Nieuws

Publicatie: 28 november 2025

Door: , en

De EU wil het waterbeheer versneld op orde brengen en start daarom nationale waterdialogen, waarin lidstaten worden beoordeeld op de uitvoering van de Kaderrichtlijn Water (KRW), Richtlijn Overstromingsrisico’s (ROR) en Kaderrichtlijn Mariene Strategie (KRM).  De nieuwe Europese Strategie voor Waterweerbaarheid (ESW) concretiseert de EU-prioriteiten voor het verbeteren van waterkwaliteit, het terugdringen van droogterisico’s en het versterken van waterinfrastructuur, die grotendeels lokaal moeten worden uitgevoerd.

Achtergrond

Het thema waterbeheer en waterweerbaarheid is vormgegeven door drie belangrijke richtlijnen:

  1. De Kaderrichtlijn Water (KRW) (2000/60/EG) is gericht op het verbeteren van watersystemen. Onder anderen moeten lidstaten, met hulp van decentrale overheden, vervuiling van waterlichamen verminderen en voorkomen, duurzaam watergebruik stimuleren en de effecten van overstromingen en droogte beperken. Daarnaast beschrijft de KRW specifieke doelen voor oppervlakte- en grondwaterlichamen, en voor Natura-2000 gebieden. Zoals ook op onze website staat, moeten de door de KRW aangewezen wateren voldoen aan de vastgestelde doelen. Dit is belangrijk voor decentrale overheden, omdat zij KRW-doelstellingen vaststellen en uitvoeren in regionale waterprogramma’s.
  2. De Richtlijn Overstromingsrisico’s (ROR) (2007/60/EG) focust op het verminderen van overstromingsrisico in de EU. Door middel van specifieke doelen en maatregelen, zoals de verplichting om elke zes jaar kaarten en plannen op te stellen over de risico’s van overstromingen en door het informeren van burgers, beoogt de ROR de negatieve gevolgen van de overstromingen te beperken. Ook hier spelen de decentrale overheden een belangrijke rol bij het opstellen en uitvoeren van deze doelen en maatregelen.
  3. De Kaderrichtlijn Mariene Strategie (KRM) (2008/56/EC) vormt het EU-kader voor de bescherming van zeeën en oceanen en heeft als doel een goede milieutoestand te bereiken, onder meer door vervuiling te verminderen en biodiversiteit te beschermen. Net als in de ROR, moeten lidstaten met ondersteuning van decentrale overheden, strategieën opstellen en uitvoeren die elke zes jaar worden geëvalueerd.

Over de verplichtingen die voortvloeien uit de KRW en de ROR, hebben we in september een EU-arrest beschreven. Wat de gevolgen zijn van een te laat ingediende herziening van de doelen en maatregelen onder de ROR en de KRW, en welke rol de decentrale overheden daarbij spelen, leest u in ons arrest.

Strategie voor waterweerbaarheid

De nieuwe dialoog is bestemd voor de uitvoering van de recente ESW. De ESW benoemt drie doelstellingen:

  1. De watercyclus herstellen en beschermen,
  2. Een slimme economie die met water omspringt zorgen,
  3. Toegang tot schoon en betaalbaar water verzorgen.

Samenhang met andere beleidsterreinen

Het belang van waterweerbaarheid komt ook terug in andere beleidsterreinen, waaronder het cohesiebeleid en het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). Door de tussentijdse evaluatie van het cohesiebeleid heeft de EU het mogelijk gemaakt om cohesiefondsen te – naar projecten rondom waterweerbaarheid en watermanagement. Daarbij verwees de Europese wetgever ook expliciet naar de ESW. Dit betekent concreet dat de ESW richting geeft aan de mogelijke uitvoering van dergelijke projecten met betrekking tot waterweerbaarheid- en managementprojecten. Ook binnen het GLB pleitte het Europees Parlement eerder dit jaar om meer middelen in te zetten voor investeringen in waterretentie, waterdistributie en opslagcapaciteit. Ook hier kan de ESW concrete richting geven tot het uitvoeren van dergelijk investeringen.

De Dialoog

De Europese Commissie start de komende jaren nationale waterdialogen om tekortkomingen in de uitvoering van het waterbeleid gericht aan te pakken. De gesprekken beginnen met technische sessies en eindigen met een politieke bespreking, waardoor de uitkomsten direct doorwerken in het nationale beleid. De Commissie combineert juridisch toezicht met financiële instrumenten, zoals heroriëntatie van cohesiefondsen en ondersteuning via de EIB, om de uitvoering van de KRW, ROR en andere verplichtingen te versnellen. Hierdoor krijgen waterweerbaarheid, droogteaanpak en lekreductie een zwaarder bestuurlijk belang en wordt inzichtelijk of een lidstaat voldoende voortgang boekt richting 2027. 

Decentrale relevantie  

Voor gemeenten, provincies en waterschappen zijn de dialogen van groot belang, omdat hun gegevens en maatregelen de basis vormen voor de nationale beoordeling. Informatie over waterkwaliteit, grondwateronttrekkingen en lokale risico’s moet volledig en actueel zijn; ontbrekende of inconsistente data verschijnen direct als nationale tekortkoming in de dialoog. Tegelijk verschuift de uitvoering verder naar het lokale niveau. Slimme meters, lekreductie, klimaatbestendige ruimtelijke ordening en investeringen in waterinfrastructuur kunnen grotendeels door decentrale overheden worden opgepakt. Europese middelen kunnen daarbij helpen, maar alleen wanneer regio’s met goed uitgewerkte projectvoorstellen komen. Hierdoor bepalen decentrale prestaties in hoge mate hoe de lidstaat uit de dialoog komt én of lokale knelpunten voorkomen dat nationale doelstellingen in gevaar komen. 

Bronnen

Meer informatie