Een aantal jaar geleden was er veel ophef over herziening van de Arbeidstijdenrichtlijn. Wat is de stand van zaken op dit moment? Zijn er gevolgen voor onze gemeente ten aanzien van maximale werktijden? Zijn er mogelijkheden om hiervan af te wijken?
Antwoord
Ja, er zijn mogelijkheden om af te wijken. Op het gebied van maximale werktijden bestaat in de huidige richtlijn een individuele opt-out voor lidstaten. Er bestaat onenigheid in de onderhandelingen tussen lidstaten of afwijken gerechtvaardigd kan worden met het oog op de veiligheid en bescherming van werknemers.
Uitwerking
Decentrale overheden krijgen in hun rol als werkgever te maken met de Arbeidstijdenrichtlijn. In deze richtlijn zijn minimumregels vastgesteld met betrekking tot arbeidstijden om zo de gezondheid en veiligheid van werknemers te kunnen waarborgen. De maximale werktijd is in de huidige richtlijn vastgelegd op 48 uur per week.
Voorgestelde wijziging van richtlijn in 2004
In 2004 is door de Commissie een wijziging van de richtlijn voorgesteld. Het Hof van Justitie had destijds enige verwarring gezaaid in haar jurisprudentie met betrekking tot wachttijden en rustperiodes. De Raad van Ministers en het Europees Parlement zijn het in de jaren die op de uitspraken volgden niet eens geworden over de herziening van de Arbeidstijdenrichtlijn.
Commissie begint herziening van de richtlijn in 2010
In 2010 heeft de Commissie weer een stap gezet om toch tot herziening van de richtlijn te komen. De Commissie wil nu eerst de mening van vakbonden en werkgevers horen. Dit in overeenstemming met en volgens de procedure van Titel X VWEU: Sociale Politiek. Tegelijk met deze raadpleging zal de Europese Commissie een uitgebreide effectbeoordeling maken. Hierna komt zij dan mogelijk met een nieuw voorstel voor een richtlijn.
Maximale werktijd in de onderhandelingen
De maximale werktijd is een kritiek punt in de onderhandelingen. Uit verschillende hoeken is geopperd om de grens te verhogen. Met name in sectoren waarin men te maken heeft met wachttijden (oa. brandweer, zorg) stuit men op problemen. Het Hof bepaalde in de arresten SIMAP en Jaeger dat wachttijden, waarbij werknemers wel aanwezig moeten zijn voor een oproep maar in de tussentijd kunnen rusten, ook tot arbeidstijd gerekend moeten worden. Hierdoor komt men al snel op het maximaal aantal uur te zitten.
Mogelijkheden afwijken
In de onderhandelingen voor herziening van de richtlijn blijft de maximale werktijd staan op 48 uur. De mogelijkheden om hiervan af te wijken zijn ter discussie komen te staan:
1. Individuele opt-out:
De individuele opt-out biedt in de huidige richtlijn een mogelijkheid om af te wijken van de 48-uursregel. Dit houdt in dat meer dan 48 uur gewerkt mag worden, als de werknemer daarmee instemt. Er is onenigheid over de vraag of deze optie moet worden gehandhaafd. Tegenstanders beargumenteren dat dit in strijd zou zijn met de doelstellingen van de richtlijn en met de algemene beginselen van gezondheid en bescherming van werknemers. Voorstanders bepleiten echter een verruiming van de individuele opt-out op voorwaarde dat er specifieke veiligheidsmaatregelen worden getroffen.
2. Wachttijden:
Er is voorgesteld om onderscheid te maken tussen actieve en niet-actieve wachttijden. Alleen indien tijdens de wachttijd daadwerkelijk is gewerkt, moet de wachttijd worden gerekend als werktijd.
Arbeidstijden in Nederland
Nederland heeft, als reactie op de uitspraken van het Hof, de regelgeving met betrekking tot Arbeidstijden aangescherpt. In beginsel geldt voor alle sectoren dat er tussen twee aanwezigheidsdiensten 11 uur rust moet zijn. Deze rust mag maximaal twee keer per week worden ingekort, waaraan voorwaarden zijn verbonden. Daarnaast wordt in de praktijk ruimschoots gebruik gemaakt van de opt-out regeling. Herziening van de Arbeidstijdenrichtlijn kan hier verandering in brengen.
Meer informatie:
Werkgelegenheid en sociaal beleid, Europa decentraal
Arbeidstijden en jurisprudentie, Werkgelegenheid en sociaal beleid, Europa decentraal
Meer weten over dit onderwerp?
Werkt u voor een decentrale overheid of het Rijk en hebt u een vraag over dit onderwerp? Neem dan contact op met de helpdesk van Europa decentraal: