Binnen het staatssteunrecht neemt steun voor midden- en kleinbedrijven (MKB’s) een centrale rol in. Hierdoor kunnen decentrale overheden die steun aan MKB’s verlenen diverse vrijstellingen benutten. Deze zijn te vinden in de Algemene Groepsvrijstellingsverordening (AGVV) en in de Landbouwvrijstellingsverordening (LVV). Voorbeelden hiervan zijn risicofinancieringssteun, onderzoekssteun en investeringssteun. In plaats van MKB wordt in Nederland vaak het begrip KMO’s (kleine en middelgrote ondernemingen) gebruikt.
De rol van het MKB in de economie
Het MKB speelt een belangrijke rol in het scheppen van arbeidsplaatsen en draagt bij tot economische stabiliteit en groei. Diverse vormen van marktfalen kunnen echter hun ontwikkeling afremmen. Ook kunnen zij vaak moeilijk kapitaal of krediet krijgen en hebben MKB’ers door hun beperkte middelen soms moeilijk toegang tot informatie, met name over nieuwe technologie en potentiële markten.
Daarom staat de Europese Commissie positief tegenover staatssteun die de ontwikkeling van de economische bedrijvigheid van MKB vergemakkelijkt. Elke lidstaat kent het midden- en kleinbedrijf als sector. Omdat er voor de hele Europese Interne Markt een gelijke definitie moet gelden voor deze bedrijven, wordt er in Europese wet- en regelgeving gebruik gemaakt van een specifieke definitie van KMO’s. Meer informatie over de Europese context kunt u vinden in de door de Europese Commissie gepubliceerde ‘Gebruikersgids bij de definitie van KMO’s‘.
Definitie KMO
De definitie van het MKB is te vinden in Annex I van de AGVV en Landbouwvrijstellingsverordening.
Micro onderneming
Micro ondernemingen zijn volgens Europees recht zelfstandige ondernemingen waar minder dan tien personen werken en de jaaromzet of het jaarlijkse balanstotaal de € 2 miljoen niet overschrijdt.
Kleine onderneming
Kleine ondernemingen zijn volgens Europees recht zelfstandige ondernemingen waar minder dan vijftig personen werken en de jaaromzet of het jaarlijkse balanstotaal de € 10 miljoen niet overschrijdt.
Middelgrote onderneming
Middelgrote ondernemingen zijn volgens Europees recht zelfstandige ondernemingen waar minder dan 250 personen werken en de jaaromzet de € 50 miljoen en/of het jaarlijkse balanstotaal de € 43 miljoen niet overschrijdt.
Naargelang de categorie waartoe de betreffende onderneming behoort moet de begunstigde bij de cijfers van haar eigen onderneming misschien cijfers van één of meer andere ondernemingen bijtellen. Dit is het geval wanneer de onderneming geen zelfstandig bedrijf is.
Zelfstandige onderneming
Een onderneming is zelfstandig als deze niet voor 25% of meer van het kapitaal of van de stemrechten in handen is van één onderneming of van verscheidene verbonden van ondernemingen of via natuurlijke personen afzonderlijk of in een groep. Ook dezelfde bestuurders, familierelaties en contractuele verplichtingen kunnen ervoor zorgen dat een onderneming niet als zelfstandig wordt gezien.
Deze classificatie is cruciaal bij het bepalen of een bedrijf in aanmerking komt voor MKB-voordelen. Als een onderneming verbonden is met een grote onderneming, wordt zij mogelijk als groot bedrijf aangemerkt, zelfs als haar eigen personeelsaantal en omzet binnen de MKB-grenzen vallen.
MKB-vrijstellingen
Decentrale overheden die steun aan MKB verlenen, moeten deze volgens artikel 108 VWEU melden bij de Europese Commissie. Deze meldingsplicht kent uitzonderingen: steunmaatregelen die onder één van de vrijstellingsverordeningen vallen zoals de AGVV of LVV, hoeven niet ter goedkeuring te worden gemeld bij de Commissie. Kennisgeving en rapportage blijven voor dergelijke geoorloofde staatssteun echter wel verplicht.
Algemene groepsvrijstellingsverordening
De overheden kunnen MKB’s stimuleren met steun die valt onder de AGVV. De AGVV kent verschillende steuncategorieën die zijn vrijgesteld van de meldingsverplichting. In deel 2 en 3 van het AGVV zijn er steunmogelijkheden specifiek voor het MKB’s, zoals investeringssteun, tijdelijke publieke interventies met betrekking tot de levering van elektriciteit en gas, steun voor risicofinanciering, steun voor start-ups. Naast steun voor het MKB zijn er ook andere steuncategorieën in de AGVV. Deze steuncategorieën hebben verschillende steunintensiteiten. Het steunbedrag kan hoger zijn voor MKB’s, afhankelijk van de grootte van de onderneming.
Landbouwvrijstellingsverordening
De overheden kunnen ook steun verlenen aan kleine en middelgrote landbouwbedrijven. In afdeling I van de Landbouwvrijstellingsverordening staan steunmogelijkheden speciaal voor kleine en middelgrote ondernemingen. Andere steuncategorieën komen echter ook in aanmerking voor de vrijstelling.
Richtsnoeren en kaderregelingen
Daarnaast zijn er specifieke steunkaders voor het MKB, waarvoor melding wel verplicht is:
- Richtsnoeren risicofinancieringsinvesteringen;
- Richtsnoeren staatssteun ten behoeve van klimaat, milieubescherming en energie 2022;
- Kaderregeling Onderzoek, Ontwikkeling en Innovatie (O&O&I).
