen vanaf 150.000 inwoners moeten de derde en vierde stap in het zuiveringsproces hanteren vanaf respectievelijk 2039 en 2045.
Energieneutraliteit
De hernieuwde richtlijn bevat een energieneutraliteitsdoelstelling voor zuiveringsinstallaties: het minimale aandeel hernieuwbare energie (van alle energie die voor het zuiveringsproces wordt verbruikt) zal in stappen omhoog zal gaan, van minimaal 20% in 2030 tot 100% in 2045. Dat wil zeggen dat alle stedelijke waterzuiveringsinstallaties die minstens 10.000 inwonerequivalenten behandelen in 2045 alleen energie verbruiken die ze zelf opwekken uit hernieuwbare bronnen.
Iedere vier jaar zullen zuiveringsinstallaties voor stedelijk afvalwater, en daarop aangesloten opvangsystemen, een energie-audit moeten uitvoeren. Bij zuiveringsinstallaties met een grotere capaciteit (een vracht van 100.000 inwonerequivalenten (i.e.)) moet de eerste energie-audit eind 2028 zijn uitgevoerd. Voor installaties met een minder grote capaciteit (tussen 10.000 en 100.000 i.e.) ligt de deadline op 31 december 2032.
Beheerplannen voor stedelijk afvalwater
Eind 2033 geldt voor gemeenten van meer dan 100.000 inwoners dat zij een zogenaamd ‘geïntegreerd beheerplan voor stedelijk afvalwater’ vaststellen. Deze beheerplannen bevatten oplossingen om de verontreiniging op lokaal niveau te verminderen. Ze worden ten minste elke zes jaar geëvalueerd en zo nodig bijgewerkt.
Grensoverschrijdende verontreiniging
Ten slotte bepaalt de richtlijn dat, wanneer lozing van stedelijk afvalwater in een lidstaat ernstige gevolgen heeft voor de gezondheid of het milieu van een andere lidstaat, de verantwoordelijke lidstaat de getroffen lidstaat onmiddellijk op de hoogte moet stellen. Zo’n situatie kan ontstaan bij lozing in een rivier die door meerdere landen stroomt, zoals de Rijn of de Maas.
Volgende stappen
De herziene richtlijn stedelijk afvalwater wordt binnenkort gepubliceerd in het Publicatieblad van de EU, waarna de lidstaten 31 maanden de tijd hebben om hun wetgeving aan te passen en praktische voorbereidingen te treffen.
Bron
Stedelijk afvalwater: Raad neemt nieuwe regels aan voor efficiëntere behandeling, Raad van de Europese Unie
Herziening richtlijn stedelijk afvalwater is definitief, Unie van Waterschappen
