De Europese Commissie (hierna: de Commissie) komt met een actieplan voor windenergie om de windenergiesector te versterken. Windenergie is een belangrijke vorm van hernieuwbare energie, en daarom ook essentieel voor de groene transitie van de Europese Unie. Het plan van de Commissie draagt oplossingen aan die ook gevolgen hebben voor de samenwerking met lidstaten en decentrale overheden.
Windenergie en Green Deal
Met de Green Deal wil de Commissie ervoor zorgen dat de Europese energiemarkt overstapt naar hernieuwbare energie, zodat de afhankelijkheid van vervuilende grondstoffen wordt afgebouwd. Het doel van de Green Deal is om 42,5% van het totale Europese energieverbruik uit hernieuwbare energie te winnen. Windenergie is daarvoor een belangrijke bron.
In 2030 wil de EU haar energiewinning uit windenergie verdubbelen. In het afgelopen jaar is er met de bouw van nieuwe windenergie-installaties 16 gigawatt (GW) aan de Europese windenergiecapaciteit toegevoegd – een recordaantal voor de EU. Maar om de energiedoelen te bereiken, moet er jaarlijks minstens 37 GW aan windinstallaties worden toegevoegd. In het huidige tempo zijn de energiedoelen van 2030 dus niet haalbaar. Daarom riep Ursula von der Leyen in haar jaarlijkse toespraak de ‘Staat van de Unie’ op tot onmiddellijke actie. Op 24 oktober 2023 presenteerde de Europese Commissie het European Wind Power Action Plan naast de EU-strategie over de benutting van het potentieel van hernieuwbare offshore-energie.
Uitdagingen voor windenergie
Volgens Von der Leyen heeft windenergie veel succes voor de EU opgeleverd voor het verduurzamen van de EU. Echter staat de windenergiesector tegenwoordig voor een aantal uitdagingen. De Commissie ziet zes prioriteiten:
- Vergunningverlening versnellen
- Betere opzet van veilingen voor windenergie door lidstaten
- Financiële ondersteuning door de EU
- Eerlijke concurrerende markt, ook in internationale omgeving
- Verbetering van vaardigheden op gebied van windenergie
- Samenwerking tussen de lidstaten, Commissie en windindustrie versterken
Oplossingen in actieplan
De Commissie ziet een groot probleem in het proces van vergunningverlening voor de windenergiesector. Omdat dit op landelijk niveau wordt geregeld, heeft de Commissie het Accele-RES initiatief opgesteld. Dit initiatief houdt in dat de EU steun gaat verlenen aan lidstaten op het gebied van windenergie met behulp van een online tool en ‘Guidance on good practice’, wat de Commissie gaat opstellen. De focus zal op de digitalisering van vergunningverleningsprocessen liggen, om deze efficiënter en sneller te maken. De EU helpt lidstaten bij de uitwerking van regelgeving, zoals de herziene Richtlijn hernieuwbare energie, met het Technical Support Instrument. Verder heeft de Commissie, zoals hierboven genoemd, een online tool opgesteld om het vergunningverleningsproces voorwindenergie te verbeteren. Deze tool geeft onder andere antwoorden op veelgestelde vragen van lidstaten over de uitvoering van de herziene vergunningverlening-procedure. Daarnaast gaat de Commissie in 2024 de ‘Guidance on good practice’ herzien om een handleiding aan lidstaten te geven wat betreft hernieuwbare energie.
De Commissie stelt ook vast dat meer gespecialiseerde werknemers op het gebied van windenergie nodig zijn. De EU zal projecten en initiatieven ondersteunen, die op relevante vaardigheden zijn gericht.
Ten slotte belooft de Commissie deze bovengenoemde doelen financieel te ondersteunen. De Commissie gaat het budget van het Innovatiefonds verdubbelen tot €1.4 miljard voor projecten die bijdragen aan de productie van schone energie, daaronder ook het plaatsen van windturbines. De Commissie adviseert lidstaten daarnaast gebruik te maken van EU staatssteunregels. De Temporary Crisis and Transition Framework (TCTF), bijvoorbeeld, kan flexibeler worden ingezet en ook worden uitgebreid tot de windindustrie in de EU. Zo kunnen lidstaten hun gebruik van hernieuwbare energie verhogen, door te investeren in windenergie en windturbines, om de groene transitie te ondersteunen. Meer informatie over de TCTF vindt u op deze website.
Decentrale relevantie
In Nederland zijn provincies verantwoordelijk voor de verlening van milieuvergunningen en het bouwen van windturbines. De EU wijst erop dat het grootste probleem de drempels in het vergunningsverleningsproces zijn. Dat betekent dat de samenwerking van provincies in samenhang met het Europees actieplan voor windenergie van belang is, om de doelen die in de Green Deal zijn gesteld te realiseren. Meer informatie over windenergie vindt u op deze website.
Bronnen
Persbericht, Europese Commissie
Q&A, Europese Commissie
European Wind Power Action Plan
Factsheet EU Wind Power Action Plan