« Serie Oekraïne FAQs
Veelgestelde vragen aanbestedingen en contracten met Russische gasleveranciers
Met het vijfde sanctiepakket van de EU van 8 april 2022 werd duidelijk dat er een verbod is gekomen op deelname van Russische onderdanen en entiteiten aan overheidsopdrachten in de EU. Op de webpagina Sanctiepakket Rusland zet het ministerie van Economische Zaken en Klimaat uiteen wat de gevolgen van het sanctiepakket zijn voor overheidsaanbestedingen. Op de website van PIANOo staan enkele veelvoorkomende vragen over nieuwe aanbestedingen en lopende contracten met Russische bedrijven.
Hoe kan een decentrale overheid het lopende contract voor energie met een Russische leverancier, dat via de Europese aanbestedingsregels tot stand is gekomen, tussentijds beëindigen?
Vanwege het vijfde sanctiepakket waren decentrale overheden verplicht om voor 10 oktober 2022 al hun contracten met Russische leveranciers te verbreken. Op verzoek wordt voor aanbestedende diensten met een contract met SEFE Energy (voorheen Gazprom) ontheffing verleend tot 31 maart 2023. Hier kunt u meer over lezen in dit nieuwsbericht.
Alle decentrale overheden kunnen hun contract met Russische leveranciers eenzijdig opzeggen.
Welke contracten vallen niet onder het sanctiepakket?
Het EU-sanctiepakket geldt voor (nieuwe) aanbestedingen en lopende contracten van overheidsopdrachten boven de Europese drempelbedragen. De sancties gelden niet voor nationale aanbestedingen en contracten. Dat betekent dat de volgende contracten zijn uitgesloten:
– Enkelvoudige onderhandse procedure;
– Meervoudige onderhandse procedure;
– Nationale openbare procedure;
– Nationale niet-openbare procedure;
– Open house-model (omdat het hier niet gaat om een overheidsopdracht).
Kan ik voor mijn (gas)contract ontheffing aanvragen?
Op grond van artikel 5 duodecies Verordening 833/2014 (ingevoegd met het vijfde sanctiepakket van 8 april) moeten bestaande contracten met Russische entiteiten worden beëindigd. Hiervan kan worden afgeweken als er een ontheffing wordt verleend door de bevoegde autoriteit. De ontheffing voor contracten met SEFE Energy Ltd (voorheen Gazprom) is afgelopen.
Bestaat er prijscompensatie voor de hogere kosten van een nieuw gascontract dat afgesloten moet worden na ontbinding van de Russische energieleverancier?
Na het einde van de ontheffing voor contracten met SEFE Energy Ltd is er een regeling ter tegemoetkoming van gestegen energiekosten door opzegging van contracten met SEFE opgesteld Aanvragen voor deze subsidie kunnen eenmalig op uiterlijk 31 maart 2025 ingediend worden.
Hoe kunnen we Russische leveranciers bij een nieuwe aanbesteding weren van deelname?
Het sanctiepakket schrijft voor dat lopende contracten met Russische partijen moesten worden beëindigd voor oktober 2022 en dat er geen nieuwe overheidsopdrachten mogen worden gegund aan Russische partijen. Hieruit kan worden opgemaakt dat Russische partijen mogen worden geweerd bij een nieuwe aanbesteding. De aanbestedende dienst geeft dan in aanbestedingstukken bij de uitsluitingsgronden aan dat ondernemers die onder het sanctiepakket vallen niet mogen deelnemen aan de overheidsopdracht en inschrijvingen waarbij een Russische partij met meer dan 10% van de waarde van opdracht deelneemt als onderaannemer of leverancier niet kunnen winnen. U kunt als aanbestedende dienst zo nodig extra informatie opvragen bij de ondernemer of de Kamer van Koophandel bij twijfel over de inschrijving.
Hoe weten we of we te maken hebben met een Russische leverancier, een Russische dochterneming of een leverancier met (indirecte) banden met Rusland?
Het is aan de aanbestedende dienst zelf om te controleren of er in enige zin sprake is van een Russische onderneming. Hiervoor kunnen de volgende punten worden langsgelopen:
– Bij een persoon: heeft deze persoon de Russische nationaliteit?
– Is de (rechts)persoon gevestigd in Rusland?
– Is de (rechts)persoon (ook wanneer in Nederland of een ander land dan Rusland gevestigd) voor meer dan 50% eigendom van een persoon of rechtspersoon zoals genoemd hierboven?
– Handelt de (rechts)persoon in belang van of op aanwijzing van een (rechts)persoon zoals genoemd hierboven?
Om te beoordelen of het indirect gaat om een Russische onderneming kunnen de volgende stappen worden langsgelopen:
1. Stel vast of er sprake is van eigendom (minimaal meer dan 50%) door een Russische (rechts)persoon.
2. Is er geen sprake van eigendom, stel dan vast of er wel sprake is van zeggenschap (zeggenschap kan in de vorm van contractuele afspraken of in de vorm van andere feitelijke invloed aanwezig zijn).
3. Ga in contracten met niet-Russische entiteiten na of er sprake is van onderaannemers en leveranciers die voldoen aan voorwaarde 1 en 2, mits de waarde van deze partijen meer dan 10% is van het totale contract.
Wat is de bewijslast om te controleren of het gaat om een Russische partij?
Om dit vast te stellen kan een aanbestedende dienst, indien nodig, bij de onderneming opvragen hoe de eigendomsstructuur, dan wel controle is geregeld. In veel gevallen zal niet meteen duidelijk zijn met wie er zaken wordt gedaan. Om u ervan te verzekeren dat er geen sprake is van enige Russische betrokkenheid bij de uitvoering van de overeenkomst kunt u als aanbestedende dienst een verklaring vragen van de opdrachtnemer. De opdrachtnemer moet die verklaring naar waarheid invullen (vergelijkbaar met het UAV). U kunt meer lezen over de verklaring op de website van PIANOo. Verder adviseert het Ministerie van Economische Zaken om aanvullend bewijsmateriaal te vragen aan de inschrijver, bijvoorbeeld over eigendomsstructuren en informatie over de identiteit onderaannemers en leveranciers. U kunt deze eisen stellen op grond van de sanctieverordening en inschrijvers dienen daaraan te voldoen als zij zich willen inschrijven.
Worden alle kosten vergoed als we nu het contract met een Russische leverancier ontbinden? Ook als later wordt besloten om dit bedrijf op de ontheffingen- of uitzonderingenlijst te zetten?
Aanbestedende diensten zijn beschermd tegen boetes, schadeclaims en schadevergoedingen als ze de opdrachten en overeenkomsten boven de Europese drempel op grond van Verordening 833/2014 beëindigen of aanpassen. Er zal dus geen boete volgen op het ontbinden van het contract, mits de ontbinding uitdrukkelijk wordt verbonden aan de nakoming van de EU sancties. De praktische toepassing hiervan is te vinden in het contractenrecht.
