Nieuws

Publicatie: 14 januari 2025

Door:


Hoewel TEN-T op de eerste plek een middel is om het vervoer van goederen en mensen door Europa direct te bespoedigen en te verduurzamen, is het een ook een breder instrument. De indeling van transportverbindingen in het kernnetwerk, uitgebreide kernnetwerk of uitgebreide netwerk, elk met hun eigen vereisten, deadlines en subsidiemogelijkheden, heeft gevolgen voor de toepassing van stukken regelgeving buiten TEN-T. Ook is het netwerk een middel om andere beleidsdoelen na te streven. Dit kon men zien bij de nieuwe Verordening in de gevolgen die de Russische invasie van Oekraïne hiervoor had. De veranderde betrekkingen naar Rusland en Oekraïne toe waren terug te zien in de inrichting van de transportcorridors.

Toepasselijkheid andere regelgeving

De werking van de categorie-indeling van TEN-T houdt niet op bij de Verordening zelf. Veel andere stukken wet- en regelgeving ontlenen er hun toepassingsbereik aan. Eén van de belangrijkste hiervan is de AFIR, de Verordening betreffende infrastructuur voor alternatieve brandstoffen, die elders in deze publicatie besproken wordt. Richtlijn 2008/96/EG, later bijgewerkt door Richtlijn 2019/1936, stelt verder regels over effectbeoordelingen van de verkeersveiligheid. De toepassing van deze regelgeving is deels bepaald door welke wegen er onder het TEN-T-netwerk vallen. Een ander voorbeeld is Verordening 2004/54, dat van toepassing is op tunnels van meer dan vijfhonderd meter die deel uitmaken van het TEN-T-netwerk. Voor deze tunnels is het verplicht om tunnelbeheerders en veiligheidsambtenaren te benoemen die verantwoordelijk zijn voor de veiligheid en exploitatie van de tunnels.

De indeling van het TEN-T-netwerk raakt direct aan de verantwoordelijkheden van decentrale overheden.

Harmonisatiedimensie

TEN-T is ook een belangrijk middel om belangrijke bepalingen op transportgebied in Europa te harmoniseren, wat natuurlijk verband houdt met het vergemakkelijken van vervoersbewegingen door Europa. Zo schrijft de Verordening een standaardspoorwijdte van 1435 millimeter voor; de omvang die ook in Noord-Amerika, China en een groot deel van het Midden-Oosten standaard is. Deze breedte is in het grootste deel van Europa al gemeengoed, maar Ierland, het Iberisch schiereiland, Finland, en de Baltische staten gebruiken momenteel elk een andere breedte. Een ander vlak waarop geharmoniseerd wordt, is het Europese beheersysteem voor het spoorverkeer, (European Rail Traffic Management System, ERTMS). Dit systeem stelt onder meer standaarden voor de interoperabiliteit van signalering op het spoor.

Banner Impact Mobilieit

Oekraïne

De oorlog die woedt sinds de Russische invasie in Oekraïne in 2022 heeft op veel elementen van Europees beleid zijn sporen nagelaten. TEN-T is daarin niet anders. De eerder beschreven transportcorridors zijn er wezenlijk door beïnvloed. De corridors volgen de belangrijkste transportbewegingen door Europa en in dat kader is het relevant hoe zij aansluiten op landen die aan de EU grenzen, zoals het Verenigd Koninkrijk, Turkije of de Oost-Europese landen. Zo bestonden er ook onder de oude TEN-T-Verordening al verbindingen vanuit de EU met Rusland, Oekraïne en Wit-Rusland. Als gevolg van de oorlog zijn verbindingen met Rusland en Belarus verlaagd van het kernnetwerk naar het uitgebreide netwerk. De verbindingen met Oekraïne en Moldavië nemen daarentegen juist in belang toe. De oorlog heeft verder een nadruk op vervoersinfrastructuur voor tweeërlei gebruik, infrastructuur die zowel civiel als militair gebruikt kan worden, tot gevolg gehad.

Dit is overigens niet de eerste keer dat er zulke gevolgen optreden na grote Europese gebeurtenissen: toen het Verenigd Koninkrijk de Europese Unie verliet, had dit gevolgen voor de vormgeving van transportcorridors tussen Ierland, dat bij de EU bleef, en het Europese vasteland. Er werd meer een nadruk op zeeroutes om Groot-Brittannië heen gelegd.

Decentrale relevantie

De indeling van het TEN-T-netwerk raakt direct aan de verantwoordelijkheden van decentrale overheden. Wegen, tunnels en spoorlijnen binnen dit netwerk vallen onder specifieke Europese regelgeving, zoals veiligheidseisen en infrastructuurbeheer. Voor decentrale overheden betekent dit niet alleen naleving van aanvullende regels, maar ook kansen voor financiering en versterking van regionale verbindingen.

De oorlog in Oekraïne onderstreept de strategische rol van TEN-T, waarbij grensoverschrijdende infrastructuur steeds belangrijker wordt voor zowel civiele als militaire doeleinden. Hierdoor is het voor decentrale overheden cruciaal om betrokken te blijven bij ontwikkelingen rondom TEN-T.