De Raad van de EU en het Europees Parlement hebben op 25 november 2024 een akkoord bereikt over de EU-begroting voor 2025. Het budget is vastgesteld op 192,77 miljard euro aan vastleggingen (toekomstige uitgaven) en 149,62 miljard euro aan betalingen (directe uitgaven). Dit is een lichte daling ten opzichte van de begroting van 2024, waarin respectievelijk 195,28 miljard en 149,74 miljard euro waren opgenomen. In dit artikel bespreken we de prioriteiten van de begroting, hoe deze tot stand is gekomen en wat dit concreet betekent voor decentrale overheden.
De EU-begroting: hoe werkt het?
De EU-begroting wordt jaarlijks vastgesteld. Alle inkomsten en uitgaven van de Unie worden opgenomen. Het wordt gefinancierd door bijdragen van de lidstaten en moet binnen het meerjarig financieel kader (MFK) vallen. Dit kader, dat loopt van 2021 tot 2027, legt een maximumplafond vast van ruim 2 biljoen euro. De begroting van 2025 laat een lichte krimp zien. Dit kan niet los worden gezien van de economische en geopolitieke uitdagingen waar Europa mee te maken heeft. Tegelijkertijd blijft de EU inzetten op prioriteiten zoals klimaat, cohesie en innovatie, wat ook lokaal merkbaar kan zijn.
Vergelijking met voorgaande jaren
In vergelijking met 2024 zien we dat de toezeggingen voor uitgaven in de toekomst met 2,51 miljard euro zijn afgenomen. De betalingen (al uitgevoerde uitgaven) blijven nagenoeg gelijk, met een minimale daling van 0,12 miljard euro. Deze bescheiden daling weerspiegelt de druk om uiterst zorgvuldig om te gaan met EU-gelden, maar toch ruimte te laten voor flexibiliteit bij onvoorziene omstandigheden. De afgelopen jaren lag de focus op duurzame ontwikkeling en digitale transitie. Dit zijn thema’s die ook in 2025 hoog op de agenda blijven staan. Decentrale overheden profiteren hiervan via subsidies voor groene en innovatieve projecten.
De begroting van 2025 laat een lichte krimp zien. Dit kan niet los worden gezien van de economische en geopolitieke uitdagingen waar Europa mee te maken heeft.
Verdeling van het budget
Het budget is verdeeld over acht hoofdthema’s:
- Interne markt, innovatie en digitaal beleid: €21,48 miljard vastgelegd, €20,46 miljard betalingen.
- Cohesie, veerkracht en waarden: €77,98 miljard vastgelegd, €44,44 miljard betalingen.
- Natuurlijke hulpbronnen en milieu: €56,73 miljard vastgelegd, €52,09 miljard betalingen.
- Migratie en grensbeheer: €4,79 miljard vastgelegd, €3,2 miljard betalingen.
- Veiligheid en defensie: €2,63 miljard vastgelegd, €2,14 miljard betalingen.
- Nabuurschap en internationaal beleid: €16,31 miljard vastgelegd, €14,43 miljard betalingen.
- Europees openbaar bestuur: €12,84 miljard vastgelegd en betalingen.
- Speciale instrumenten: €6,67 miljard vastgelegd, €5,59 miljard betalingen.
Het grootste deel van de middelen gaat opnieuw naar cohesie en veerkracht. Dit gaat onder anderen over het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO), dat steden en regio’s ondersteunt in hun economische ontwikkeling. Een ander groot deel is bestemd voor natuurlijke hulpbronnen, zoals het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). Over de spanningen rond deze budgetten, meerjarig bekeken, publiceerde KED vorig week dit artikel.
Onderhandelingen
Een voorstel voor de EU-begroting wordt opgesteld door de Europese Commissie en vervolgens besproken door de Raad en het Europees Parlement. Die twee laatste instellingen kunnen wijzigingen voorstellen. Tijdens de onderhandelingen over de begroting van 2025 was er spanning: de Raad pleitte voor lagere uitgaven, terwijl het Parlement juist meer middelen wilde. De Commissie bracht een aanvullende nota in, met een voorstel om de betalingen met 2,65 miljard euro te verhogen. Uiteindelijk werd een compromis bereikt in een bemiddelingscomité. Dit akkoord wordt later formeel bekrachtigd door beide instellingen en officieel bekend gemaakt op de website van de Raad van de EU.
Wat betekent dit voor decentrale overheden?
De EU-begroting van 2025 biedt decentrale overheden mogelijkheden om hun plannen en projecten een impuls te geven met Europese subsidies en fondsen. Zo ondersteunt het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) initiatieven die gericht zijn op innovatie, betere infrastructuur en meer werkgelegenheid. Het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) gaat verder dan alleen de landbouw en zet ook in op natuurbeheer en verduurzaming, wat lokale natuur- en milieuprojecten kan versterken. Daarnaast zijn er subsidies beschikbaar om steden en gemeenten te helpen bij de digitale transitie, zodat ze slimmer en efficiënter kunnen werken. Door deze kansen goed te benutten, kunnen decentrale overheden niet alleen bijdragen aan Europese doelen zoals duurzaamheid en innovatie, maar ook hun eigen regio versterken en beter inspelen op lokale uitdagingen. Het is dus de moeite waard om actief te onderzoeken welke fondsen passen bij jouw gemeente of provincie.
Bekijk onze fondsenwijzer om te ontdekken welke EU-programma’s relevant zijn voor jouw regio.
Bronnen
EU budget for 2025: Council and Parliament reach agreement – Consilium
2025 EU budget: main areas – Consilium
EU-begroting, uitgaven | Europese Unie
Council gives go-ahead to EU annual budget for 2025 – Consilium