Overwegend zonnig, warm en met hier en daar een bui, zo kunnen we de Staat van het Digitaal Decennium 2025 voor Nederland treffend omschrijven. De conclusies en aanbevelingen hierin zijn opgesteld door de Europese Commissie, op basis van diverse onderzoeken, Eurobarometergegevens en de rapportages van lidstaten. Nederland komt, net als vorige jaren, naar voren als een relatieve koploper, met enkele belangrijke uitdagingen om tekorten in digitalisering op te vangen.
Digitaal Decennium
Het Digitaal Decennium, inmiddels in brede kringen bekender als Digital Decade, is een beleidsplan van de Commissie om de gehele EU vaardiger en mondiger te maken in een gedigitaliseerde wereld. Het tienjarenplan is inmiddels halverwege.
De Commissie omschrijft het jaar 2025 als het moment waarop ambitie in de EU in blijvende impact kan veranderen en stelt dat er veel op het spel staat. Het rapport geeft aan dat Nederland veel van de Europees gedeelde ambities al realiseert of ten minste goed op weg is om de doelstellingen te behalen.
De Commissie constateert goede vooruitgang ten opzichte van vorige jaren. Ze kijkt tevreden naar de manier waarop bedrijven artificiële intelligentie (AI), cloud en big data oppakken en het feit dat meer dan de helft van de Europeanen inmiddels een toereikend basisniveau voor digitale rechten heeft. Verder is de Commissie positief over digitalisering van overheidsdiensten.
Er zijn daarnaast natuurlijk ook uitdagingen, zoals het bevorderen van de productie van dual-use goederen en de effecten van technologische ontwikkelingen zoals AI voor gemarginaliseerde groepen, zoals jongeren en mensen met een zwakkere mentale gezondheid.
Goede stappen
Nederland is een koploper als het aankomt op het verbinden van burgers met het internet. Het gehele land is voorzien van 5G dekking. Ook is Nederland een toppresteerder als het aankomt op het gebruik van digitalisering in het MKB. De Verwachting is dat in 2030 95% van de Nederlandse MKB boven het minimale gebruiksniveau zit; dat is meer dan de gemiddelde verwachting van 90% over de gehele EU.
In het algemeen doet Nederland het goed als het gaat om digitale vaardigheden. Momenteel beschikt bijna 83% van de Nederlandse burgers over het minimale vaardigheidsniveau, en naar verwachting zal dit in 2030 nagenoeg 100% zijn. Daarmee ligt Nederland nu al boven de Europese doelstelling van 80% in 2030.Verder presteert Nederland ook goed bij de uitrol van digitale publieke diensten voor burgers. Jaarlijks boekt ons land hierin stabiele vooruitgang, en met een huidige score van 90% is het al goed op weg om in 2030 de volledige 100% te behalen.
Ook wordt aangegeven dat Nederland het goed doet als het aankomt op het centraal stellen van inwoners. Veel initiatieven op het gebied van digitalisering gaan in Nederland over burgers vaardiger maken of over verantwoorde omgang met mensen in het kader van digitale rechten. De Interprovinciale Gids Digitale Ethiek van het Interprovinciaal Overleg (IPO) wordt als voorbeeld genoemd van een uitstekende manier om verantwoord te digitaliseren.
De Nederlandse chipsindustrie is ontzettend belangrijk is voor de hele Unie. Met ASML is Nederland het gastland van een topspeler in de chips waardeketen – een sector waarop innovatie, technologie en digitalisering afhankelijk van is. De Commissie raad hierbij aan dat verdere investeringen in zowel deze sector als in het aantal ICT-specialisten (zie hieronder) noodzakelijk is om deze koppositie te behouden.
Maar ook uitdagingen
Uiteraard is het niet alleen maar goud dat er blinkt. Ondanks de ambities en resultaten, blijkt het namelijk een uitdaging om in Nederland voldoende ICT-specialisten aan te trekken. Ook het Nederlandse streven om 9,2% van de beroepsbevolking uit ICT-specialisten te laten bestaan, blijft achter bij de Europese doelstelling van 10%.
Daarbij ervaren met name vrouwelijke gebruikers van online omgevingen veel vijandige of denigrerende berichten. Het percentage van vrouwelijke gebruikers met dergelijke online ervaringen is één van de hoogste in de EU, namelijk 50,68%. De Commissie beveelt aan om projecten gericht op digitale rechten verder te stimuleren die in het bijzonder deze problemen aankaarten en hiervoor ook de samenwerking met de industrie en het maatschappelijk middenveld op te zoeken..
De grootste uitdaging voor Nederland ligt echter op het gebied van een veilige digitale omgeving en het beschermen van de democratie. De Commissie moedigt Nederland aan om meer te doen tegen de negatieve impact die sociale media heeft op de mentale gezondheid van kinderen, zoals het tegengaan van cyberpesten en het helpen van jongeren om zich veilig te bewegen in de digitale wereld.
Verder zal Nederland meer moeten doen om desinformatie tegen te gaan. Dit is iets wat ook in andere Europese lidstaten speelt. De Commissie stimuleert Nederland om door te gaan met het implementeren van de bestaande strategie en deze verder uit te breiden met nieuwe maatregelen, zoals het opzetten van een meldpunt voor desinformatie. Verder moet er meer gedaan worden tegen online intimidatie, iets wat bijna de helft van de Nederlanders online tegenkomt en waar voornamelijk vrouwen het slachtoffer van zijn.
Conclusies
Europa breed zet de Commissie in op het verder investeren in publieke en private digitaliseringskansen, het verder onafhankelijk maken van de EU op het gebied van technologie en het simplificeren van administratieve obstakels om daarmee een vrije en competitieve Unie te garanderen. De Commissie benadrukt dat digitale transformatie zonder elektriciteit onmogelijk is en dat het belang van groene energie niet genoeg kan worden onderstreept.
Ook Nederland kan hieraan een bijdrage leveren. Zo raadt de Commissie aan dat duurzaamheid een nog grotere rol kan spelen in Nederland, boven op het bestaande Duurzame Digitaliseringsactieplan. Verder zijn er kansen voor het recyclen van ICT-producten en stimuleren van meer bewustzijn bij de Nederlandse consument belangrijke stappen richting een groenere digitale toekomst. Overige aanbevelingen zijn het stimuleren van het MKB om meer met AI te gaan doen en digitale vaardigheden meer mee te nemen in het basisschoolcurriculum.
Bronnen
Europese Commissie, Staat van het Digitaal Decennium 2025
