Mededinging in het sociaal domein

Gemeenten hebben verantwoordelijkheden op het gebied van zorg in het sociaal domein. In dit kader zijn de volgende wetten (en diverse onderliggende regelgeving en besluiten) van toepassing:

• Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo);
• Jeugdwet;
• Participatiewet (onder meer tot wijziging van de Wet Werk en Bijstand (WBB), Wet op de sociale werkvoorziening (WSW), Wet werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten (Wajong) en enkele andere wetten gericht op bevordering tot deelname aan de arbeidsmarkt voor mensen met arbeidsvermogen).

Met deze verantwoordelijkheden worden gemeenten geconfronteerd met vragen omtrent mededinging, al dan niet in combinatie met vragen over aanbesteding, staatssteun en DAEB.

Mededinging in het sociaal domein

De verantwoordelijkheden die met de decentralisaties bij de gemeente zijn belegd, hebben betrekking op het gebied van langdurige zorg, participatie, jeugdzorg en passend onderwijs. Gemeenten hebben daarbij de taak om de beste zorg in te kopen voor hun burgers, voor een goede prijs. Dit heeft het voordeel dat gemeenten bijvoorbeeld nieuwe aanbieders met nieuwe ideeën, een kans kunnen geven om hun diensten aan te bieden. Er zijn echter ook aandachtspunten verbonden aan de inkoop van zorg, onder andere op het terrein van het (Europees) mededingingsrecht.

Samenwerking zorgaanbieders

Samenwerking tussen zorgaanbieders kan positief zijn voor de kwaliteit van zorg, bijvoorbeeld wanneer aanbieders verschillende soorten zorg goed op elkaar afstemmen. Zorgaanbieders mogen op basis van het mededingingsrecht echter geen afspraken maken die verder gaan dan nodig is. Zo mogen er geen afspraken gemaakt worden over de prijzen voor zorg, of samen besluiten wie op welk gebied zorg levert. Dit beperkt namelijk de keuzevrijheid voor gemeenten en hun inwoners, wat kan leiden tot minder goede kwaliteit van zorg en hogere prijzen.

Verantwoordelijkheden gemeenten

Voor gemeenten is het belangrijk om er goed op te letten dat de afspraken die zorgaanbieders met elkaar maken, ook echt bijdragen aan goede zorg voor hun inwoners. De Autoriteit Consument en Markt (ACM) heeft hiervoor een aantal vuistregels geformuleerd. Wanneer gemeenten het vermoeden hebben dat er bij aanbestedingen prijsafspraken zijn gemaakt, of dat er in strijd met de (Europese) mededingingsregels is gehandeld, moeten zij dit melden bij de ACM.

Veelgestelde vragen mededinging en aanbesteden

De ACM heeft een overzicht opgesteld met veelgestelde vragen over mededinging en aanbesteden die op het gebied van inkoop van zorg in de Wmo spelen. Vragen die aan de orde komen zijn bijvoorbeeld:

• Mogen twee aanbieders samen inschrijven en dan onderling afspreken wie het werk uitvoert?
• Mag de gemeente aanbieders verzoeken om samen te werken?
• Mag de gemeente aanbieders vragen een wijkindeling te maken met één aanbieder per wijk?

Concurrentieregels zorg

Het is voor bedrijven in de zorg niet altijd duidelijk wanneer samenwerken wel en niet mag. Daarom heeft de ACM spelregels opgesteld voor de sectorzorg. De spelregels vindt u in de Richtsnoeren voor de Zorgsector. Met deze richtsnoeren moet het voor zorgaanbieders, zorgverzekeraars en andere partijen duidelijker worden welke samenwerkingsvormen en gedragingen wel en niet zijn toegestaan op basis van de Mededingingswet.

Om de richtsnoeren beter aan te laten sluiten op de vragen die in het veld leven en rekening te kunnen houden met specifieke kenmerken en actuele ontwikkelingen, heeft de ACM een brede consultatie onder zorgaanbieders, zorgverzekeraars, brancheverenigingen en andere deskundigen uitgevoerd.

Meer weten over dit onderwerp?

Werkt u voor een decentrale overheid of het Rijk en hebt u een vraag over dit onderwerp? Neem dan contact op met de helpdesk van Europa decentraal:

STEL UW VRAAG