Onze gemeente heeft een eigen sleepdienst voor het slepen van voertuigen. Wij willen hier eigenlijk een overheidsbedrijf van maken. Nu versleept het bedrijf alleen voertuigen in opdracht van de gemeente, bijvoorbeeld als die verkeerd zijn geparkeerd. Idee is dat, na de verzelfstandiging, ook inwoners er gebruik van kunnen maken als bijvoorbeeld hun auto stuk is. Waar moeten wij op letten met het oog op de Wet Markt en Overheid?
Antwoord in het kort
De Wet Markt en Overheid (Wet M&O) is van toepassing op economische activiteiten die worden uitgevoerd door een overheidsorgaan. Sleepdiensten ten behoeve van de handhaving van openbare orde zijn geen economische activiteit en vallen dus nooit onder de Wet M&O. Het aanbieden van sleepdiensten voor particulieren is wel een economische activiteit waarop, indien uitgevoerd door de gemeente zelf, de Wet M&O dus van toepassing is. Echter, als de sleepdiensten verzelfstandigd worden in een overheidsbedrijf hoeft de integrale kostprijs (art. 25i Mededingingswet) niet te worden doorberekend. Alleen het verbod op bevoordeling zoals opgenomen in artikel 25j Mededingingswet blijft van kracht.
Wet Markt en Overheid
De Wet Markt en Overheid vormt onderdeel van de Mededingingswet. De Mededingingswet bepaalt dat overheden in principe vrij zijn om economische activiteiten te verrichten maar dat, wanneer zij economische activiteiten verrichten, zij zich wel aan een aantal gedragsregels moeten houden. Daaronder valt ook de regel dat de integrale kostprijs van transacties moet worden doorberekend aan de eindafnemer. Die eis is vastgelegd in artikel 25i, eerste lid, van de Mededingingswet.
De drie andere eisen die de wet stelt zijn, ten eerste, dat overheden hun eigen overheidsbedrijven niet mogen bevoordelen. Ook mag informatie die de overheid bezit voor uitoefening van publieke taken niet voor economische doeleinden worden gebruikt. Tot slot mogen ambtenaren die zich bemoeien met economische activiteiten zich niet tegelijk ook bezighouden met aanverwante niet-economische activiteiten. Zo mag bijvoorbeeld een ambtenaar die bouwvergunningen verleent niet betrokken zijn bij de aan- of verkoop van het onroerend goed waarvoor hij de vergunning verleent.
Economische activiteiten
De bepalingen van de Wet Markt en Overheid zijn vervat in de Mededingingswet. Die wet is alleen van toepassing op economische activiteiten. Het laten wegslepen van voertuigen in het kader van de handhaving van de openbare orde is geen economische activiteit. Belangrijk is daarbij dan wel dat de opdracht door de overheid wordt gegeven en dat de aanleiding een publieke aanleiding is, zoals overtreding van een parkeerverbod of andere handhaving van de openbare orde, zoals acuut gevaar voor het publiek. In principe hoeft voor die activiteiten dus niet de integrale kostprijs te worden doorberekend, maar het mag natuurlijk wel.
Het laten wegslepen van voertuigen op last van particulieren is wel een economische activiteit. Denk daarbij aan het verslepen van een kapotte auto naar een garagebedrijf, maar ook aan het wegslepen van voertuigen die ten onrechte op private grond staan geparkeerd. Op dergelijke economische activiteiten is de Wet Markt en Overheid van toepassing als dit wordt uitgevoerd door de gemeente zelf. Dat is logisch, want op die markt zijn ook andere aanbieders actief. Omdat de Wet Markt en Overheid van toepassing is, moeten dus in principe tenminste de integrale kosten worden doorberekend aan de particuliere klanten.
In dit geval geldt echter dat het sleepbedrijf wordt verzelfstandigd in een overheidsbedrijf. De regels uit de Wet Markt en Overheid zijn daarop niet van toepassing omdat het een aparte, privaatrechtelijke rechtspersoon betreft. Het overheidsbedrijf hoeft dus niet verplicht de integrale kosten van een versleping door te berekenen aan een eindafnemer.
Bevoordelingsverbod
Ook al is op een deel van de activiteiten van het sleepbedrijf de Wet Markt en Overheid niet van toepassing, toch blijft het bevoordelingsverbod gelden als de sleepactiviteiten worden verzelfstandigd. Artikel 25j van de Mededingingswet bepaalt dat overheden overheidsondernemingen waarvan zij eigenaar of mede-eigenaar zijn, niet mogen bevoordelen. Bijvoorbeeld door gunstigere financiering te bieden dan mogelijk is voor andere ondernemingen of door aan het overheidsbedrijf subsidies toe te kennen die niet open staan voor andere ondernemingen. Ook het maken van intensieve reclame voor de producten van het eigen overheidsbedrijf kan als bevoordeling gelden.
In het hier besproken voorbeeld blijft het verbod op bevoordeling gewoon van kracht. Deels is het sleepbedrijf immers wel een onderneming die economische activiteiten verricht. Als de gemeente het sleepbedrijf zou bevoordelen, zou het daarmee mogelijk zijn om op oneigenlijke basis te concurreren met andere aanbieders van sleepdiensten.
Meer informatie:
Is een overheidsbedrijf ook gebonden aan de regels van de Wet Markt & Overheid?, Kenniscentrum Europa Decentraal
Gedragsregels Markt en Overheid, Kenniscentrum Europa Decentraal
Wet Markt en Overheid verlengd tot 1 juli 2025, Kenniscentrum Europa Decentraal
Factsheet integrale kosten, Autoriteit Consument & Markt
Factsheet economische activiteit, Autoriteit Consument & Markt
