Onze gemeente is vrij actief op het terrein van open data en werkt hierbij samen met het lokale museum en het archief. Onze gemeente vraagt zich af of data van culturele instellingen ook onder de Richtlijn Open Data vallen?
Antwoord in het kort
Dat hangt er vanaf. De Richtlijn Open Data uit 2019 heeft een reikwijdte die ook archieven, bibliotheken en musea kan omvatten. Het gaat hier om door de overheid gefinancierde instellingen met rechtspersoonlijkheid die een algemeen belang nastreven dat geen commercieel doel dient, typische cultureelerfgoedsinstellingen. In beginsel moeten deze instellingen aan dezelfde voorwaarden voldoen als decentrale overheden voor het voor hergebruik beschikbaar maken van informatie. De richtlijn bevat alleen een aantal afwijkende normen voor deze instellingen.
Kern Richtlijn Open Data
Decentrale overheden moeten zorgen dat iedereen overheidsinformatie kan hergebruiken, ongeacht zijn/haar belang. Digitaal cultureel erfgoed in het bezit van Europese culturele instellingen kan naast boeken, kaarten, audiomateriaal, films, manuscripten en andere museumstukken kunnen omvatten. Digitalisering van dergelijke collecties maakt het materiaal duurzaam beschikbaar en kan de toegang tot cultuur bevorderen. Ten opzichte van de oude richtlijn uit 2003, geeft de Richtlijn Open Data voorwaarden om ook culturele instellingen tot dit opendataregime te rekenen.
Inhoudelijk toepassingsbereik Richtlijn
De Richtlijn Open Data is van toepassing op alle documenten waarvan de verstrekking valt onder de openbare taak van de overheid. De term document beslaat alle informatie ongeacht de gegevensdrager/het medium, dus ook elektronische gegevens, fotografische, video- of geluidsopnamen. Eenieder kan een openbaar lichaam verzoeken tot het voor hergebruik beschikbaar maken van documenten. De verplichting uit de Richtlijn Open Data gaat specifiek om overheidsinformatie die in principe al openbaar is, maar die derden nog niet specifiek kunnen hergebruiken.
Hergebruik betekent het met andere intentie kunnen gebruiken van gegevens dan de intentie waarmee en voorwaarden waaronder het openbare lichaam ze gemaakt heeft. Met andere woorden, overheden moeten zorgen voor de breedste toepassingsmogelijkheden van openbaar aangeboden informatie, ongeacht waar die informatie precies op staat.
Persoonlijk toepassingsbereik Richtlijn Open Data
De richtlijn is van toepassing op alle openbare lichamen van lidstaten. Dat gaat om alle staats-, regionale en lokale overheidsinstanties, publiekrechtelijke instellingen of samenwerkingsverbanden tussen één of meer van deze overheidsinstanties of publiekrechtelijke instellingen. Als zij volgens hun oprichtingsakte een algemeen belang behartigen, rechtspersoonlijkheid hebben en door staatsmiddelen worden gefinancierd, beslaat de richtlijn ook (universiteits)bibliotheken, musea en archieven. Andere culturele instellingen en levende cultuur, zoals opera, ballet- of theatergezelschappen, met inbegrip van de archieven die aan deze instellingen toebehoren, vallen niet onder de Richtlijn (overweging 65 uit de preambule).
Faciliteren hergebruik en kosten
Om hergebruik te faciliteren, moeten openbare lichamen documenten samen met metagegevens in machinaal leesbare vorm beschikbaar maken. Toegankelijkheid staat hierbij voorop: dit bevordert ook interoperabiliteit met andere systemen. Vervolgens moet hergebruik in beginsel gratis zijn, maar mogen overheden een tarief rekenen aan derde partijen die de informatie willen hergebruiken. Dit tarief moet beperkt blijven tot marginale kosten. Musea, archieven en (universiteits)bibliotheken mogen van deze regeling afwijken.
Tot slot hoeven de openbare lichamen geen (jongere) werken beschikbaar te stellen voor hergebruik waar intellectuele eigendomsrechten zoals auteursrecht op rust.
Memorie van Toelichting nieuwe Wet hergebruik overheidsinformatie (Who)
De centrale Nederlandse overheid had de Richtlijn Open Data uiterlijk op 17 juli 2021 moeten omzetten. De huidige Who dient ter implementatie van de eerdere richtlijn en zal slechts deels kunnen dienen als implementatie van de Richtlijn Open Data. De Memorie van Toelichting bij het wetsvoorstel verwacht geen extra regeldruk, maar splitst de tariefregeling uiteen in tariefregels per gegeven en per organisatie.
Meer informatie
- Hergebruik overheidsinformatie, Europa decentraal
- Mag ons stadsarchief een vergoeding vragen voor het digitaliseren van informatie voor hergebruik? Praktijkvraag Europa decentraal
- Open data, Rijksoverheid