Menu
Praktijkvragen > corona-nieuws > Hoe verloopt een kennisgevingsprocedure en met welke andere verplichtingen moet rekening worden gehouden bij het gebruik van een vrijstellingsverordening?
Praktijkvragen > corona-nieuws > Hoe verloopt een kennisgevingsprocedure en met welke andere verplichtingen moet rekening worden gehouden bij het gebruik van een vrijstellingsverordening?

Hoe verloopt een kennisgevingsprocedure en met welke andere verplichtingen moet rekening worden gehouden bij het gebruik van een vrijstellingsverordening?

april 2020

Door de huidige coronacrisis is het voor vele ondernemingen lastig om het hoofd boven water te houden. Het tijdelijke liquiditeitskader van de Europese Commissie, dat het mogelijk maakt om steunregelingen gericht op de economische gevolgen van het coronavirus sneller goed te keuren, en de nationale financieringsmaatregelen die door het Rijk zijn genomen om getroffen ondernemingen in deze periode tegemoet te komen, bieden ondersteuning. Om overlap tussen verschillende steunregelingen te voorkomen is het wenselijk om het verstrekken van financiële steun zoveel mogelijk af te stemmen op de regelingen die volgen op het tijdelijke steunkader en de reeds bestaande en toekomstige nationale maatregelen. Sommige decentrale overheden zullen mogelijk (aanvullend) geoorloofde staatssteun willen verlenen door gebruik te maken van het reguliere staatssteunkader, bijvoorbeeld via de vrijstellingsverordeningen. Verschillende gemeenten hebben al eerder steun verleend middels een vrijstellingsverordening. Voor sommige gemeenten kan het volgen van de verplichte kennisgevingprocedure die gepaard gaat met gebruik van een vrijstellingsverordening echter nieuw zijn. Daarom zet Europa decentraal in deze Praktijkvraag uiteen hoe dit proces in zijn werk gaat en welke andere zaken steunverlenende autoriteiten in acht dienen te nemen bij deze route.

Antwoord in het kort

Steunmaatregelen kunnen ‘staatssteunproof’ gemaakt worden door gebruik te maken van vrijstellingsverordeningen. Bij toepassing van deze verordeningen hoeft er geen meldingsprocedure bij de Europese Commissie gestart te worden, maar doet de steunverlende autoriteit een zogenaamde kennisgeving.  Ook dienen de daadwerkelijke steunuitgaven van steunverlenende overheden jaarlijks te worden gerapporteerd aan de Europese Commissie. Daarnaast is het mogelijk dat een de steunverlener aan de zogenoemde transparantieverplichting moet voldoen, afhankelijk van de hoogte van het steunbedrag of steunelement.

Bestaande staatssteunregels bieden mogelijkheden

Wanneer een gemeente financiële steun wil verlenen dient de gemeente de mogelijkheden die de staatssteunregels bieden om rechtmatig steun te verlenen nauwgezet te onderzoeken. Het kan voorkomen dat een bepaalde (voorgenomen) steunmaatregel buiten het toepassingsbereik van de staatssteunregels valt. Verder kan een steunbedrag of -element dermate gering zijn dat het gebruik van de de-minimisverordening voor de hand ligt. Ook de-minimissteun wordt niet aangemerkt als staatssteun. Let er bij de-minimissteun evenwel op dat de kans aanwezig is dat er in deze crisisperiode reeds eerder de-minimissteun is toegekend aan dezelfde onderneming of dat de wens zou kunnen bestaan om de ruimte aan de-mimimissteun (max. €200.000 over drie jaar) te bewaren. In dat geval kan ook gekeken worden naar de mogelijkheden in de vrijstellingsverordeningen. Het is voor de steunverlenende entiteit van belang om weloverwogen (en in sommige gevallen op basis van een onderbouwd advies) te concluderen of het wenselijk en/of noodzakelijk is om een kennisgevingsprocedure in gang te zetten, onder meer vanwege de bijbehorende administratieve lasten en de risico’s bij onjuiste toepassing van een vrijstellingsverordening.

Voorwaarden en verplichtingen bij toepassing vrijstellingsverordening

In sommige gevallen kan het gebruik van een vrijstellingsverordening de beste optie zijn om geoorloofde staatssteun te verstrekken. Wanneer een gemeente gebruik wil maken van de Algemene Groepsvrijstellingsverordening (AGVV), de Landbouwgroepsvrijstellingsverordening (LVV) of de Visserij Groepsvrijstellingsverordening (VVV) gelden er diverse voorwaarden. Zo mag er mag bijvoorbeeld geen steun worden toegekend aan ondernemingen in moeilijkheden en moet er bij toekenning van steun onder deze verordeningen rekening worden gehouden met de regels aangaande cumulatie van steun. Verder dient er in de subsidieregeling die de financiële steun mogelijk maakt, dan wel in de individuele steunmaatregel expliciet verwezen te worden naar de vindplaats van de toepasselijke vrijstellingsverordening in het Publicatieblad van de EU. Ook dient de steunverlenende overheid de volledige tekst van de steunmaatregel (regeling of individuele steun) te publiceren. De tekst van de steunmaatregel moet openbaar toegankelijk blijven, zo lang de betrokken steunmaatregel van kracht is. Bovendien bestaan er per type steun, zoals cultuursteun of mkb-steun, specifieke voorwaarden die terug zijn te vinden in de desbetreffende artikelen. Meer informatie over de algemene voorwaarden voor steunverlening onder de AGVV of LVV is hier terug te lezen.

Los van de bovenstaande voorwaarden gelden er verschillende verplichtingen bij toepassing van een vrijstellingsverordening waar nader op in zal worden gegaan.

Kennisgevingsplicht

Om staatssteun (op basis van een vrijstellingsverordening) vrij te kunnen stellen van de formele verplichte staatssteunmelding aan de Europese Commissie, dient er een (lichtere) kennisgevingsprocedure te worden doorlopen. Kort gezegd komt het erop neer dat decentrale overheden de Europese Commissie binnen een bepaalde termijn op de hoogte moeten brengen van de (voorgenomen) steunmaatregel via SANI2. SANI (State Aid Notification Interactive) is het digitale meldingssysteem van de Commissie.

Meer over termijn en duur kennisgevingsprocedure
Een AGVV-kennisgeving moet binnen twintig dagen na de inwerkingtreding van een steunregeling of verlening van individuele steun gedaan worden. Voor een LVV-kennisgeving geldt dat de procedure ten minste tien dagen voorafgaand aan de inwerkingtreding van een steunmaatregel moet zijn afgerond. Ondanks de vele stappen hoeft een kennisgevingsprocedure niet lang te duren. Na ondertekening volgt de ontvangstbevestiging van de Commissie in de regel binnen maximaal twee dagen. De meeste tijd gaat zitten in het correct invullen van het kennisgevingsformulier.

In opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties ondersteunt het Coordinatiepunt Staatssteun (CPS) van Europa decentraal gemeenten en provincies bij het kennisgevingsproces. Het is voor gemeenten en provincies van belang om tijdig contact met het Coördinatiepunt Staatssteun van Europa decentraal op te nemen. Europa decentraal kan de decentrale overheid voorzien van extra informatie en/of begeleiding. Europa decentraal verstrekt de steunverlenende autoriteit bij aanvang van de eerste kennisgevingsprocedure een SANI-handleiding.

Kennisgeven van een steunmaatregel in 7 stappen
Stap 1 – aanvragen en activeren SANI-account

De medewerker van de gemeente vraagt via Kenniscentrum Europa decentraal een SANI-account aan, bij voorkeur met een e-mailadres dat voor meerdere personen toegankelijk is. Per gemeente kan slechts één account worden geactiveerd. Vervolgens ontvangt de gemeente een activatielink om een wachtwoord aan te maken. Het account mag uitsluitend worden aangevraagd door een ambtenaar van de gemeente, dus niet door bijvoorbeeld een advocaat of consultant.

Stap 2 – ontwerpfase

De gegevens worden door de gemeente ingevuld in SANI. De kennisgeving moet vervolgens worden opgeslagen en ontgrendeld, maar kan nog niet gefinaliseerd worden. Het kennisgevingsformulier kan ook tussentijds worden opgeslagen.

Stap 3 – controlefase

De gemeente licht Europa decentraal in dat de kennisgeving volledig is ingevuld. Europa decentraal controleert de kennisgeving en verzoekt de gemeente eventueel om bepaalde aanpassingen te doen. Hierna legt het kenniscentrum de kennisgeving voor aan het ministerie van BZK.

Stap 4 – finaliseren

Na goedkeuring van het ministerie van BZK kan de gemeente de kennisgeving finaliseren.

Stap 5 – ondertekening

Het Coördinatiepunt Staatssteun van BZK ondertekent de kennisgeving, die daarna naar de Permanente Vertegenwoordiging van Nederland bij de EU (PV EU) wordt gestuurd.

Stap 6 – validatie

De PV EU valideert de kennisgeving, die vervolgens naar de Europese Commissie wordt gestuurd.

Stap 7 – publicatie

De griffie van de Commissie bevestigt de ontvangst aan de PV EU, en verstrekt het zaaknummer van de kennisgeving. De Commissie publiceert na enige tijd een extract van de via het kennisgevingsformulier verstrekte informatie in het state aid register.

Let op

Het is mogelijk dat de Commissie voor of na de publicatie om aanvullende informatie verzoekt, maar in beginsel wordt gepubliceerd wat de lidstaat aanlevert. De Commissie behoudt zich het recht voor om de steun(regeling) gedurende 10 jaar na publicatie te toetsen aan de staatssteunregels. Het is dus van belang dat de correcte naleving van de voorwaarden uit de vrijstellingsverordening door de gemeente kan worden aangetoond. Als dat niet het geval is dan bestaat de mogelijkheid dat de steun moet worden teruggevorderd.

Gegevens die in kennisgevingsformulier in SANI moeten worden opgenomen

De volgende gegevens moeten worden opgenomen in het kennisgevingsformulier in SANI:

– Doel van de steunmaatregel;
– De regio waarop de steun is gericht;
– De steunvorm: is het steuninstrument bijvoorbeeld een subsidie, lening of garantie?;
– De nationale rechtsgrondslag (bijvoorbeeld de gemeentelijke subsidieverordening);
– Weblink naar de volledige tekst van de steunmaatregel;
– Soort steun: gaat het om ad hoc steun of een steunregeling? In het geval van een regeling, wat is de duur van de steun?;
– Soort begunstigde: gaat het hier om een kleine, middelgrote of grote onderneming?;
– De in aanmerking komende kosten op basis waarvan de steun wordt berekend;
– De hoogte van de steun en steunintensiteit;
– Cumulatie met andere steunmaatregelen;
– Welk relevant artikel uit de vrijstellingsverordening is van toepassing?

Rapportage- en transparantieverplichting

Decentrale overheden ontvangen elk voorjaar via het ministerie van BZK en Europa decentraal het verzoek om te rapporteren over de uitbetaalde steun. Deze rapportages worden opgeleverd aan de Europese Commissie. Meer informatie over de jaarlijkse rapportage is terug te vinden in dit nieuwsbericht.

Tot slot is het van belang om op de hoogte te zijn van de mogelijke transparantieverplichting, zoals vermeld in artikel 9 van iedere vrijstellingsverordening.

Wanneer de transparantieverplichtingen van toepassing zijn, dienen de benodigde gegevens ook te worden gepubliceerd op de website van de Europese Commissie. Hiervoor is het Transparancy Aid Module (TAM)-systeem door de Commissie ontwikkeld. Meer informatie over de transparantieverplichting is terug te lezen in deze Praktijkvraag en in een handleiding over het gebruik van de TAM van het ministerie van BZK.

Andere decentrale overheden

Provincies doorlopen al geregeld een kennisgevingsprocedure. Het is belangrijk dat beleidsafdelingen contact zoeken met de staatssteuncoördinator bij de provincie alvorens zij financiële maatregelen in gang zetten. Voor waterschappen verloopt de procedure op vergelijkbare wijze, maar is het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (I&W) de verantwoordelijke instantie voor de kennisgevingsprocedure. Voor advies over staatssteun en kennisgevingsprocedures kunnen waterschappen uiteraard gewoon bij Europa decentraal terecht.

Meer informatie:

Criteria staatssteun, Kenniscentrum Europa decentraal
Vrijstellingen, Kenniscentrum Europa decentraal
Kennisgevingsprocedure, Kenniscentrum Europa decentraal
Waar melden en kennisgeven, Kenniscentrum Europa decentraal
Rapportages, Kenniscentrum Europa decentraal
Transparantie, Kenniscentrum Europa decentraal
Coördinatiepunt staatssteun (CPS), Kenniscentrum Europa decentraal

Disclaimer

De auteursrechten op de inhoud van deze website behoren toe aan Europa decentraal, tenzij expliciet anders is vermeld. Aan de op de website opgenomen en via de links te ontsluiten informatie kunnen geen rechten worden ontleend.

Europa decentraal heeft aan het opstellen van de inhoud van de pagina’s de nodige zorg besteed. Desondanks is het mogelijk dat de site onvolledig is of onjuistheden bevat. Europa decentraal aanvaardt daarvoor geen enkele aansprakelijkheid.

Europa decentraal aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid voor schade, hoegenaamd ook, direct of indirect veroorzaakt door de inhoud van de site of de inhoud van de pagina’s die door externe links beschikbaar zijn gemaakt.