Onze gemeente wil een projectontwikkelaar steunen met een lening, zodat het bedrijf een aantal van haar voormalige kraakpanden in de binnenstad kan opknappen. Door de steun verbetert de leefbaarheid en veiligheid van de betreffende wijk sterk.
Mag de gemeente het opknappen van de panden financieren door middel van een lening aan het bedrijf? Het voordeel blijft onder de de-minimisgrens van € 300.000,= per drie jaar.
Antwoord
Ja, dat kan. Volgens de staatssteunregels kan de gemeente een onderneming steunen met een lening, mits een marktconforme rente wordt gehanteerd of het voordeel onder de de-minimisgrens blijft.
Wet markt en overheid
Maar omdat het voordeel onder de de-minimisgrens blijft en het verstrekken van een lening een economische activiteit is, moet de gemeente ook rekening houden met de gedragsregels uit de Wet markt en overheid (Wmo). Volgens die gedragsregels moet de gemeente bijvoorbeeld de integrale kostprijs berekenen en functievermenging voorkomen.
Uitzondering
In de Wmo is echter een uitzondering gemaakt voor economische activiteiten in het algemeen belang, zoals veiligheid. Ook kan de gemeente overwegen de steun vorm te geven als een ‘reguliere’ subsidie, waardoor geen sprake meer is van een economische activiteit.
Staatssteun en leningen
Omdat er sprake is van een onderneming, moeten de staatssteunregels worden toegepast. Hieronder kan de gemeente een onderneming steunen met een lening, mits er wordt voldaan aan de voorwaarden voor leningen.
De-minimisvrijstelling
Het bedrag van de staatssteun is gelijk aan het verschil tussen de marktconforme rente (bijvoorbeeld als er geleend was bij een bank) en de rente die werkelijk is betaald. Als het steunelement inderdaad onder de € 300.000,= over drie jaar blijft, zou het voordeel onder de de-minimisvrijstelling geschaard kunnen worden.
Gedragsregels Markt en overheid
In 2012 zijn de gedragsregels Markt en Overheid in werking getreden. Een overheid die commerciële activiteiten verricht (zoals het verstrekken van een lening, waarmee de overheid actief is op de financiële markt) moet zich aan de Europese mededingingsregels houden om verstoring van de grensoverschrijdende marktwerking te voorkomen.
Nederlandse gedragsregels
Naast deze Europese regels heeft ook de Nederlandse regering gedragsregels voor overheden die marktactiviteiten ondernemen. Deze regels staan in de Wmo, die op 1 juli 2012 in werking is getreden.
Gedragsregels decentrale overheden
De wet bevat gedragsregels voor overheden met betrekking tot:
- De bekostiging van ondernemersactiviteiten door middel van integrale kostprijsberekening;
- Het hergebruik van gegevens verkregen voor de uitvoering van de publieke taak;
- Het voorkomen van functievermenging;
- Het voorkomen van bevoordeling van eigen overheidsbedrijven.
Gedragsregels en staatssteun
De gedragsregels zijn niet van toepassing als het staatssteunrecht al geldt. Echter, in het geval van de-minimissteun is er geen sprake meer van een steunmaatregel, die voldoet aan alle criteria van art. 107 lid 1 VWEU.
De-minimissteun betreft zo’n laag bedrag, dat dit volgens de Europese Commissie geen invloed heeft op de interstatelijke handel. Deze steun zou wel de nationale mededinging kunnen beïnvloeden, vooral als het gaat om steun aan een onderneming op de vastgoedmarkt. Daarom zijn de Gedragsregels Markt en Overheid wel van toepassing.
Uitzondering activiteiten in het algemeen belang
Er bestaat in de Wmo een uitzondering voor economische activiteiten in het algemeen belang (zie Handreiking Markt en Overheid). De algemeen belangvaststelling is enigszins vergelijkbaar met de aanwijzing van een zogenoemde dienst van algemeen economisch belang (DAEB) op grond van het EU-Verdrag. Overheden hebben grote vrijheid bij het bepalen ervan.
Terreinen
Terreinen waar de gemeente aan zou kunnen denken waar economische activiteiten in het algemeen belang verricht (kunnen) worden:
- Volksgezondheid;
- Maatschappelijke zorg en welzijn;
- Culturele activiteiten;
- Ruimtelijke ordening;
- Veiligheid.
Reguliere subsidie
Ook zou de gemeente kunnen overwegen om de steun vorm te geven als een gewone subsidie, waardoor de overheid niet meer als onderneming handelt en de steun onder de de-minimisvrijstelling zou kunnen worden geschaard.
Let u bij het verschaffen van de-minimissteun wel op alle voorwaarden. Zo geldt de de-minimisgrens voor zelfstandige ondernemingen (One Single Unit) en moet de begunstigde een verklaring tekenen.
Meer informatie:
Gedragsregels Markt en Overheid, Europees mededingingsrecht, Kenniscentrum Europa Decentraal
Leningen, Staatssteun, Kenniscentrum Europa Decentraal
Voorwaarden de-minimis, Staatssteun, Kenniscentrum Europa Decentraal
Handreiking Markt en Overheid, Rijksoverheid
