De beschermingsstatus van de wolf wordt op voorstel van de Europese Commissie aangepast. Vanaf maart 2025 wordt de wolf geclassificeerd als beschermde diersoort, niet meer als ‘strikt beschermd’. De beschermingsstatus is vastgelegd in de Conventie van Bern. De verandering maakt de weg vrij voor nieuwe maatregelen om de wolvenpopulatie te beheren, al moet daarvoor wel eerst de Europese Habitatrichtlijn gewijzigd worden.
Wetgeving over wolven
Twee internationale verdragen geven aan welke diersoorten internationaal moeten worden beschermd en de aard van de bescherming: de Conventie van Bern en de Bonn-conventie. Zowel Nederland als de EU zijn aangesloten bij deze verdragen.
Mede om aan de internationale afspraken te voldoen heeft de EU de Habitatrichtlijn ingesteld, een belangrijke pijler van het Europees natuurbeleid. Deze is erop gericht om biodiversiteit en kwetsbare leefgebieden te beschermen en zo nodig te herstellen. De Annex van de Habitatrichtlijn bevat lijsten van diersoorten met hun status van bescherming, gebaseerd op het verdrag van Bern en de Bonn-conventie. De wolf is tot op heden geclassificeerd als ‘strikt beschermd’ (Annex IV).
Veranderende situatie
Volgens de Commissie kan de internationale beschermingsstatus van wolven na een succesvol herstel van de populatie en vestiging van de soort door heel Europa worden aangepast. De toenemende populatie van wolven heeft negatieve effecten, omdat ze bijvoorbeeld een gevaar zijn voor vee. De mogelijkheden om maatregelen te nemen tegen de wolf zijn echter zeer beperkt.
Daarom heeft de Commissie begin dit jaar het voorstel gedaan om de status van wolven onder de Conventie van Bern van ‘strikt beschermd’ te veranderen in ‘beschermd’. Dit zou meer flexibiliteit opleveren om maatregelen tegen wolven te nemen. De EU is gebonden aan de internationale verdragen die zij heeft ondertekend en kan dus niet de beschermingsstatus van de wolf volgens de Habitatrichtlijn wijzigen als die wijziging in strijd zou zijn met het verdrag van Bern.
Het Permanente Comité van de Conventie van Bern heeft met het voorstel van de Commissie ingestemd op 3 december 2024. Dit betekent dat op 7 maart 2025 de beschermingsstatus van de wolf in de Conventie van Bern verlaagd wordt. Vanaf deze datum kan de Commissie ook de Annex van de Habitatrichtlijn aanpassen. Deze wijziging van de Richtlijn kan echter een tijd op zich laten wachten, want het Europees Parlement en de Raad moeten ermee instemmen. Dat kan nog minstens een jaar duren.
Gevolgen van de nieuwe status
De wolf valt op dit moment onder Annex IV van de Habitatrichtlijn, de ‘strikt beschermde’ status. Daardoor zijn EU-lidstaten verplicht om actief het levensgebied van wolven te beschermen (artikel 12 Habitatrichtlijn). Verder bestaat er een verbod op het vangen, doden en verstoren van het leefgebied van de dieren. Hier zijn onder strikte voorwaarden wel zogenaamde derogaties, oftewel uitzonderingen, op mogelijk.
Wanneer de wolf een beschermde status krijgt, verdient de diersoort nog steeds bescherming, maar mogen lidstaten maatregelen treffen voor het beheer van de diersoort zolang deze niet de levensvatbaarheid van de populatie aantasten. De wolf valt dan niet meer onder Annex IV van de Habitatrichtlijn, maar onder Annex-V.
Decentrale relevantie
Provincies moeten de status en de ontwikkeling van de wolvenpopulatie monitoren en aan Europa rapporteren. Het bevoegd gezag ligt bij Gedeputeerde Staten om maatregelen te stellen en beslissingen te nemen of een wolf gevangen en gedood mag worden. Een verandering in de beschermingsstatus heeft dus ook gevolgen voor provincies. Waar het nu alleen bij hoge uitzondering mogelijk is om beheersmaatregelen te treffen, is er bij een verandering van de status meer mogelijk, mits de in Nederland gevestigde populatie dan nog levensvatbaar blijft.
De Commissie heeft in 2021 gedetailleerde richtsnoeren gepubliceerd om lokale en nationale autoriteiten te informeren over welke maatregelen voor de wolvenpopulatie wel mogelijk zijn. Voor preventie- en compensatiemaatregelen kunnen EU-financieringsmogelijkheden benut worden. Het Europees Parlement heeft ook een overzicht gemaakt van wat er op dit moment aan maatregelen beschikbaar is, zoals steun voor schaapshonden, nachtopstal en elektrische hekwerken. Meer informatie over de huidige mogelijkheden voor provincies is te vinden in onderstaande praktijkvraag.
Gerelateerde praktijkvraag
Bron
Persbericht, Europese Commissie
