De Europese Commissie heeft op 28 september 2022 een voorstel gedaan voor een artificiële intelligentie aansprakelijkheidsrichtlijn. De richtlijn bevat specifieke regels over aansprakelijkheid in geval van schade die ontstaat bij het gebruik van AI-producten of -diensten. Deze regels beogen de rechtsbescherming van consumenten te verhogen en meer vertrouwen te kweken in AI.
Inhoud voorstel
De voorgestelde richtlijn bevat een aantal hoofdlijnen:
- Slachtoffers van AI-gerelateerde schade moeten deze makkelijker vergoed kunnen krijgen. Hierbij moet hetzelfde beschermingsniveau gelden voor andere productaansprakelijkheidsregimes.
- De Commissie stelt een weerlegbaar ‘vermoeden van causaliteit’ voor. Een vermoeden van causaliteit houdt in dat benadeelden makkelijker kunnen bewijzen dat de schade direct het gevolg is van een AI-product of AI-dienst. Dit zal de bewijslast voor slachtoffers van schade door een AI-systeem verlichten.
- Nationale rechtbanken krijgen de bevoegdheid om aanbieders van AI-diensten en -systemen de opdracht te geven om bewijsmateriaal over die systemen met een hoog risico openbaar te maken, als het vermoeden bestaat dat deze schade hebben veroorzaakt.
Samenhang met andere Europese regelgeving
AI Verordening
De AI Aansprakelijkheidsrichtlijn hangt nauw samen met de AI Verordening. Deze verordening stelt regels op over de voorwaarden voor veilige AI en zet in op het risicobeheer van AI. De AI Verordening bepaalde nog niets over de civielrechtelijke gevolgen van het gebruik van producten met AI. De AI Aansprakelijkheidsrichtlijn vult de AI Verordening op dit onderwerp dus aan.
Herziene richtlijn productaansprakelijkheid
Tegelijkertijd met dit voorstel heeft de Commissie een voorstel voor een herziene richtlijn inzake algemene productaansprakelijkheid bij het Europees Parlement en de Raad neergelegd. De aansprakelijkheidsregels lopen achter op de moderne ontwikkelingen en moeten onder andere worden aangepast aan nieuwe technologieën, zoals AI.
Stand van zaken
De Raad van de EU en het Europees Parlement moeten het Commissievoorstel goedkeuren. Het Europees Economisch en Sociaal Comité heeft op 24 januari 2023 advies uitgebracht en stuurde aan op meer uniforme definities ter voorkoming van al te uiteenlopende rechtsinterpretaties op lidstaatsniveau.
Op 11 oktober 2023 heeft de Europees Toezichthouder voor gegevensbescherming advies verleend over de AI Verordening en de AI Aansprakelijkheidsverordening. Nu de Europese instanties op 11 december 2023 een akkoord over de AI Verordening hebben bereikt, is het waarschijnlijk dat de Raad en het Parlement ook de AI Aansprakelijkheidsrichtlijn zullen behandelen.