Op 26 september 2024 stelde de Europese Commissie vast dat lidstaten tot op dat moment de omzetting van in totaal vijf Europese Richtlijnen al dan niet gedeeltelijk hadden nagelaten. In twee van deze procedures riep de Commissie ook Nederland op tot naleving. Het gaat om de gewijzigde EU Richtlijn ter bevordering van energie uit hernieuwbare bronnen (Richtlijn 2023/2413, breder bekend als de Renewable Energy Directive, hierna RED)en de Richtlijn voor duurzaamheidsrapportage van bedrijven (Richtlijn 2022/2464, breder bekend als de Corporate Sustainability Reporting Directive, hierna CSRD).
Richtlijn Hernieuwbare energie
De Europese Green Deal brengt ambitieuze klimaatdoelen met zich mee. Daarnaast wensen de wetgevingsinstellingen van de EU met het REPowerEU-plan de Unie los te koppelen van afhankelijkheid van Russische energie. In lijn met deze documenten hebben de wetgevende instellingen van de EU een Richtlijn op hernieuwbare energie gepubliceerd die de geldige Richtlijn 2018/2001 wijzigt. De normen die lidstaten moesten omzetten, gaan over het bepalen van een indicatief nationaal aandeel hernieuwbare energie in gebouwen dat minimaal 49% bedraagt, het aanwijzen van gebieden voor deze hernieuwbare energie en het mogelijk maken van publieke inspraak op deze aanwijzing.
Verder verplicht de Richtlijn tot het vereenvoudigen van procedures voor projecten op hernieuwbare energie en voor aanleg van noodzakelijke infrastructuur die energie moet integreren in het elektriciteitsnetwerk. De harmonisatie van procedures is ingegeven vanuit de noodzaak om administratief de lasten zoveel mogelijk te verlichten. De procedures moeten duidelijke vervaltermijnen hebben, gericht op specifieke technologieën en soorten projecten, en ze moeten de rol van centrale vergunningsloketten versterken. Tot slot legt de Richtlijn het wettelijke vermoeden vast dat projecten ter opwekking van hernieuwbare energie en de installaties daarvoor van een hoger openbaar belang zijn, die inbreuken op het vrij verkeersrecht kunnen rechtvaardigen.
Terwijl lidstaten overige delen van de Richtlijn pas per 21 mei 2025 om hoeven zetten, gold een omzettingstermijn van 1 juli 2024 voor de hierboven omschreven normen. Nederland nam hiertoe echter geen wet aan.
De verplichting tot het publiceren van informatie over het aantal te realiseren hernieuwbare energieprojecten kan inschrijvers aantrekken die zich focussen op duurzaamheid.
Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD)
De EU Green Deal heeft ook gevolgen voor bedrijven. De in december 2022 aangenomen CSRD wijzigt vier Europese wetten over accounting, transparantie en audits, specifiek op het vlak van duurzaamheidsrapportage. De Richtlijn vereist verslaggeving van plannen om het bedrijfsmodel te verenigen met de overgang naar een duurzame economie en de beperking van de opwarming van de aarde tot 1.5°C. Rapportages over het al dan niet behalen van absolute broeikasgasemissiereductiedoelstellingen horen hierbij. Des te nauwkeuriger bedrijven namelijk rapporteren over de duurzaamheidsrisico’s die zij lopen, des te gerichter kunnen beleggende entiteiten hun geld investeren in duurzaamheidsinitiatieven.
Decentrale relevantie
Beide Richtlijnen zijn relevant voor decentrale overheden. De decentrale aanbesteding van hernieuwbare energieprojecten zou met een correct en tijdig omgezette RED een flinke stimulans krijgen. De verplichting tot het publiceren van informatie over het aantal te realiseren hernieuwbare energieprojecten kan inschrijvers aantrekken die zich focussen op duurzaamheid. Anderszins, als decentrale overheden te weinig duurzaamheidseisen opleggen aan potentiële inschrijvers zouden deze laatste kunnen weigeren deel te nemen, gezien hun duurzaamheidsrapportageverplichtingen onder de CSRD.
Bron
Europese Commissie, “Commission takes action to ensure complete and timely transposition of EU directives”, 26 september 2024 (beschikbaar in Duits, Engels, en Frans).
Meer informatie
Duurzaam aanbesteden, Kenniscentrum Europa Decentraal.
Hernieuwbare energie, Kenniscentrum Europa Decentraal.
