Het Hongaarse voorzitterschap van de Raad van de EU heeft om een verkennend advies gevraagd aan het Europees Economisch en Sociaal Comité (EESC) over ‘het bevorderen van duurzame en veerkrachtige voedselsystemen in tijden van toenemende crises.’ Het EESC, een vooraanstaand adviesorgaan op het gebied van Europees beleid, heeft op 31 oktober 2024 zijn opinie gepubliceerd en daarin de belangrijkste kenmerken en beleidsvoorstellen beschreven voor het realiseren van duurzame en veerkrachtige voedselsystemen. Daarnaast komt het advies met voorstellen voor beleidsinstrumenten om crisisbeheersing in deze sector binnen de EU te versterken.
De aanleiding van dit advies is te vinden in recente ontwikkelingen rondom de weerbaarheid van voedselsystemen in Europa. Gedurende de COVID-19-pandemie, de klimaatcrisis, de oorlog in Oekraïne en de daaropvolgende energiecrisis zijn er grote zorgen ontstaan op het vlak van voedselsystemen, over zowel de bestendigheid van landbouwers als de voedselzekerheid en -soevereiniteit van de EU.
Risico’s voor voedselsystemen
Het EESC constateert dat het landbouw-, visserij- en voedselbeleid van de EU-aanpassingen nodig heeft, zodat de sector zich beter kan voorbereiden op de toenemende uitdagingen waarmee het wordt geconfronteerd. Daarbij wordt er onder andere aandacht besteed aan concurrentiekracht, crisisbestendigheid, economische kracht, ecologie en sociale duurzaamheid van de sector. Er wordt bovendien vastgesteld dat er een nieuw beleidsmodel nodig is om het concurrentievermogen van de sector op peil te houden en de standaarden van goederen te waarborgen.
Het EESC constateert dat het landbouw-, visserij- en voedselbeleid van de EU-aanpassingen nodig heeft, zodat de sector zich beter kan voorbereiden op de toenemende uitdagingen waarmee het wordt geconfronteerd
Beleidsaanbevelingen
Het advies van het EESC is breed en behandelt economische instrumenten, ecologische duurzaamheid, en sociale en maatschappelijke steun. Een selectie van de aanbevelingen is als volgt:
- Economische instrumenten
Hervormingen zijn nodig voor de begroting van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB), met de nadruk op het vormen van een landbouwreserve. Daarnaast zijn er prijsverlagingen nodig, een hogere de-minimissteun en moeten er verzekeringen voor natuurrampen opgezet worden om de crisisbestendigheid te bevorderen.
- Ecologische duurzaamheid
Binnen deze categorie wordt er aanbevolen om de gezondheid van de bodem herstellen. Water- en Koolstofefficiëntie moeten worden bevorderd om waterverbruik te beperken en koolstoflekkages te voorkomen. Daarnaast moet er een verbod komen op handelen van voedsel onder de kostprijs, dat uniform gehandhaafd moet worden.
- Sociale en maatschappelijke steun
Binnen deze categorie wordt er onder andere geopperd om voedselzekerheid en strategische autonomie te bevorderen. Handelsstromen moeten beter gereguleerd worden om onnodige marktverstoringen te voorkomen. Er wordt geadviseerd om een Europese Raad voor voedselbeleid op te richten om de dialoog met het publiek en het maatschappelijk middenveld te versterken.
Decentrale relevantie
Decentrale overheden hebben te maken met ontwikkelingen in de landbouw, zoals diens gevolgen voor bodemverontreiniging, meer informatie hierover vindt u op onze website. Provincies geven bijvoorbeeld natuurvergunningen af aan veehouders en gemeenten zijn verantwoordelijk voor omgevingsvergunningen. Daarnaast kunnen decentrale overheden de landbouwsector op verschillende manieren ondersteunen. Subsidies en steunmaatregelen vanuit overheidsorganisaties kunnen ook in aanmerking komen voor Europese cofinanciering.
Het EESC ziet dit advies als “een kans voor het maatschappelijk middenveld om aanbevelingen te doen voor het op een holistische manier tot stand brengen van duurzame en veerkrachtige voedselsystemen in de EU.” Lokale en decentrale betrokkenen kunnen hier een bijdrage aan leveren om de toekomst van de agrarische sector duurzaam en veerkrachtig te houden.
Bronnen:
EESC nieuwsbericht: EESC proposes concrete recommendations for building a resilient and sustainable food system for the future
Opinie EESC: Bevordering van duurzame en veerkrachtige voedselsystemen in tijden van toenemende crises
