Diensten van algemeen economisch belang (DAEB) bevinden zich op het grensvlak tussen publieke belangen op nationaal en decentraal niveau en de regels van de interne markt. Hierbij valt onder andere te denken aan onrendabele openbaarvervoersdiensten, sociale verzekeringsdiensten en publieke omroepdiensten.
Decentrale overheden mogen deze diensten beleggen bij een onderneming, als de markt de dienst onvoldoende oppakt of deze niet tegen maatschappelijk aanvaardbare voorwaarden verricht. De overheid mag de onderneming compenseren voor het uitvoeren van de dienst.
Decentrale overheden hebben volgens de Europese regelgeving en rechtspraak een ruime beleidsvrijheid bij het omschrijven en laten uitvoeren van een DAEB. Deze beleidsvrijheid is echter niet onbegrensd.
Inhoudsopgave
De bevoegdheid van de Europese Commissie om zich te mengen in de ruime beoordelingsbevoegdheid van nationale en decentrale overheden bij het aanwijzen van een DAEB, is beperkt tot het nagaan of een zogenoemde kennelijke fout is gemaakt bij het omschrijven van de dienst als DAEB.
Een decentrale overheid mag een onderneming met de uitvoering van een DAEB belasten voor zover hiermee de verhoudingen op de interne markt niet onevenredig verstoord worden. Bij het aanwijzen en financieren van een DAEB dient daarom rekening gehouden te worden de staatssteunregels.
DAEB kunnen zonder compensatiesteun vaak niet tegen economisch aanvaardbare voorwaarden verricht worden. Compensatiesteun kan een belangrijke rol spelen in het uitvoerbaar maken van publieke belangen. In het Altmark-arrest heeft het Hof het systeem van de financiering van DAEB drastisch herzien door de deze vanuit een compensatiebenadering te benaderen.
Als een financiële vergoeding van een decentrale overheid, die dient ter compensatie voor het verrichten van een DAEB, aan alle voorwaarden uit het Altmark-arrest voldoet, is er geen sprake van staatssteun. In deze gevallen is er namelijk geen sprake van een niet-marktconform voordeel. De onderneming ontvangt de vergoeding alleen ter compensatie van de kosten die zij moet maken voor het uitvoeren van de DAEB-taken. Het staatssteunverbod is daarom niet van toepassing.
De voorwaarden uit het Altmark-arrest houden in dat:
1) de begunstigde onderneming daadwerkelijk belast moet zijn met de uitvoering van de openbare dienstverplichtingen. Deze verplichtingen moeten duidelijk zijn omschreven;
2) de criteria op basis waarvan de compensatie wordt berekend, vooraf op objectieve en transparante wijze moeten worden vastgesteld om te voorkomen dat de compensatie een economisch voordeel bevat waardoor de begunstigde onderneming de concurrentie kan vervalsen;
3) de compensatie mag niet hoger zijn dan nodig is om de kosten van de uitvoering van de openbare dienstverplichting geheel of gedeeltelijk te dekken, rekening houdend met de opbrengsten alsmede met een redelijke winst uit de uitvoering van de verplichtingen;
4) de onderneming die de DAEB gaat uitvoeren door middel van een aanbestedingsprocedure of door middel van benchmarking geselecteerd moet worden.
In 2012 is het nieuwe DAEB pakket van de Europese Commissie in werking getreden. Voldoet compensatie voor het verrichten van een DAEB wel aan de eerste drie voorwaarden van het Altmark-arrest, maar niet aan de laatste voorwaarde (namelijk aanbesteding of selectie op basis van benchmarking), dan kan van het DAEB-pakket gebruik gemaakt worden.
Er is (met uitzondering van DAEB de-minimissteun) dan wel sprake van staatssteun, maar deze is in sommige gevallen vrijgesteld van aanmelding bij de Commissie.
Het DAEB pakket uit 2012 bevat een viertal instrumenten:
– Een nieuwe mededeling over de basisbegrippen;
– Een herzien vrijstellingsbesluit over sociale DAEB;
– Een herziene kaderregeling voor grote DAEB;
– Een nieuwe DAEB de-minimisverordening.
Uitgebreide informatie over deze instrumenten is te vinden in het DAEB dossier op onze website.
Werkt u voor een decentrale overheid of het Rijk en hebt u een vraag over dit onderwerp? Neem dan contact op met de helpdesk van Europa decentraal:
Donderdag 18 mei 2016 heeft de Europese Commissie de definitieve versie van de mededeling staatssteun (in het Engels de ‘Notion of State aid’) aangenomen. Deze mededeling is nu tevens in Nederlands en in alle overige Europese talen gepubliceerd.
Lees het volledige bericht
De Eerste Kamer heeft onlangs de Herzieningswet toegelaten instellingen volkshuisvesting aangenomen. Met deze wet beoogt de regering de dienstbaarheid van woningcorporaties aan het publiek belang te herstellen. Woningcorporaties hebben te maken met de staatssteunregels omdat ze voorzien in ‘diensten van algemeen economisch belang’ (DAEB). In dit eerste deel van het tweeluik gaan wij hier kort op in.
Lees het volledige bericht
