De Raad van Ministers is akkoord met de oprichting van het Just Transition Fund (JTF). Leden van het Europees Parlement stemden reeds op 18 mei in met de oprichting van het JTF, waarmee het Fonds nu definitief is goedgekeurd. Het fonds is één van de drie pijlers van het Just Transition Mechanism (JTM) en moet ervoor zorgen dat de energietransitie op een eerlijke manier plaatsvindt. Aan nationale overheden is het nu de taak om een plan aan te leveren voor de bestemming van de gelden.
Het Just Transition Fund
Het Just Transition Fund heeft als doel om steun te bieden aan regio’s die economisch sterk afhankelijk zijn van inkomsten en werkgelegenheid van fossiele brandstoffen. Hiervoor is een budget van ruim 19,3 miljard euro beschikbaar. Projecten die in aanmerking komen voor financiering richten zich onder andere op:
- investeringen in het MKB;
- omscholing van werknemers en werkzoekenden;
- stimulering van onderzoek en innovatie;
- het koolstofvrij maken van het openbaar vervoer;
- het garanderen van betaalbare groene energie.
De investeringen in het kader van het Just Transition Fund leveren een belangrijke bijdrage aan de EU-klimaatdoelen, waaronder het streven naar klimaatneutraliteit in 2050.
Regionale plannen en beschikbare middelen
Om gebruik te kunnen maken van de vrijgemaakte middelen, dienen alle lidstaten zogenaamde ‘territoriale transitieplannen’ aan te leveren. Deze plannen worden in samenspraak met lokale en regionale autoriteiten opgesteld en beschrijven hoe en waarvoor de gelden gebruikt zullen worden. Belangrijk hierbij is vooral het identificeren van de meest kwetsbare regio’s en hun behoeften aan investeringen. Binnen Nederland is de verwachting dat de provincie Groningen het zwaarst getroffen zal worden door de energietransitie. Het leeuwendeel van de beschikbare middelen is dan ook bestemd voor deze provincie. Met deze gelden zal vooral worden ingezet op het creëren van nieuwe werkgelegenheid. Andere kwetsbare regio’s zijn het Noordzeekanaalgebied, Groot-Rijnmond, Westelijk Noord-Brabant, Zeeuws-Vlaanderen en Zuid-Limburg.
Beschikbare gelden Nederland
In de periode 2021-2027 kan Nederland in totaal aanspraak maken op 626 miljoen euro. Hiervan is 274 miljoen euro afkomstig uit het Meerjarig Financieel Kader (MFK) en 352 miljoen uit het Herstelfonds Next Generation EU (NGEU). Lidstaten zijn verplicht een nationale bijdrage te leveren aan de ontvangen middelen, om optimaal gebruik te kunnen maken van het fonds. Daarnaast kunnen zij middelen overdragen uit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) en het Europees Sociaal Fonds Plus (ESF+).
Vervolgstappen
De Verordening die het Just Transition Fund (JTF) introduceert wordt binnenkort gepubliceerd in het publicatieblad van de Europese Unie, en zal de dag na bekendmaking in werking treden. Lidstaten dienen nu werk te maken van hun ‘territoriale transitieplan’, waarin onder andere wordt ingegaan op de specifieke uitdagingen in de getroffen regio’s, de investeringsmogelijkheden en de gestelde doelstellingen tot en met 2030. Belangrijk hierbij is dat deze doelstellingen in lijn zijn met het reeds uitgewerkte Integraal Nationaal Energie-Klimaatplan (INEK).
De Commissie ondersteunt de lidstaten bij het vaststellen van de impact van de transitie, bevordert de dialoog tussen verschillende overheidsactoren en denkt mee over effectieve acties om de negatieve gevolgen van de energietransitie te verminderen. Het definitieve plan moet worden voorgelegd aan de Commissie, die hier een eindoordeel over zal vellen. Pas na goedkeurig van het plan krijgen lidstaten toegang tot de gelden.
Bron
Klimaatneutraliteit: Raad keurt Fonds voor rechtvaardige transitie goed, De Raad
Meer informatie
Nederlandse deel Just Transition Fund grotendeels naar Groningen?, Kenniscentrum Europa Decentraal
Commissie presenteert investeringsplan voor Europese Green Deal, Kenniscentrum Europa Decentraal
