De Europese Rekenkamer heeft onderzocht hoe de EU de vervuiling van zeeën en oceanen door scheepvaart aanpakt. In het verslag wordt duidelijk dat er goede regels zijn, maar dat de uitvoering en handhaving beter kunnen. Ook ontbreekt het aan een volledig overzicht van de resultaten van EU-financiering. Wat betekent dit voor gemeenten en provincies? En wat kunnen zij doen om de aanpak van mariene vervuiling te verbeteren?
Wat is het probleem?
Vervuiling van de zee door scheepvaart is een groot milieuprobleem. Olielekkages, afvalwater en zwerfvuil zoals achtergelaten visnetten zorgen voor schade aan natuur, visbestanden en kustgebieden. De EU wil deze vervuiling in 2030 helemaal terugdringen en heeft daarom strenge regels opgesteld. Er zijn ook miljoenen euro’s beschikbaar gesteld voor projecten die helpen bij het schoonhouden van de zeeën.
Uit het rapport blijkt dat deze maatregelen wel effect hebben, maar dat ze nog niet goed genoeg worden nageleefd en gecontroleerd. Lidstaten halen hun inspectiedoelen niet en benutten beschikbare hulpmiddelen onvoldoende. Daarnaast is niet goed in kaart gebracht wat de EU-financiering precies oplevert.
Wat zijn de belangrijkste aanbevelingen?
De Europese Rekenkamer doet vier aanbevelingen om de aanpak te verbeteren:
- Beter waarschuwingssysteem voor vervuiling
Lidstaten krijgen al ondersteuning via het Europees Agentschap voor Maritieme Veiligheid (EMSA), maar maken daar niet altijd optimaal gebruik van. Door deze waarschuwingssystemen beter toe te passen, kunnen incidenten sneller worden opgemerkt en aangepakt. - Strengere controles op schepen
Inspecties zijn een belangrijk middel om vervuiling tegen te gaan. In veel landen worden te weinig controles uitgevoerd, waardoor overtredingen minder snel aan het licht komen. De EU wil hier strenger op toezien. - Betere besteding van EU-geld
De EU investeert veel in projecten voor schonere zeeën, zoals betere voorzieningen in havens om afval op te vangen. Maar er ontbreekt een goed overzicht van de resultaten. De Rekenkamer adviseert daarom om beter bij te houden wat de investeringen opleveren en hoe succesvolle projecten opgeschaald kunnen worden. - Duidelijkere metingen van zeevervuiling
Op dit moment is niet altijd goed te zien waar vervuiling vandaan komt. Vooral het verband tussen afval in zee en de bron ervan is lastig vast te stellen. Betere monitoring moet dit inzichtelijk maken.
Door goede afspraken te maken over inspecties en afvalbeheer in havens kan vervuiling worden voorkomen.
Wat ‘moeten’ decentrale overheden hiermee?
Gemeenten en provincies hebben een belangrijke rol bij het uitvoeren van milieubeleid en kunnen op verschillende manieren bijdragen aan een betere aanpak van mariene vervuiling:
- Meer samenwerking met havens en inspectiediensten
Door goede afspraken te maken over inspecties en afvalbeheer in havens kan vervuiling worden voorkomen. Lokale overheden kunnen een rol spelen bij het stimuleren van strengere handhaving. - Gebruikmaken van EU-financiering
Er zijn subsidies beschikbaar voor projecten die bijdragen aan een schonere zee, bijvoorbeeld voor het verbeteren van havenvoorzieningen of het opruimen van zwerfvuil. Decentrale overheden kunnen helpen om deze middelen goed te benutten en de effecten beter in kaart te brengen. - Ondersteunen van betere monitoring
Door samen te werken met kennisinstellingen en milieudiensten kunnen gemeenten en provincies bijdragen aan beter inzicht in vervuiling en de bronnen ervan. Dit helpt bij het nemen van gerichte maatregelen.
Bron
Speciaal verslag 06/2025: EU‑maatregelen ter bestrijding van mariene verontreiniging vanaf schepen Europese Rekenkamer
