Nieuws

Publicatie: 20 oktober 2025

Door:

Kunstmatige intelligentie ontwikkelt zich sneller dan overheden hun bestuurlijke processen kunnen vernieuwen. De Europese Commissie wil dat niet alleen bedrijven, maar ook lokale overheden profiteren van de kansen die AI biedt. Op 8 oktober 2025 presenteerde de Commissie twee nieuwe beleidsstrategieën: de Apply AI-strategie en de AI in Science-strategie. Deze mededelingen zijn niet-bindend, maar geven richting aan de uitvoering van het AI Continent Action Plan en de toepassing van de AI-verordening (AI Act). Daarmee verlegt de Commissie de focus van regelgeving naar uitvoering. De publieke sector wordt expliciet gepositioneerd als proeftuin voor veilige en verantwoordelijke technologische innovatie.

Apply AI-strategie

AI als publieke kracht

De Commissie beschouwt kunstmatige intelligentie niet enkel als motor voor de industrie, maar ook als drijvende kracht achter de vernieuwing van de publieke sector. De Apply AI-strategie moedigt overheden en bedrijven in alle lidstaten aan om een AI-first-benadering te hanteren. Binnen deze strategie onderzoeken beleidsmakers en experts bij ieder beleidsvraagstuk hoe AI kan bijdragen aan een snellere, slimmere en duurzamere uitvoering.

Digitalisering ontwikkelt zich daarmee tot een structureel onderdeel van het beleid van gemeenten, provincies en waterschappen. AI ondersteunt bijvoorbeeld het voorspellen van verkeersstromen, het beheren van energieverbruik en het verbeteren van vergunningverlening. Gemeenten en provincies kunnen hiervoor terecht bij de Europese digitale-innovatiehubs (EDIH’s), die worden uitgebreid tot AI-ervaringscentra (Experience Centres for AI): plekken waar lokale partijen toegang krijgen tot kennis, testfaciliteiten en Europese samenwerkingsverbanden.

De uitdaging is niet óf we AI gebruiken, maar hóe we dat doen binnen goed bestuur

Van mkb tot innovatiehub

Het midden- en kleinbedrijf vormt de ruggengraat van de Europese economie, maar heeft vaak moeite om AI toe te passen. De Commissie wil deze kloof dichten met gerichte steun via de AI-ervaringscentra en het nieuwe AI Alliance-netwerk. Het netwerk is een coördinatieforum voor belanghebbenden en beleidsmakers om AI-beleid in strategische EU-sectoren te bevorderen.

Vanuit hun economische agenda’s kunnen gemeenten en provincies de verbinding versterken met Europese digitale-innovatiehubs en AI-ervaringscentra in hun regio. Dankzij deze netwerken kunnen zij lokale ondernemers doorverwijzen naar Europese financierings- en kennisprogramma’s. Regionale ontwikkelingsmaatschappijen zouden deze samenwerking kunnen coördineren en ondersteunen bij advies- en subsidieaanvragen, zodat het mkb gebruik kan maken van Europese middelen zonder grote eigen investeringen.

Regionale innovatie versnellen

De Apply AI-strategie verbindt technologische vooruitgang met regionale ontwikkeling. Door de digitale-innovatiehubs te versterken tot AI-ervaringscentra beoogt de Commissie in alle regio’s een krachtig innovatie-ecosysteem creëren. Provincies kunnen hun regionale innovatieagenda’s hierop afstemmen en bestaande kennis- en ontwikkelcentra positioneren binnen het Europese netwerk.

Samenwerking met lokale bedrijven en kennisinstellingen opent voor gemeenten de mogelijkheid om nieuwe AI-toepassingen te ontwikkelen, bijvoorbeeld in de bouw, mobiliteit of energie. De middelen uit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) blijven beschikbaar om regionale AI-projecten te ondersteunen. Zo kunnen decentrale overheden bijdragen aan economische groei én de digitale transitie van hun regio.

AI in Science-strategie

Data als fundament van vertrouwen

Zowel de Apply AI-strategie als de AI in Science-strategie benadrukken het belang van betrouwbare, toegankelijke en kwalitatieve data. In oktober publiceert de Commissie de Europese datastrategie die moet zorgen voor betere afstemming tussen overheden, bedrijven en kennisinstellingen. Door data te delen binnen Europese dataplatforms of via digitale-innovatiehubs dragen lokale overheden bij aan innovatie, terwijl zij blijven voldoen aan regels rond privacy, veiligheid en interoperabiliteit. Wanneer data actief worden gedeeld en gestandaardiseerd, versnellen lokale innovatieprojecten en groeit het publieke vertrouwen.

Vaardigheden als sleutel tot vooruitgang

De Europese strategieën onderstrepen dat technologische innovatie alleen slaagt met voldoende kennis en vaardigheden. Daarom investeert de Commissie in digitale vaardigheden via het Union of Skills-initiatief en nieuwe AI-onderzoeksnetwerken binnen het RAISE-programma (Resource for AI Science in Europe) dat in november wordt gelanceerd tijdens de AI in Science Summit in Kopenhagen.

Door samen te werken met onderwijsinstellingen, bedrijven en kenniscentra kunnen overheden beter inspelen op de snelle technologische veranderingen. Scholingstrajecten, stages en leerlijnen in data-analyse en AI-toepassingen versterken de regionale arbeidsmarkt en maken haar toekomstbestendig.

Wetenschap en kennisdeling

De AI in Science-strategie zet Europa neer als centrum voor AI-gedreven onderzoek. Met het platform RAISE wil de Commissie wetenschappelijke instellingen en start-ups toegang bieden tot rekenkracht, data en onderzoeksnetwerken. Dit is ook relevant voor decentrale overheden die samenwerken met universiteiten, kennisinstellingen of high-tech-campussen in hun regio.

Door deelname aan Europese programma’s als Horizon Europe of Digital Europe kunnen lokale partners hun positie versterken in de Europese kenniseconomie. Voor provincies met sterke kennisclusters, zoals Zuid-Holland, Noord-Brabant en Overijssel, ontstaan directe kansen om aan te sluiten bij internationale consortia rond AI en digitalisering.

Financiering en regelgeving

Voor de uitvoering van beide strategieën stelt de Commissie aanzienlijke middelen beschikbaar:

  • €1 miljard voor de implementatie van de Apply AI-strategie;
  • €3 miljard per jaar via Horizon Europe voor AI-onderzoek.

Wanneer projecten worden gekoppeld aan Europese prioriteiten, versterken gemeenten, provincies en waterschappen hun positie en nemen zij actief deel aan Europese samenwerkingsverbanden. Tegelijk benadrukt de Commissie het belang van verantwoorde toepassing van AI, in overeenstemming met de nieuwe AI-verordening (AI Act).

Innovatie lukt alleen als kennis, data en beleid elkaar weten te vinden

Kansen voor samenwerking en kennisuitwisseling

Voor decentrale overheden is vooral de verbinding met bestaande netwerken van belang, zoals de Europese digitale-innovatiehubs, de RAISE-netwerken en de Apply AI Alliance. Deze samenwerking bevordert kennisdeling, vermindert de kloof tussen wetenschap en praktijk en zorgt dat lokale overheden toegang houden tot de nieuwste technologische inzichten.

Bronnen