Het derde jaarverslag van de Commissie over de herstel- en veerkrachtfaciliteit (RRF) is op 10 oktober 2024 goedgekeurd. Het rapport kleurt positief over de werking van dit EU-herstelinstrument; de commissie kan de lidstaten hiermee effectief aanjagen om hervormingen door te voeren en investeringen te doen. Nederland heeft daarnaast zijn plannen herzien en vraagt de Commissie om goedkeuring.
NextGenerationEU
Het programma NextGenerationEU is in 2020 tot leven gewekt als een herstelplan om de nationale economieën van de EU te helpen na het uitbreken van de coronapandemie. Met een budget van 806,9 miljard euro functioneert het niet alleen als een herstelfonds, maar ook als een instrument van de Europese Commissie om haar doelstellingen op duurzaamheid, digitalisering en infrastructuur te bewerkstelligen. Vervolgens is de RRF in 2021 opgesteld en dit geldt tot en met 2026 als een middel om financiële steun te verlenen aan de lidstaten.
De RRF werkt binnen NextGenerationEU als de uitvoerder en verlener van financiële middelen. Het stelt 650 miljard beschikbaar om de herstel- en veerkrachtplannen (RRP’s) van de lidstaten tegen 2026 volledig uit te voeren. In deze plannen staan de ambities en doelstellingen van de lidstaten om de groene en digitale transitie te bevorderen. Vanwege de beperkte tijdsspan is het van groot belang dat de lidstaten hun herstel- en veerkrachtplannen vlot uitvoeren met ondersteuning van de Commissie.
De koers van de Commissie in relatie tot de RRF
Tot nu toe heeft de Commissie 69 betalingsverzoeken ontvangen van 25 lidstaten en € 265 miljard aan uitbetalingen gedaan, een significante verbetering ten opzichte van 2023 waarbij dit door de gevolgen van de energiecrisis significant lager was. Lidstaten hebben nu al meer dan 40% van de beschikbare RRF-financiering ontvangen, met nog twee jaar te gaan. Het rapport bevestigt daarnaast de toegevoegde waarde van het financieringsinstrument, dat hervormingen combineert met investeringen op een prestatie gebaseerde aanpak.
Tegen het einde van het jaar wordt verwacht dat meer dan € 300 miljard aan RRF-middelen zal zijn uitgekeerd.
In juli van 2024 heeft de Commissie eenvoudigere procedures ingevoerd en de richtsnoeren aangepast. In het bijzonder hebben deze maatregelen ervoor gezorgd dat de manier waarop de plannen van de lidstaten kunnen worden herzien, vereenvoudigd is. In het rapport wordt uitdrukkelijk benoemd dat de Commissie open staat om de lidstaten hulp te bieden bij het herzien van de RRP’s als er door recentelijke ontwikkelingen knelpunten ontstaan die de plannen onuitvoerbaar maken.
Nederland wil zijn herstel- en veerkrachtplan wijzigen
Deze ontwikkelingen hebben Nederland de mogelijkheid geboden om een verzoek tot wijziging van zijn RRP in te dienen bij de Commissie op 16 september 2024. Om de uitvoerbaarheid van het RRP te verbeteren heeft Nederland verschillende maatregelen opgenomen in zijn verzoek het plan aan te passen:
- 11 maatregelen hebben betrekking op het beperken van administratieve lasten, zonder af te doen van de originele doelen uit 2022.
- 4 maatregelen zijn gewijzigd om betere alternatieven te implementeren die helpen bij het behalen van het originele doel.
- 1 maatregel richt zich op het bijstellen van specifieke doelstellingen. Door recente veranderingen in de interne markt is de vraag naar bepaalde producten en diensten harder gedaald dan verwacht. Dit heeft betrekking op de plannen die opgesteld zijn om de capaciteit van de intensive care te vergroten en de voorbereiding op nieuwe pandemieën te verbeteren.
De Commissie is van mening dat de redenen van Nederland voor wijziging op grond van artikel 21, lid 2, van Verordening (EU) 2021/241 gerechtvaardigd zijn, en dat het uitvoeringsbesluit van de Raad van 4 oktober 2022 deswege moet worden gewijzigd. Het Nederlandse voorstel moet nu nog worden goedgekeurd door de Raad.
Relevantie decentrale overheden
Decentrale overheden kunnen aanspraak maken op de financiële middelen uit het RFF door overdracht van nationaal naar decentraal niveau. In de RRP die Nederland heeft opgesteld staat beschreven wat de rol is van decentrale overheden in het uitvoeren van deze plannen. Dit heeft vooral betrekking op duurzame en groene projecten die worden uitgevoerd in overeenstemming met decentrale overheden.
Bronnen
Europese Commissie, Nieuwsbericht jaarverslag 2024 over de herstel- en veerkrachtfaciliteit
Europese Commissie, Recovery and Resilience Facility Annual Report 2024
