Gemeenten hebben onder wetgeving in het sociale domein de verantwoordelijkheid ondersteuning te bieden aan inwoners. Bijvoorbeeld onder de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), de Jeugdwet en de Participatiewet. Met deze verantwoordelijkheden worden gemeenten geconfronteerd met vragen omtrent mededinging, al dan niet in combinatie met vragen over aanbesteding, staatssteun en DAEB. Op deze pagina vindt u meer informatie over mededinging in het sociaal domein.
Mededinging in het sociaal domein
Door decentralisatie hebben gemeenten verantwoordelijkheden gekregen op het gebied van langdurige zorg, participatie, jeugdzorg en passend onderwijs. Gemeenten hebben daarbij de taak om de beste zorg en ondersteuning in te kopen voor hun burgers, voor een goede prijs. Er zijn aandachtspunten verbonden aan de inkoop van zorg op het terrein van het (Europees) mededingingsrecht. Vragen die bij de inkoop van zorg spelen zijn bijvoorbeeld:
- Mogen twee aanbieders samen inschrijven en dan onderling afspreken wie het werk uitvoert?
- Mag de gemeente aanbieders verzoeken om samen te werken?
- Mag de gemeente aanbieders vragen een wijkindeling te maken met één aanbieder per wijk?
Om het sociaal domein goed te organiseren te realiseren wordt samengewerkt, onder andere met zorgaanbieders. Ondanks dat er veel uit ruimte is voor deze samenwerking, ziet de ACM erop toe dat Europese regelgeving, bijvoorbeeld op het gebied van mededinging, gerespecteerd wordt. Wanneer een gemeente het vermoeden heeft dat er bij aanbestedingen prijsafspraken zijn gemaakt, of dat er in strijd met de (Europese) mededingingsregels is gehandeld, moet dit gemeld worden melden bij de ACM.
Samenwerking zorgaanbieders
Samenwerking tussen zorgaanbieders kan positief zijn voor de kwaliteit van zorg, bijvoorbeeld wanneer aanbieders verschillende soorten zorg goed op elkaar afstemmen. Zorgaanbieders mogen op basis van het mededingingsrecht echter geen afspraken maken die verder gaan dan nodig is. Zo mogen er geen afspraken gemaakt worden over de prijzen voor zorg, en mag er niet worden afgestemd wie in welk gebied zorg levert. Dit beperkt namelijk de keuzevrijheid voor gemeenten en hun inwoners, wat kan leiden tot minder goede kwaliteit van zorg en hogere prijzen. De Handleiding combinatieovereenkomsten van het Ministerie van Economische Zaken biedt informatie over afspraken tussen ondernemingen bij aanbestedingen. De ACM geeft de volgende tips aan zorgaanbieders om te bepalen of zij kunnen samenwerken:
- Breng de voor- en nadelen van de samenwerking in kaart.
- Betrek gemeenten en cliëntenorganisaties bij de totstandkoming van samenwerking.
Verantwoordelijkheden gemeenten
Voor gemeenten is het belangrijk om er goed op te letten dat de afspraken die zorgaanbieders met elkaar maken, daadwerkelijk bijdragen aan goede zorg voor hun inwoners. De Autoriteit Consument en Markt (ACM) heeft hiervoor een aantal vuistregels geformuleerd. Wanneer gemeenten het vermoeden hebben dat er bij aanbestedingen prijsafspraken zijn gemaakt, of dat er in strijd met de (Europese) mededingingsregels is gehandeld, kunnen zij dit melden bij de ACM.
Concurrentieregels in de zorg
Het is voor bedrijven in de zorg niet altijd duidelijk wanneer samenwerken wel en niet mag. Daarom heeft de ACM spelregels opgesteld voor de sectorzorg. De spelregels vindt u in de Richtsnoeren voor de Zorgsector. Met deze richtsnoeren moet het voor zorgaanbieders, zorgverzekeraars en andere partijen duidelijker worden welke samenwerkingsvormen en gedragingen wel en niet zijn toegestaan op grond van de Mededingingswet.
Om de richtsnoeren beter aan te laten sluiten op de vragen die in het veld leven en rekening te kunnen houden met specifieke kenmerken en actuele ontwikkelingen, heeft de ACM een brede consultatie onder zorgaanbieders, zorgverzekeraars, brancheverenigingen en andere deskundigen uitgevoerd.
