Als eerste Nederlandse gemeente ontving Den Haag in oktober het label voor haar deelname in de Europese missie ‘100 klimaatneutrale en slimme steden’. Wat houdt dit label in en wat betekent het voor de gemeente? KED sprak met Anne de Koster, zij werkt bij het programmabureau duurzaamheid en coördineert de missie.
Wat is jouw functie bij de gemeente Den Haag?
“Ik werk binnen de gemeente bij het programmabureau duurzaamheid. Wij houden ons met de strategische elementen van duurzaamheid bezig. Als coördinator van deze Europese missie werk ik nu bijna twee jaar aan de implementatie en de vormgeving van de missie binnen onze organisatie. Daarnaast werk ik als duurzaamheidsadviseur ook aan een aantal andere duurzaamheidstrajecten.”
Wat is de bedoeling van de missie?
“De Europese Commissie heeft een paar jaar geleden besloten om op nieuwe manieren samenwerkingen aan te gaan met private partners, kennisinstellingen en andere overheden op specifieke opgaven waar extra inzet nodig is. Er zijn vijf missies opgezet; over kankeronderzoek, bodemkwaliteit, waterkwaliteit, klimaatadaptatie en klimaatneutraliteit.”
Den Haag is één van de zeven Nederlandse gemeenten die in 2022 werden geselecteerd om deel te nemen aan de missie100 klimaatneutrale en slimme steden (‘de stedenmissie’ in het kort). De stedenmissie heeft als klimaatdoel de CO2-uitstoot van de deelnemende steden in 2030 tot nul te brengen. Over het slimme gedeelte van de missie zegt Anne: “Het kader van de missie doelt op hoe je slim aan duurzaamheidsdoelen kan werken. Hopelijk zit in slim beleid altijd een stuk duurzaamheid, anders zou ik het persoonlijk niet slim noemen.”
Waarom heeft de gemeente Den Haag besloten zich voor deze missie aan te melden?
“De gemeente Den Haag is zich de afgelopen jaren méer in gaan zetten op Europa. We hebben een team-Europa opgericht en we zochten naar samenwerkingen om onze gemeentelijke ambitie in 2030 klimaatneutraal te zijn te bewerkstelligen.”
“Deze missie verbindt Europese samenwerking aan de ambitie die wij al hebben. Daarom wilde de Gemeente Den Haag er graag aan meedoen. Aan mij werd er vervolgens gevraagd; We moeten een Stedelijk Klimaatcontract opstellen, kan jij dat regelen? Daar heb ik me in 2022 en begin 2023 mee bezig gehouden.”
Wat betekent dat label eigenlijk, want jullie zijn ook de eerste van de Nederlandse steden die die dat hebben ontvangen?
“Dat is een erkenning, we merken dat het bijvoorbeeld binnen de organisatie interesse opwekt. Het is een soort waardelabel voor de kwaliteit van onze ideeën en plannen. We merken dat er hierdoor ook meer interesse in onze verduurzaamingsplannen is bij bijvoorbeeld het Rijk én bij Europa. Daarnaast geeft het ook een positief signaal naar de andere Nederlandse deelnemende steden, waarvan de meeste vorige maand een Climate City Contract hebben ingediend.”
Maar dat is niet alles, zegt De Koster: er liggen ook kansen op het gebied van samenwerking en financiering. “het Missielabel zorgt ervoor dat er meer toegang is tot samenwerkingsmogelijkheden. De belangrijkste daarvan is het consortium met de andere steden die deelnemen aan de missie.”
“Daar kun je als gemeente veel dingen mee doen. Het consortium achter het missielabel heeft een Climate City Capital Hub opgericht, daar zitten partijen die met ons mee kunnen denken over hoe we ervoor kunnen zorgen dat onze duurzame plannen financieel haalbaar zijn. Daarnaast is de Europese Investeringsbank ook betrokken, zowel voor de uitvoering als om in initiatieven te investeren. Met het label heeft de Europese Commissie aangegeven dat ze onze plannen dermate goed vinden, dat ze meer capaciteit voor ons vrijspelen. We hebben ook al eerste gesprekken gehad met financiële specialisten vanuit de EU.”
Nu heeft de Europese Commissie aangegeven dat ze onze plannen dermate goed vinden, dat ze meer capaciteiten voor ons vrijspelen.
Jullie hebben het label gekregen na het indienen van een zogenaamd Stedelijk Klimaatcontract. Wat moeten we ons bij zo’n contract voorstellen?
“De Europese Commissie Heeft alle deelnemende steden gevraagd om een Climate City Contract (Stedelijk Klimaatcontract) op te stellen. Hierin staan alle klimaatacties, projecten en plannen van de stad. Als dat goed beoordeeld wordt, kan je het Missie-label ontvangen. “
“Het document is een introductie van de stad aan Europa. Het is ook eigenlijk een samenvoeging van al het duurzaamheidsbeleid dat we hebben opgesteld en zover mogelijk doorberekend. Zowel in CO2 als andere effecten; gaat het bijvoorbeeld tot nieuwe banen leiden, zijn er effecten te zien op de luchtkwaliteit, gaat het effect hebben op geluidskwaliteit? Dat soort dingen moeten zoveel mogelijk in kaart gebracht worden.”
“Daarnaast moet je een investeringsplan opzetten: wat kosten al deze plannen en hoe gaan we het betalen? Dat was natuurlijk het meest spannende en ook het meest lastige. Want een van de doelen van de missie is ook: hoe kun je private gelden combineren met publieke gelden om de stappen naar een klimaatneutrale stad te bewerkstelligen? Het investeringsplan daagde ons uit om op een heel andere manier te denken over publieke fondsen.”
Hoe kan je nou private gelden combineren met publieke gelden om de stappen naar een klimaatneutrale stad te bewerkstelligen?
“Wat besteden wij nou aan duurzaamheid, in hoeverre werken we al samen met private partijen, waar komt ons geld überhaupt vandaan? Dat soort vragen binnen het investeringsplan is echt de springplank om voortgang te hebben.”
Op welk onderdeel van het Stedelijk Klimaatcontract ben je het meeste trots? En welke les is er te trekken uit jullie ervaring in Den Haag?
“Waar ik trots op ben, is dat wij participatie en co-creatie met de stad centraal hebben gezet. We hebben het op zo’n manier neer kunnen zetten, dat we dit echt samen met de stad proberen te doen en zo toegankelijk mogelijk willen maken. Dat was ook iets dat de Europese Commissie een heel mooi onderdeel vond van onze aanpak. Zodat het niet alleen gaat om de CO2, maar over alle aspecten van duurzaamheid.
“Het doel van de missie is precies dat het een integrale werking heeft. Het is voor de gemeente Den Haag uitnodigend als iedereen in de stad in actie kan komen om mee te werken aan een CO2-neutrale stad. Dus ik doe een oproep om samen op te trekken. Zoals we zeggen in Den Haag: ‘Samen zijn we tot veel in staat.’”
