Op het eerste gezicht hebben loopbaanadviseurs en netcongestiecontracten weinig met elkaar gemeen. Toch behoren ze beiden tot de Nederlandse plannen in het kader van de herstel- en veerkrachtfaciliteit (RFF); een onderdeel van het bredere NextGenerationEU-programma.
De Europese Commissie heeft recent een positieve voorlopige beoordeling gegeven voor het eerste betalingsverzoek van Nederland onder deze faciliteit, en na definitieve goedkeuring ontvangt Nederland 1,3 miljard euro. Dit geld wordt vervolgens uitgegeven aan hervormingen en investeringen die de economie en samenleving duurzamer en veerkrachtiger maken. Daarnaast heeft de Economic Governance and EMU Scrutiny Unit aanbevelingen gepubliceerd om het economische bestuur van Nederland te versterken, met een focus op fiscale hervormingen en de energietransitie. Deze aanbevelingen gaan deels over de uitvoering van de hierboven benoemde RFF plannen.
Wat betekenen deze ontwikkelingen in de praktijk voor decentrale overheden, ofwel gemeenten, provincies en waterschappen? Hier zijn vijf belangrijke inzichten.
1. Europese fondsen bieden mogelijkheden voor economische groei
De Europese subsidies, waaronder de 1,3 miljard euro voor Nederland, openen deuren voor decentrale overheden om hun regio’s economisch te versterken. In totaal is er 5,4 miljard euro aan subsidies beschikbaar voor Nederland. Deze middelen kunnen worden ingezet voor projecten die bijdragen aan de groene transitie, digitale innovatie en arbeidsmarktontwikkeling.
Voor gemeenten betekent dit kansen om te investeren in de verduurzaming van gebouwen en het aanleggen van slimme infrastructuren. Provincies kunnen deze fondsen aanwenden om regionale innovatiecentra te stimuleren en de groene technologieën van de toekomst te ondersteunen. Voor waterschappen biedt dit mogelijkheden om duurzame waterbeheeroplossingen verder te ontwikkelen. Samen kunnen deze investeringen de economische veerkracht op lokaal en regionaal niveau aanzienlijk versterken.
2. Infrastructuur en netbeheer vragen aanpassing
Één van de cruciale onderdelen van het herstelplan is de hervorming van de Netcode elektriciteit. Deze hervorming moet helpen om knelpunten in het elektriciteitsnet aan te pakken en de integratie van hernieuwbare energie te versnellen. Dit is een belangrijk punt voor provincies en gemeenten die verantwoordelijk zijn voor infrastructuurprojecten, maar ook voor waterschappen, die te maken krijgen met de gevolgen van deze veranderingen. De opkomst van zonne- en windenergie vraagt om een robuuster en flexibeler energienet. Gemeenten kunnen een leidende rol spelen bij het ondersteunen van lokale hernieuwbare energieprojecten, terwijl provincies zich richten op bredere regionale netbeheervraagstukken. Voor waterschappen betekent dit de kans om hun energieverbruik te verduurzamen, door bijvoorbeeld te investeren in waterkracht of andere innovatieve energieoplossingen.
“Hervormingen op nationaal niveau kunnen alleen effectief zijn als gemeenten, provincies en waterschappen deze lokaal vertalen in concrete maatregelen.”
3. Arbeidsmarktontwikkeling is een prioriteit
Een ander belangrijk element in het herstelplan is de verbetering van de arbeidsmarkt, onder andere via initiatieven zoals “Nederland Leert Door”. Dit programma helpt werkenden en werkzoekenden om nieuwe vaardigheden te ontwikkelen; essentieel in een snel veranderende economie.
TTProvincies kunnen een coördinerende rol spelen in het stimuleren van samenwerking tussen onderwijsinstellingen en bedrijven. Dit zorgt ervoor dat de arbeidsmarkt in hun regio aansluit bij de behoeften van snelgroeiende sectoren zoals technologie en duurzaamheid.
4. Duurzame economie: kans voor de regio
De transitie naar een duurzame economie is een kernonderdeel van het Europese herstelbeleid, en biedt grote kansen voor decentrale overheden om hun regio’s toekomstbestendig te maken. Provincies kunnen hierin een voortrekkersrol spelen door regionale samenwerkingen op te zetten die de circulaire economie bevorderen, en duurzame innovatie te stimuleren.
Waterschappen profiteren van Europese subsidies om hun infrastructuur te verduurzamen, zoals bij de aanleg van waterzuiveringsinstallaties die gebruik maken van hernieuwbare energie. Gemeenten, zoals bij de Regionale Energie Strategieën (RES) gestimuleerd wordt, kunnen burgers en lokale bedrijven betrekken bij het verduurzamen van wijken, bijvoorbeeld door energiecoöperaties op te zetten of stadsvergroening te stimuleren.
5. Sleutelrol voor gemeenten, provincies en waterschappen
De aanbevelingen van de Economic Governance and EMU Scrutiny Unit benadrukken het belang van samenwerking tussen de nationale en decentrale overheden. Hervormingen op nationaal niveau, zoals die op het gebied van fiscale hervormingen en de energietransitie, kunnen alleen effectief zijn als gemeenten, provincies en waterschappen deze lokaal vertalen in concrete maatregelen.
Provincies kunnen dienen als verbindende schakel tussen nationale beleidslijnen en gemeentelijke uitvoering, terwijl waterschappen samen met andere overheden de mogelijkheid hebben om integrale oplossingen te vinden voor klimaatadaptatie en waterbeheer. Gemeenten kunnen op hun beurt lokale initiatieven ontwikkelen die de sociale en economische veerkracht versterken, zoals projecten voor duurzame woningbouw of hernieuwbare energiebronnen.
Bronnen
Economic Governance and EMU Scrutiny Aanbevelingen per land
Persbericht Europe Commissie: positieve voorlopige beoordeling van eerste verzoek om betaling van 1,3 miljard euro van Nederland in het kader van herstel- en veerkrachtfaciliteit
