Op 11 november presenteerde de Europese Commissie het Union Resettlement and Humanitarian Admission Plan 2026-2027, een vervolg op eerdere tweejarige plannen voor hervestiging en humanitaire opname van personen die bescherming nodig hebben. Voor decentrale overheden biedt dit plan aanknopingspunten én uitdagingen: het legt de focus op de inzet van lidstaten, de vrijwillige bijdragen en de noodzaak om lokale opvang- en integratiestructuren klaar te hebben.
Het plan is gebaseerd op vrijwillige bijdragen van lidstaten en stelt dat de verdeling van hervestigingsplaatsen kan worden aangepast aan de capaciteit van de lidstaten en de veranderende omstandigheden in zowel de EU als derde landen.
Hervestiging als onderdeel van een Europese aanpak
Hervestiging staat centraal in het Europese migratiebeleid. Het biedt veilige en legale routes naar de EU voor personen die internationale bescherming nodig hebben. Tegelijkertijd versterkt het de samenwerking met derde landen, bijvoorbeeld door de strijd tegen mensensmokkel te ondersteunen en samenwerking bij terugkeer van migranten te bevorderen.
Sinds 2015 hebben EU-gesponsorde hervestigingsprogramma’s meer dan 135.000 kwetsbare personen geholpen om een veilige verblijfplaats in de Unie te vinden. Voor decentrale overheden betekent dit niet alleen het bieden van opvang, maar ook het voorbereiden van integratietrajecten die aansluiten bij de lokale context. Pre-departure programma’s en screenings, zoals voorgeschreven door de Commissie, zijn bedoeld om integratie makkelijker te maken en eventuele risico’s vroegtijdig in kaart te brengen.
Kaderwetgeving en uniforme procedures
De nieuwe Union Resettlement and Humanitarian Admission Framework Regulation biedt lidstaten een gemeenschappelijk kader voor toelating, waaronder duidelijke procedures voor beoordeling, registratie en besluitvorming over toelating. Het kader benadrukt dat lidstaten, ook al is deelname vrijwillig, een uniforme aanpak moeten hanteren.
Voor gemeenten betekent dit dat het beleid op Europees niveau wordt vertaald naar nationale en lokale processen. Een belangrijke component is het waarborgen van familie-eenheid, zodat familieleden die afhankelijk zijn van elkaar, samen kunnen worden toegelaten. Ook is er aandacht voor de bescherming van persoonlijke gegevens en de duur van opslag, iets waar lokale uitvoeringsinstanties alert op moeten zijn bij de registratie en begeleiding van nieuwkomers.
Deze routes bieden extra flexibiliteit voor acute situaties waarin snelle opvang nodig is.
Humanitaire opname en noodsituaties
Naast hervestiging voorziet het Union Plan in humanitaire en noodopnames. Deze routes bieden extra flexibiliteit voor acute situaties waarin snelle opvang nodig is. Gemeenten spelen hier een sleutelrol: zij zijn vaak de eerste aanspreekpunten voor opvang en begeleiding. Het plan stelt dat gemeenten voldoende tijd moeten krijgen om een adequate beoordeling en begeleiding te organiseren, zodat de instroom gecontroleerd en duurzaam kan worden opgevangen.
De Europese Commissie en het Asylum Agency ondersteunen lidstaten bij de uitvoering van het plan. Dit kan onder meer door het faciliteren van technische samenwerking, delen van infrastructuur en het bevorderen van kennisuitwisseling. Voor decentrale overheden betekent dit dat ze niet alleen lokaal, maar ook in Europees verband kunnen profiteren van gedeelde ervaringen.
Integratie als succesfactor
Een belangrijk onderdeel van het Union Plan is integratie. Personen die via hervestiging of humanitaire opname de EU binnenkomen, moeten toegang hebben tot dezelfde integratieprogramma’s als reguliere vluchtelingen. Deze programma’s kunnen bestaan uit taallessen, informatie over rechten en plichten, en culturele oriëntatie. Voor gemeenten ligt hier de uitdaging om deze maatregelen tijdig, gratis en laagdrempelig aan te bieden, zodat nieuwkomers daadwerkelijk een plek vinden in de samenleving.
Het plan benadrukt ook de rol van pre- en post-departure orientatieprogramma’s, die bijvoorbeeld al in derde landen of direct bij aankomst kunnen worden aangeboden. Voor lokale overheden betekent dit dat samenwerking met maatschappelijke organisaties en vrijwilligers cruciaal is om deze trajecten effectief in te vullen.
Conclusie
Het Union Resettlement and Humanitarian Admission Plan 2026-2027 biedt een structuur en richtlijnen voor lidstaten, maar de feitelijke uitvoering vindt plaats op lokaal niveau. Gemeenten zijn de spil in opvang, begeleiding en integratie van nieuwkomers. Door zich tijdig voor te bereiden en flexibel te blijven, kunnen decentrale overheden niet alleen bijdragen aan de Europese solidariteit, maar ook zorgen voor een menswaardige en duurzame opvang.
Bronnen
Commission proposes a Resettlement and Humanitarian Admission Plan for 2026-2027 – Migration and Home Affairs Europese Commissie
Regulation – EU – 2024/1350 – EN – EUR-Lex Website EUR-Lex
