Concessies

Decentrale overheden kunnen bij opdrachtverlening ook te maken krijgen met concessies/concessieovereenkomsten voor (openbare) werken en voor diensten. Zij geven de concessiehouder(s) daarmee een exclusief exploitatierecht op het te realiseren werk of dienst. Denk bijvoorbeeld aan de exploitatie van parkeergarages, zwembaden, reclamemasten, afvalverwerking of bij vervoersconcessies.

Exploitatierecht bij concessies

Bij concessies is er niet alleen sprake van verlening van een ‘klassieke’ overheidsopdracht – bijvoorbeeld voor het opleveren van een bouwwerk – maar gaat deze opdracht vergezeld met het vergeven van een exploitatierecht.

Europese aanbestedingsrichtlijn

De voormalige aanbestedingsrichtlijn 2004/18 bevatte al enkele bepalingen over concessies. Met de komst van de aparte Europese concessierichtlijn 2014/23 wordt de toepassing van de aanbestedingsregels rondom concessieopdrachten verduidelijkt. Via aanpassing van de Aanbestedingswet 2012 per 1 juli 2016 is deze concessierichtlijn in een apart deel (2a) in de Nederlandse wet geïmplementeerd.

Soorten concessieovereenkomsten

De richtlijn 2014/23 onderscheidt twee soorten concessieovereenkomsten:

1. concessieovereenkomsten voor werken;
2. concessieovereenkomsten voor diensten.

1. Concessieovereenkomsten voor werken

Een concessieovereenkomst voor werken betreft een overeenkomst met dezelfde kenmerken als overheidsopdrachten voor werken. Alleen bestaat de tegenprestatie bij een concessie hetzij uit uitsluitend het recht het werk dat het voorwerp van de overeenkomst vormt, te exploiteren, hetzij in dit recht en een betaling (art. 5 lid 1 sub a richtlijn 2014/23).

Een voorbeeld van een concessie voor werken is een decentrale overheid die aan een andere partij een opdracht verleent om een parkeergarage te bouwen en te exploiteren. De verlening van het recht om het werk te exploiteren vormt een tegenprestatie voor de bouw van de garage. Op de pagina concessieovereenkomsten voor openbare werken vindt u meer achtergrondinformatie.

2. Concessieovereenkomst voor diensten

Een concessieovereenkomst voor diensten betreft een overeenkomst met dezelfde kenmerken als overheidsopdrachten voor diensten. Echter, de tegenprestatie voor de te verlenen diensten bestaat hetzij uitsluitend in het recht de diensten die het voorwerp van het contract vormen te exploiteren, hetzij in dit recht en een betaling (art. 5 lid 1 sub b richtlijn 2014/23).

Een voorbeeld is de verlening van een overheidsopdracht van een decentrale overheid aan een andere partij, om een welzijnsdienst of reclamediensten uit te voeren en te exploiteren. Op de pagina concessieovereenkomsten voor diensten vindt u meer achtergrondinformatie.

concessierichtlijn 2014/23

Met de komst van de nieuwe Europese concessierichtlijn 2014/23 is er voor het eerst een aparte aanbestedingsrichtlijn speciaal voor concessies. In de richtlijn worden de (bestaande) verplichtingen voor het gunnen van concessies voor openbare werken (uit voormalig richtlijn 2004/18) expliciet uitgebreid naar alle concessies voor diensten. De richtlijn bevat geen opsomming van mogelijk of verplicht te volgen aanbestedingsprocedures voor dienstenconcessies.

Gelijke behandeling en transparantie

Om gelijke behandeling en transparantie gedurende het gunningsproces zeker te stellen, voorziet de richtlijn in een aantal elementaire waarborgen waaraan decentrale overheden zich moeten houden. Deze betreffen:

• voorafgaande aankondiging;
• termijn voor inschrijvingen;
• aankondiging gunning concessieovereenkomst;
• een aantal overige randvoorwaarden.

Lees meer hierover in onze Notitie nieuwe Europese aanbestedingsrichtlijnen (hoofdstuk 5 over concessies).

Totstandkoming richtlijn

Voordat de aparte concessierichtlijn in 2014 werd aangenomen, publiceerde de Commissie al in 2011 het voorstel 2011/0437 COD voor deze richtlijn. In hoofdstuk 4 van ons Feuilleton voorstellen nieuwe aanbestedingsrichtlijnen leest u hier meer over. Ook in het document Verduidelijking toepassingsgebied Aanbestedingsrichtlijnen bij concessies leest u achtergrondinformatie over de voorgeschiedenis, ook al van voor 2011.

De Commissie bracht eind 2011 ook al een overzicht met veelgestelde vragen over concessies uit. Het voorstel verwerkt de bestaande jurisprudentie over concessies.

Doel concessierichtlijn

De richtlijn moet transparantie, eerlijkheid en rechtszekerheid bij de gunning van concessies waarborgen. Dit zal leiden tot betere investeringskansen en uiteindelijk bijdragen aan meer diensten en werken van betere kwaliteit. De richtlijn geldt voor concessies die na de inwerkingtreding van de richtlijn worden gegund. De voordelen van de concessierichtlijn komen naar verwachting tot stand dankzij een aantal procedurele eisen en verduidelijkingen die voor de gunning van concessies gelden. Daarbij worden twee belangrijke doelstellingen nagestreefd:

• het versterken van de rechtszekerheid;
• zorgen voor betere toegang tot de concessiemarkten voor alle Europese ondernemingen.

Meer weten over concessies?

Werkt u voor een decentrale overheid of het Rijk en heeft u een vraag over concessies? Neem dan contact op met de helpdesk van Europa decentraal:

STEL UW VRAAG