Digitermen

Om de wet- en regelgeving rondom digitalisering toegankelijker te maken, heeft Kenniscentrum Europa Decentraal deze lijst met veel voorkomende en belangrijke termen opgesteld. Deze termen worden gedefinieerd en waar toepasselijk wordt een voorbeeld gegeven. Verder zijn ze onder­verdeeld in vier categorieën om duidelijk te maken hoe deze termen samenhangen. Waar van toepassing wordt er ook relevante wetgeving aangegeven.

Tip: Gebruik Control + F op het toetsenbord om snel door de termenlijst te zoeken.

Toegankelijkheid digitale samenleving

• Cyber

  Cyber wordt vaak als synoniem gebruikt voor het ‘internet’ of internet-gerelateerd. Daarmee wordt veelal geduid op informatie, programma’s of data die alleen via het internet toegankelijk zijn. Als voorvoegsel (cyber-) geeft het meestal aan dat iets betrekking heeft op de digitale wereld.

  Cyber kan bijvoorbeeld gekoppeld worden aan ‘pesten’, waarbij cyberpesten verwijst naar het pesten van personen online.

   

  Relevante wetgeving: Digitale Dienstenwet.

• Digitalisering

  Digitalisering is (het toenemende) gebruik van computertechnologie om informatie op te slaan en verwerken en het verloop van zowel digitale als niet-digitale processen te bevorderen.

• Hybride

  In de context van digitalisering, verwijst hybride naar een setting die zowel fysiek als digitaal is. Vaak wordt het in combinatie met een ander woord gebruikt om dergelijke setting aan te geven.

  Een welbekend voorbeeld is een hybdride-vergadering, waarbij men tegelijkertijd spreekt met mensen in dezelfde ruimte als online.

• Internet of Things (IoT)

  Het ‘Internet of Things’ vormt een netwerk van alledaagse apparaten dat via internet, de Cloud en/of een ander connectiemiddel in verbinding staat met het geheel van apparaten. Door deze verbindingen kunnen ‘slimme’ apparatuur gegevens met elkaar uitwisselen. Dit maakt het mogelijk om alledaagse handelingen te automatiseren.

  Bijvoorbeeld een smartwatch die automatisch 112 belt en locatie deelt als er een harde val wordt gedetecteerd en/of een lamp die aan en uit gezet kan worden via smartphone.

   

  Relevante wetgeving: Radio Equipment Directive (RED).

Privacy en data

• Bijzondere persoonsgegevens

  (In de AVG: bijzondere categorieën van persoonsgegevens) Persoonsgegevens die extra gevoelig zijn door de mogelijk impact op de persoon die de verwerking van deze gegevens kan hebben.

  Bijvoorbeeld gegevens over iemands gezondheid of persoonsgegevens waaruit iemands ras of etnische afkomst blijkt.

   

  Relevante wetgeving: AVG.

   

• CISO

  CISO staat voor Chief Information Security Officer, wat verwijst naar de persoon binnen een organisatie die verantwoordelijk is voor informatiebeveiliging.

• Cryptografie

  Cryptografie is communicatiebeveiliging door het systematisch vervangen van data en/of datasignalen door andere data en/of datasignalen om deze onleesbaar te maken. Hierdoor wordt de oorspronkelijke data alleen nog ‘leesbaar’ wanneer het systeem voor de omzetting bekend is.

   

• Data

  Data verwijst, in de context van digitalisering, naar informatie, gegevenshandelingen of een bundel daarvan.

  Bijvoorbeeld getallen, ruwe tekst, foto’s en video’s. 

   

  Relevante wetgeving: Dataverordening, Datagovernanceverordening.

• DPO

  Data Protection Officer – zie FG.

• FG

  FG staat voor Functionaris voor de gegevensbescherming. Dit is de persoon binnen een organisatie die verantwoordelijk is voor het toezichthouden op de juiste verwerking van persoonsgegevens binnen die organisatie.

  Het hebben van een FG is verplicht voor overheids- of publieke organisatie wanneer de organisatie grootschalig individuele gegevens in kaart brengt, bijzondere persoonsgegevens verwerkt, strafrechtelijke persoonsgegevens verwerkt of een combinatie van twee of meer van die taken.

• Persoonsgegevens

  Persoonsgegevens zijn informatie waar aan de hand van een individu geïdentificeerd kan worden.

  Bijvoorbeeld iemands naam, adres, telefoonnummer of pasfoto.

   

  Relevante wetgeving: AVG.

• Verwerken

  Verwerken betreft het noteren, uitwisselen en opslaan van persoonsgegevens.

  Bijvoorbeeld het verzamelen van persoonsgegevens .

   

  Relevante wetgeving: AVG.

• Verwerker

  Een verwerker is een natuurlijk of rechtspersoon, een overheidsinstantie, een dienst of een ander orgaan die namens de verwerkingsverantwoordelijke persoonsgegevens verwerkt.

  Bijvoorbeeld een boekhouder.

   

  Relevante wetgeving: AVG.

• Verwerkingsverantwoordelijke

  Een verwerkingsverantwoordelijke is een natuurlijk of rechtspersoon, een overheidsinstantie, een dienst of een ander orgaan die/dat bepaalt waarom en hoe persoonsgegevens verwerkt worden.

  Bijvoorbeeld de persoon/organisatie die de boekhouder inhuurt.

   

  Relevante wetgeving: AVG.

Cyberveiligheid

Technologie en markt

• Algoritme

  Een algoritme is een geprogrammeerd digitaal stappenplan waarmee een bepaald doel bereikt kan worden. Tegenwoordig worden algoritmes vaak gebruikt om bepaalde beslissingen te automatiseren.

  Bijvoorbeeld een algoritme dat beslist welke ‘hit’ er als eerst verschijnt na een zoekopdracht in Google.

   

  Relevante wetgeving: AVG, AI verordening.

• Artificiële Intelligentie (AI)

  Artificiële intelligentie zijn systemen die zelfstandig informatie verwerken, analyseren en op basis daarvan keuzes maken, doormiddel van vooraf door mensen bepaalde datasets.

  Voorbeelden zijn ChatGPT, online chatbots, en gepersonaliseerde suggesties op Netflix.

   

  Relevante wetgeving: AI Verordening.

• Big Data

  Big data zijn grote verzamelingen digitale gegevens, vaak uit meerdere bronnen die onafhankelijk van elkaar zijn gegeneerd en vervolgens worden gecombineerd. Deze gegevens worden snel en in grote hoeveelheden geproduceerd en zijn hierdoor moeilijk te verwerken.

  Een voorbeeld van Big Data en de inzet daarvan is de geaggregeerde data afkomstig van GPS en social media, die kunnen bijdragen aan het reguleren van verkeersstromen en het voorkomen van files.

   

  Relevante wetgeving: Dataverordening, Datagovernanceverordening.

• Blockchain

  Blockchain is een soort database waarin transacties kunnen worden opgeslagen. Deze transacties worden in een blockchain omgezet in blokjes informatie die digitaal ‘ondertekend’ zijn door beide partijen. Een nieuw blokje bevat informatie over het vorige blokje, wat weer informatie over het vorige bevat. Blokjes kunnen niet later worden aangepast. Zo ontstaat er een keten van onveranderbare informatie.

  Een voorbeeld van een publiek blokchainnetwerk is Bitcoin.

   

   

• Chips

  Een chip, ook wel microchip of geïntegreerde schakeling, is een elektronisch apparaat gemaakt van halfgeleidermateriaal waarmee een bepaald elektronisch proces uitgevoerd kan worden, zoals geheugenopslag of draadloos verbinding maken.

  Een voorbeeld is dat men contactloos kan betalen met een telefoon en pinpas door de NFC-chip die in de telefoon of pinpas zit.

   

  Relevante wetgeving: Chips Act.

• Cloud

  De Cloud is een digitaal netwerk van apparaten waar data verwerkt kan worden. De toegang tot dat netwerk kan via internet gedeeld worden. Als iets in een Cloud wordt opgeslagen, wordt het dus niet op één apparaat zelf opgeslagen, maar wordt het beheerd door een collectief van servers.

  Voorbeelden zijn Dropbox, GoogleDrive, en iCloud.

   

  Relevante wetgeving: Gigabit Infrastructuur Verordening.

• Computersysteem

  Een computersysteem is geheel van onderling verbonden (rand-)apparatuur, zowel hard- als software, voor digitale opslag en verwerking van data.

   

• Digitale infrastructuur

  Digitale infrastructuur is een verzamelnaam voor alle benodigde (rand-)apparatuur en netwerken waarmee personen en organisaties digitaal met elkaar in verbinding staan.

  Bijvoorbeeld de Nederlandse digitale infrastructuur: deze bestaat uit de volgende 5 onderdelen: telecomnetwerken, (zee)kabels, datacentra, hosting en internet exchanges, cloudtoegang.

   

   

• Gigabitnetwerken

  Verbindingen waarlangs op hoge snelheid gecommuniceerd kan worden doordat gegevens ontzettend snel uitgewisseld en verwerkt kunnen worden.

  Voorbeelden zijn 5G-netwerken & Glasvezel internet.

   

  Relevante wetgeving: Gigabit Infrastructuur Verordening.

• Halfgeleiders

  Een halfgeleider is een materiaal dat elektriciteit in principe tegenhoudt, maar waarbij het relatief makkelijk is om er toch elektriciteit door te laten stromen. Het is goed te controleren of er wel of niet elektriciteit doorheen stroomt, waardoor bepaald kan worden of een signaal wordt doorgelaten of niet. Halfgeleiders zijn te vinden in bijna alle moderne elektrische apparatuur en zitten veelal verwerkt in chips.

  LED (Light Emitting Diode) creëert bijvoorbeeld licht als er elektrische stroom in de doorlaatrichting loop, denk aan kerstlampjes.

   

  Relevante wetgeving: Chips Act.

• Hardware

  Hardware is het fysieke, tastbare deel van een computersysteem, dat digitale gegevens kan verwerken. Het gaat dus om elektronische en mechanische onderdelen van (rand-)apparatuur.

  Bijvoorbeeld een computer, laptop, of smartphone.

   

  Relevante wetgeving: Cyber Resilience Act.

• ICT

  ICT staat voor Informatie- en Communicatietechnologie. Het is het geheel van apparaten, netwerkonderdelen, applicaties en andere systemen waarmee mensen gebruik kunnen maken van digitale technologie.

  Mobiele telefoons geeft men bijvoorbeeld de mogelijkheid om op hoog tempo met iedereen te communiceren.

   

• Interface

  Een interface is een tussensysteem waar twee of meer componenten van een computersysteem bij elkaar komen en met elkaar kunnen communiceren. Interfaces spelen dan ook een belangrijke rol in interoperabiliteit. Het maakt het mogelijk voor mensen om gebruik te maken van digitale apparatuur door geautomatiseerde toepassing te koppelen aan een digitale gegevensverwerking.

  Bijvoorbeeld de muis van je computer en/of de afstandsbediening voor je TV.

• IT

  IT staat voor informatietechnologie, wat gebruikt wordt voor het sturen, ontvangen, verwerken van informatie.

• Netwerk

  Een netwerk is verzameling verbindingen. Voor digitalisering betreft dit specifiek verbindingen tussen apparaten, die informatie-uitwisseling mogelijk maakt.

  Bijvoorbeeld een 5G-netwerk, zorgt snel mobiel internet.

   

  Relevante wetgeving: NIS2.

• Onlineplatform

  Een onlineplatform is digitale omgeving waar gebruikers interactie met elkaar kunnen hebben, informatie met elkaar kunnen delen en transacties kunnen uitvoeren.

  Social media platformen zoals Instagram & marktenplaatsen zoals Airbnb.

   

  Relevante wetgeving: Digital Markets Act.

• Operationele Technologie (OT)

  Operationele technologie verwijst naar de hardware en apparaten die de werkzaamheden van een organisatie ondersteunen en mogelijk maakt. Denk bijvoorbeeld aan servers printers en scanners.

• Software

  Software is de verzamelterm voor de programma’s en data die op hardware te vinden zijn.

  Bijvoorbeeld besturingssystemen zoals Windows, IOS, en Android.

   

  Relevante wetgeving:  Cyber Resilience Act.

Mist u nog termen of zoekt u nog verdere verduidelijking? Neem dan contact op via info@europadecentraal.nl of via de helpdesk!

­