Derdelanders die naar Nederland gevlucht zijn uit Oekraïne mogen voorlopig blijven. Op 1 september 2023 bepaalde de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State dat. In afwachting van de definitieve uitspraak behoudt deze groep daarmee voorlopig hun recht op opvang en ondersteuning in Nederland. Die wordt in november 2023 verwacht.
Recht op bescherming van derdelanders
Na de inval van Oekraïne door Rusland zijn veel inwoners gevlucht op zoek naar een veilig onderkomen. Zo’n 100.000 Oekraïners hebben zich als vluchteling geregistreerd bij Nederlandse gemeenten, waar hen onderdak is geboden. Daarnaast hebben zo’n 3000 mensen zonder Oekraïense nationaliteit het land moeten ontvluchten, de zogenaamde ‘derdelanders’. Op basis van Richtlijn 2001/55/EG (Richtlijn Tijdelijke Bescherming (RTB)) heeft ook deze groep recht op bescherming in Nederland. Dit houdt in dat zij gebruik mogen maken van de opvang die beschikbaar is gesteld door gemeenten. Daarnaast hebben zij recht op leefgeld en mogen ze hier werken.
Besluit tot beëindiging van bescherming
Op 3 juli 2023 heeft Staatssecretaris Van der Burg van Justitie en Veiligheid (JenV) besloten dat per 4 september het recht op bescherming van deze groep derdelanders eindigt. Dit houdt in dat vluchtelingen uit Oekraïne zonder de Oekraïense nationaliteit binnen 28 dagen na deze datum ofwel een asielprocedure moeten doorlopen dan wel het land moeten verlaten. Vanwege dit besluit is een rechtszaak aangespannen tegen de staatssecretaris. Hoewel deze zaak in eerste aanleg op 9 augustus 2023 ongegrond is verklaard, laat de uitspraak in het hoger beroep nog even op zich wachten. De afgelopen maand hebben verschillende rechters van de rechtbank Den Haag zich er over gebogen, waar uiteenlopende oordelen en argumentatielijnen uit zijn gekomen. Zonder verder onderzoek kan er dan ook niet geoordeeld worden of het beëindigen van de opvang van derdelanders juridisch juist is.
Huidige stand van zaken
Omdat er nog geen definitieve uitspraak is, was het onduidelijk of het verblijf van de derdelanders per 4 september beëindigd moest worden, of dat dit in afwachting van het oordeel moest worden uitgesteld. Om deze reden heeft de Raad van State een voorlopige uitspraak gedaan. Hierin is besloten dat het recht op bescherming van de derdelanders onder de RTB van toepassing blijft, in elk geval totdat de definitieve uitspraak binnen is. In een brief aan de burgemeesters van 2 september 2023 schrijft de staatssecretaris dan ook dat de beëindiging van de bescherming tot die tijd bevroren is. Concreet betekent dit dat de derdelanders gebruik mogen blijven maken van de opvang en ondersteuning in de gemeenten en het land nog niet hoeven te verlaten. Ook hun recht op leefgeld en werk wordt niet opgeschort. Dit geldt tot de Raad van State een definitieve uitspraak heeft gedaan. Die uitspraak wordt in november 2023 verwacht.
Bron
https://www.raadvanstate.nl/uitspraken/@139146/202305663-2-v2/ – Raad van State
Meer informatie
https://njb.nl/nieuws/derdelanders-uit-oekra%C3%AFne-houden-voorlopig-recht-op-opvang/ – Nederlands juristenblad