Om te begrijpen hoe Europees recht en beleid tot stand komt, is het voor decentrale overheden van belang meer te weten over de besluitvormingsprocedure van Europees recht en beleid. Welke instellingen zijn betrokken bij de procedures? En wat is het verschil tussen de gewone en bijzondere wetgevingsprocedure? Op deze pagina leest u daar meer over.
Instellingen van de Europese Unie
Bij de besluitvorming over Europees recht en beleid zijn vooral de Europese Commissie, het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie betrokken. De Europese Commissie neemt in het algemeen het initiatief tot nieuwe wetgeving en de Raad en/of het Parlement dienen deze dan goed te keuren. Andere instellingen en organen, zoals het Comité van de Regio’s, spelen eveneens een (adviserende) rol.
De regels en procedures voor de besluitvorming in de Europese Unie zijn vastgelegd in de Verdragen. Zo bepaalt artikel 14 Verdrag van de Werking van de Europese Unie (VWEU) de taken en bevoegdheden van het Europees Parlement, artikel 16 die van de Raad van de Europese Unie en artikel 17 die van de Europese Commissie. Het initiatief ligt vaak bij de Europese Commissie, al geeft artikel 17 VEU ook de ruimte voor initiatieven door andere instellingen.
Wetgevingsprocedures
In het VWEU zijn in grote lijnen twee wetgevingsprocedures voor wetgevingshandelingen benoemd:
- gewone wetgevingsprocedure (artikel 289 lid 1 en 294 VWEU);
- bijzondere wetgevingsprocedure (artikel 289 lid 2 VWEU).
Elk Europees wetsbesluit is gebaseerd op een Verdragsartikel, waarnaar verwezen wordt als de ‘rechtsgrondslag’ van de wetgeving. Dit heeft ook te maken met het attributiebeginsel uit artikel 5 VEU dat stelt dat de Europese Unie alleen die bevoegdheden heeft die aan haar zijn overgedragen bij de Verdragen. Zie bijvoorbeeld de artikel 114 t/m 118 VWEU die voor verschillende doeleinden verschillende wetgevingsprocedures aanwijzen.
Daarnaast kent het VWEU zogenoemde niet-wetgevingshandelingen, die zich weer nader onderscheiden in gedelegeerde handelingen en uitvoeringshandelingen (artikel 290 en 291 VWEU).
Verschil gewone en bijzondere procedure
Het verschil tussen de gewone en bijzondere procedure is onder meer de manier waarop het Europees Parlement samenwerkt met de Raad van de Europese Unie. In het kader van de bijzondere wetgevingsprocedure bijvoorbeeld gaat het om een wetgevingshandeling van het Parlement en de Raad tezamen: de rolverdeling daarbinnen verschilt. Wanneer de Europese Commissie wetgeving voorstelt volgens de gewone wetgevingsprocedure, dan wordt een voorstel in principe in codecisie aangenomen.
Betere regelgeving
Het geheel van Europese wet- en regelgeving wordt vaak gezien als erg omvangrijk en complex. Dit geldt ook voor decentrale overheden, die immers het Europees recht en beleid in acht moeten nemen. In de afgelopen jaren zijn er allerlei maatregelen genomen om wetgeving van de Europese Unie te vereenvoudigen, te verbeteren en de last te verminderen. Hierover kunt u meer lezen onder Betere regelgeving in dit dossier.
