Vanaf 10 oktober 2025 gelden in de EU nieuwe regels voor politieke reclame. Met de Verordening inzake transparantie en gerichte politieke reclame blijven politieke advertenties op sociale media toegestaan, maar alleen onder strikte voorwaarden van transparantie en verantwoord gebruik van gegevens.
Nieuwe regels
Volgens de Verordening (EU) 2024/900 moeten politieke advertenties altijd als zodanig worden gelabeld. Daarbij moet zichtbaar zijn wie de afzender is, hoeveel er is betaald en op welke verkiezing of welk referendum de boodschap betrekking heeft. Transparantie van politieke reclame zorgt ervoor dat kiezers en personen in het algemeen beter begrijpen wanneer zij een politieke reclame te zien krijgen, namens wie die reclame wordt gemaakt, en om welke redenen.
Het Europees Parlement benadrukt dit door aan te geven dat burgers, autoriteiten en journalisten door de nieuwe regels gemakkelijk informatie zullen kunnen krijgen over de vraag of ze het doelwit zijn van een advertentie, wie ervoor betaalt, hoeveel er wordt betaald en aan welke verkiezingen of welk referendum deze is gekoppeld.
De verantwoordelijkheid voor de transparantie van politieke reclame ligt bij de adverteerder zelf, dus degene die de betaalde post plaatst en niet het platform waarop de advertentie verschijnt. Daarnaast wordt sponsoring van advertenties van buiten de EU in de drie maanden voor een verkiezing verboden, om inmenging te beperken.
Alleen onder strikte voorwaarden is gerichte online politieke reclame wel toegestaan. Gegevens voor politieke advertenties moeten door de betrokken persoon zelf worden verstrekt en hiervoor duidelijke toestemming hebben gegeven. Bovendien mogen gegevens van minderjarigen of gevoelige persoonsgegevens, zoals gegevens waaruit raciale, etnische of politieke afkomst blijkt, niet worden gebruikt.
Gevolgen voor decentrale overheden
Voor gemeenten, provincies en waterschappen verandert er in juridische zin weinig: de verplichtingen zijn primair gericht op adverteerders en platforms. Toch zijn er enkele praktische aandachtspunten. Informatiecampagnes van decentrale overheden moeten strikt neutraal blijven, zodat deze niet als politieke reclame worden opgevat. Het in acht nemen van deze regels zullen met name in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen in 2026 van belang zijn. Verder kunnen gemeenten en kiescommissies dankzij de nieuwe regels beter duiding geven wanneer inwoners vragen stellen over politieke advertenties en de herkomst daarvan.
Balans tussen transparantie en vrijheid
De Europese wetgever benadrukt dat de regels niet bedoeld zijn om politieke meningsuiting te beperken. Uiteindelijk zoekt de Europese wetgever met deze regels een balans tussen transparantie en de bescherming van de vrijheid van meningsuiting. De regels voor politieke reclame hebben geen betrekking op de inhoud van de advertenties, slechts op hoe ze aan de gebruikers worden getoond. De regels zijn niet bedoeld om politieke standpunten, informatieve campagnes of persoonlijke meningen te beperken; zij richten zich enkel op gesponsorde reclame die bedoeld is om politieke besluitvorming te beïnvloeden.
Conclusie
Politieke advertenties op sociale media blijven dus mogelijk, maar onder striktere transparantie-eisen en verantwoord gebruik van gegevens. De nieuwe regels moeten bijdragen aan een eerlijker en beter geïnformeerd democratisch debat, waarin kiezers bewuster keuzes kunnen maken. Voor decentrale overheden betekent dit dat zij zelf alert moeten zijn op neutrale communicatie. Tegelijkertijd krijgen zij meer mogelijkheden om inwoners beter te informeren over de herkomst van politieke boodschappen. Dit kan bijdragen aan het vertrouwen in het verkiezingsproces op lokaal niveau, zeker in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen in 2026.
Bronnen
Politieke advertenties op social media mogen nog steeds, mits transparant, Vertegenwoordiging Europese Commissie in Nederland
Parlement neemt nieuwe transparantieregels aan over politieke reclame, Europees Parlement
Verordening (EU) 2024/900 inzake transparantie en gerichte politieke reclame, considerans, PbEU 2024, L 202/1
