Het milieubeleid van de EU is erop gericht om de kwaliteit van het milieu te beschermen, te herstellen en te verbeteren. Hier is een belangrijke rol voor decentrale overheden weggelegd, die op veel vlakken in aanraking komen met het Europees milieubeleid. Bijvoorbeeld in het geval van milieubeheer, het verstrekken van milieu-informatie aan burgers of het opstellen van milieueffectrapportages.
Eén op de drie bijen, vlinder- en zweefvliegsoorten is aan het verdwijnen in de EU. Bestuiving is nodig voor ongeveer 80% van de voedselgewassen en bloeiende planten. Insecten zijn dus belangrijk voor de land- en tuinbouw. Daarom heeft de Europese Commissie op 24 januari 2023 de ‘new deal voor bestuivers’ gepresenteerd, om de achteruitgang van wilde bestuivers aan te pakken.
De Europese Commissie is bezorgd over de manier waarop Nederland de Europese verplichtingen rondom het mestbeleid implementeert. Voorheen mochten boeren in Nederland dankzij een uitzondering (derogatie) uit Brussel meer mest uitrijden dan in andere landen. Deze uitzonderingspositie wordt afgebouwd en zal in 2026 eindigen.
De Raad en het Europees Parlement hebben een akkoord bereikt over de herzieningen van de Verordeningen op landgebruik en inspanningsverdeling. De herzieningen moeten ervoor zorgen dat de klimaatambitie van 2030 gehaald wordt en dragen zo bij aan het ‘Fit for 55’-pakket.
De Europese Commissie komt met een voorstel om de regels voor verontreiniging van grond- en oppervlaktewater aan te passen. Ze wil de EU-lijst met de vervuilende stoffen die schadelijk zijn voor mens en milieu en bijbehorende kwaliteitsnormen actualiseren en uitbreiden, met onder andere PFAS-stoffen. Voor decentrale overheden heeft dit impact op de monitoring van en rapportage over de toestand van het milieu.
Nederlandse boeren raken hun uitzonderingspositie voor het uitrijden van mest kwijt. Dat heeft de Commissie medegedeeld. Vanaf 2023 treedt een afbouwtraject in werking zodat Nederland vanaf 2026 voldoet aan de voorwaarden van de nitraatrichtlijn.
Sinds 1 augustus 2022 loopt er een openbare raadpleging voor een voorstel tot een richtlijn over bodemgezondheid. De voorgestelde richtlijn heeft als doel de voorwaarden voor een gezonde bodem te in kaart te brengen, opties voor de monitoring van de bodem vast te stellen en regels vast te stellen voor duurzaam bodemgebruik en -herstel. De richtlijn maakt deel uit van de EU-bodemstrategie voor 2030. Het is tot 24 oktober 2022 mogelijk om feedback te geven.
Als onderdeel van de “van boer tot bord”-strategie van de EU, wil de Commissie de Kaderrichtlijn Afvalstoffen (KRA) opnieuw wijzigen, om zo de afvalproductie te verminderen en hergebruik te stimuleren. Hiermee moet de wetgeving duidelijker worden en lasten worden verminderd. Reageren kan tot 16 augustus.
Nederland voldoet nog steeds niet aan zijn verplichtingen op grond van de Milieuaansprakelijkheidsrichtlijn. De Europese Commissie is daarom de tweede fase van de inbreukprocedure gestart. Nederland heeft twee maanden de tijd om te reageren op het advies van de Commissie.
Het Europese milieubeleid is gebaseerd op het beginsel “de vervuiler betaalt”. De Richtlijn milieuaansprakelijkheid legt vast dat de rekening voor milieuschade en -herstel bij de vervuiler liggen. De Europese Commissie vraagt om feedback in de aanloop naar de herziening van de Richtlijn.
De Raad heeft het achtste milieuactieprogramma (MAP) aangenomen. Het nieuwe plan loopt tot en met 2030. Het moet bijdragen aan de Green Deal-doelstellingen zoals klimaatadaptatie, het terugdringen van vervuiling en biodiversiteitsbescherming.
De Europese Commissie wil werk maken van het beter beheer van nutriënten zoals stikstof en fosfor. Daartoe wil ze later dit jaar met een actieplan komen voor het ‘geïntegreerd beheer van nutriënten’. In de voorbereiding op dit actieplan worden decentrale overheden gevraagd om input te leveren.
